Adeline Yzac. Un Tren per tu tota sola. Edicions Jorn 38 carrièra de la Dysse - 34150 Montpeyroux 04-67-96-64-79. 11euròs. Chècs a l'òrdre de "Association JORN"

A boca de sègle XXI Adelina Yzac, son gaubi d'escrivana, ara plenament amadurat, se deslarga dins una produccion literària de remarca, que dòna a aquesta escrivana biaissuda e exigenta una plaça a despart dins la literatura d'òc modèrna. Las Edicions JORN, ostau d'edicion de poesia ben conegut establit au pè de la montanha magica de las Fadas, la Serrana, a Montpeirós, nos avián ja en 1998, fach legir " Enfança d'en Fàcia ", un reculh de dos tèxtes polidament escriches : " La Madalena Plancassanha" e "Lo Toèna Bòrdas". Ara cotria amb lo requist " Tralha de Mar " d'Alan Viaut, avèm un novèl Isac tot nòu titolat " Un tren per tu tota sola ". Ont , ditz l'assaber " l'urgence de la parole rejoint vertigineusement les impératifs douloureux de l'existence ".

L'autor, a la segonda persona, parla a Joana, 55 ans, soleta dins un trin, " lo tren que se'n vai d'Enlai a d'Alai. ". Un trin qu'es mai qu'un trin, es la metafòra de la quita solesa, au mièg dau brieu de la vida que vos acamina irresistiblament. Joana, ela, es " la permenaira dau nonrés ". Jamai a pas quitada sa bòria ont fai mestièr d'embucar las aucas : mestièr de mascle ? O parabòla d'una sexualitat viscuda en imaginacion. Las aucas, aicí, an " una vida redonda e doça, cauda e graciosa ". Una astrada feme. Esser embucada. Mentre los òmes, son afar es d' " engulhar un dèstre [objècte] regde e fèr ", e " ne'n sabon pas mai de la fissada d'una desquiçada [conóisson pas la brutladura de l'estrifament]. La soscadissa de Joana vira a l'entorn de representacions sexualas soscadas, mentre ela apareis asexuada. E aiçò contrasta, volgudament, sai que, amb la sensualitat d'aquela magnifica pròsa incarnada, bateganta. La sexualitat de Joana se dessenha en void. Dins la solesa d'una femna que demorèt en defòra de sas brutladuras e de sos esmòus. En fòra de tot. E ara, traguda amb lo tren en tèrra inconeguda. " Benlèu l'atge, lo temps que passa, òc-ben, coma fogís […] Sès tota sola Joana… cata de choca [chatte fureteuse]… Lo tren te breça… ". E ne viran de causas dins son sicap inquiet, sola dins aquel compartiment claus. " Tot un mond femenin d'enfantonetas, de mametas, de sentidas, d'odors "… E quicòm mai tanben.

Car Joana carreja una malediccion, un emmascament trebol e pesuc, que comprendrem pas qu'a la darrièira pagina, coma es bòn biais dins una novèla d'aquela mena, tibada d'emocion. Car se Joana a pas viscuda sa sexualitat e la sosca solament en metafòras, es qu'a pas pogut graminar. E perqué ? Per graminar cal pas aver estat grana perduda. Mas Joana Joaneta èra Judith, e l'estèla [que carrejava] èra jauna. D'òmes en negre an pres los sieus. E acabarà pas jamai aquel viatge. Qu'es viatge au fons d'aquela nafradura primièira qu'esquinça sa vida, definitivament.

L'autor a donc l'estèc de nosar aicí amb una granda perfeccion d'escritura un nogalh espés d'emocion, ipersensibla, ipersensuala, que vos pren, que vos carreja dins aquel tren, a l'endedins dau sicap irremediablament inquiet d'aquela paura Joana aclapada jos lo pes de sa tragedia taisuda e inescafabla. E l'aisina que rend possibla aquela eleganta belòria literària, es lo lengatge, extrèmament elaborat, tibat a cima de sa fernison emotiva e de son incarnacion. Cada paraula es prestida dins la frasa coma un èsser viu, bategant. Cada paraula es emocion refinada. Amb d'expressions requistas, marcadas dau sagèl de la dialectalitat que i baila son espessor de vida : escotatz aiçò : " lo ragièr del lum " [les friselis de la lumière] ; " s'estirgòssa de la nuèch de fums " [s'extirpe de la nuit de brouillard] ; " estuflet " [sifflet] ; " coturlat " [brodé] ; " son uèlh negre patranca " [son œil noir erre] ; " sabes i afincar " [tu as de l' intuition] …

Aquelas expressions pauc acostumadas rendon legitima la revirada francesa qu'acompanha lo tèxt. Mas escapam pas au perilh dau decalatge que fai que lo tèxt en òc e lo tèxt francés son fin finala pro diferents. Lo tèxt francés es de tot segur d'una granda elegància, mas mens carnal, mens telluric, i manca lo peçuc d'emocion trebola e indefugibla que travèrsa lo tèxt en òc. De fach son dos tèxtes diferents que se respóndon, un pauc coma dins las poësias de Nèlli. Dos tèxtes de tonalitat pro desparièira se conjuguisson per contar a doas vòses la meteissa istòria. De tot segur, una de las principalas capitadas de la pròsa d'òc d'aquesta pontannada. L'òbra occitana d'Adelina Isac s'amerita d'èstre seguida amb atencion.

Joan-Frederic Brun

Retorn a la pagina de l'autor.

Retorn a l'ensenhador de la literatura montpelhieirenca d'òc
Retorn a l'ensenhador de la literatura dau sègle XX-XXI
Retorn a l'ensenhador generau