Jaume Landièr

(nascut en 1952)

Finament letrat e enrasigat prigond dins sa tèrra d'òc. Apassionat per son païs, e per la civilizacion de la vinha amb sos dramas d'ara. A fach de teatre emai ensenhat divèrsas causas, dont l'occitan. Autor de dos romans escriches amb una granda perfeccion estilistica, dins lo fiu de çò que pòt donar lo dialècte de Montpelhièr: Solelhada (1992) e lo riu d'Adriana (2001).

Aquí una critica dau "Riu d'Adriana" alestida per "OC" tot bèu just lo prumièr d'Octòbre de 2001...

JACME LANDIER: LO RIU D'ADRIANA (IEO A Tots, 2001).

Landièr es pas un novèl vengut, mas per lo moment s'es pas fach gaire de bruch sus çò que fai. Es sai que pas un òme de la mena que fan de rambalh pertot per èsser celèbres. Ni per aquela, es de tot segur un escrivan. Fai un desenat d'annadas s'èra pogut remarcar l'escritura eleganta e rica de Solelhada (1992). Un libre delicat, tot en nuàncias d'esmoguda. Mas aquel biais de prene la frasa s'es tremudat. Ara amb lo riu d'Adriana (2001) descobrissèm una pintura mai cauda, mai comola de vida, de colors, de sentidas, d'emocions retengudas. Que cau legir plan plan per n'assaborar la subtilitat.

Lo subjècte, s'o miratz de mai pròche, es pas quane que siá. Sembla una mena de roman intimista, o de linda epopèa ont se passa pas res. Mas es de tot segur mai qu'aquò: volgudament o pas es una responsa a la "Fèsta" de Lafònt. En ne prenent lo biais a rebors: a luòga d'imaginar la fabulosa anti-aventura d'Amièlh Ribièra e Joan Ventenac, Landièr nos despinta una totala abséncia d'istòria, e mai capita de nos la rendre interessanta. Per qu'i met tota sa sensibilitat de píntor. En mostrant tendrament la vacuitat fonsa de tot aquò. Que los de nòstre temps, i volguèrem pasmens creire. E Landièr nos convida a reviure aquelas estranhas annadas ont descolonizèrem sai que pas res en Occitania, mas ne cridèrem pro fòrt l'idèa per enfin tòrcer lo cap a aquela vergonha que teniá enclausit e mut tot lo païs. E se tot occitanisme politic se dissolguèt puòi miraclosament dins l'extasi indicibla de l'eleccion de Mitterrand, demorèt que l'occitan èra pas mai un patés, mas una lenga de cultura, e cadun n'èra consent, a despart de quauques cronicaires de Midi Libre.

Landier ensaja de retrobar lo gost perdut d'aqueles estius. E i capita pro ben quand cònta vilatges, classas preparatòrias... e subretot aquelas polidas e doças intellectualas, pelegrinas de l'absolut, Adriana e Joana, passejant lòng de las rotas d'Agost e de Setembre sa revòlta sàvia, sa sensibilitat generosa, e sa volontat jove. Los païsatges que desfilan en rèire-fons darrièr las dròllas son perfiechament pintrats, sens aver l'èr d'i tocar, i sèm dintre tot naturalament. Criticariái los passatges ont escarraunha aimablament lo discors gauchista marxisant de l'epòca. Aquò tomba pas coma cau. I a quicòm que manca, benlèu l'agressivitat rabiosa. I sèm pas. Es un pauc de plànher vist qu'aquò ten pro de plaça dins lo racònte.

Amb aquò l'istòria es leugièira e doçament malanconiosa. Se seguís deliciosament. Ni per èsser, coma ai dich, una abséncia d'istòria: çò qu'es de grand art, se comparam au Lafònt de La Fèsta que se sentiguèt lo besonh de comolar tot aquel void per una immensa bolegadissa revolumaira, qu'autrament i auriá pas agut ges de biais de remplir aquela molonada de paginas, qu'avián vocacion de vacuitat totala, se soscatz a son subjècte. Per rendre interessant lo void, Lafònt lo comola de bruch. Landièr, el, lo pintra. Musicau, pertocant, bèu fin finala. Solid qu'un tòm tres s'alestís, e dont mai Landièr contunharà de passejar sas deliciosas intellectualas entre vilatges e campèstres prestits de metafisica e de referéncias culturalas, dont milhor aquò vaudrà per nautres. D'abòrd que s'aquel bèl estil contunha sa madurason, pòt venir irremplaçable. Passem lis sus de provençalismes qu'an pas res a far en lengadocian mas qu'an de precedents illustres, coma cèu o chale. M'agrada d'assenhalar lo biais originau d'agantar la frasa, de la congrear als caireforcs de l'occitan parlat popular e de las lengas literàrias mai requistas. L'itinerari de madurason estilistica de Landièr es una experiéncia que caudrà seguir dins las annadas venentas. Pauc influenciat per d'autres prosators, nos gaubeja un biais totalament sieune de manejar la lenga d'òc. Aitanben tot aquò es pas que d'apetissadisses: ara de Landièr es l'òbra dins tot son ample qu'esperam.

Retorn a l'ensenhador de la literatura montpelhieirenca d'òc
Retorn a l'ensenhador de la literatura dau sègle XX-XXI
Retorn a l'ensenhador generau