TRES SORRES DINS LO VIELH ESTIU

Lo vièlh estiu. Aquò's la paraula que tòrna dins ma cabeça coma un repic, dau temps que m'embeve de tota aquela lutz ja saura, de tota aquela calor ja ensucrada. Avèm passat lo quinze d'Agost et lèu l'estiu cabussarà dins la malanconiá docinèla de Setembre. Au plen de l'uscle ja la sason ven mista coma un fruch madur.

Sufís que levèsse los uòlhs de mon libre e vese los fruches regonfles que me fan soscar d'estiu ja tombant. Las vese aquí que remenan doçament son ande vanelós, embriagas de calor: tres dròllas brunas, tres sòrres probable. Lòngas flocadas de peu negre, sorires lifres, tot lo fuòc dau jovent dins la lutz trufarèla de sos uòlhs. E caminan doçament sus la sabla, cap a la mar, en tota inocéncia, sens se mainar que dins la solelhada son tant divinament polidas que dins lo pitre d'aquel que las vei quicòm puòi se nosa, coma un senglot. Tròp de beutat, aquò's aitanben quicòm d'esglariant. Quitam las raras dau païs dels òmes, per campejar d'òrts estranhs ont las religions anticas capitavan lo sagrat. La beutat absoluda.

Ma soscadissa es bajòca. Elas van son camin, riserèlas, leugièiras, popas nusas quilhadas gloriosas dins la caranchona dau labech. Totescàs vestidas d'un malhòt estrech que ben talament a la mòda d'aqueste estiu. E sa pèu lisca es d'aur, d'aur sorne. Amb de corbas tant perfièchas qu'aquò trompassa la condicion omenenca. Ma soscadissa es bajòca. Bajòca amai. Son pas que de dròllas. De dròllas dins tot l'ufan de son jovent, amb aquò pas mai. Segretàrias benlèu, estudiantas, quau sap. An un nom, una vida, que probable a pas res d'original ni de particular. E ieu en levant los uòlhs de dessús mon libre per las mirar quand passan, ne fau de divas. Aquela empèga, de divas. Benlèu son serveiras dins un supermercat. O senhorejan darrièr quauque guichet dins una administracion.

Lo jorn dardalha. Una pichona aureta nos alisa doçament, cauda, amistosa. E vese sos sorires dins la solelhada bleuja. N'ai lo còr que se trissa dins lo pitre coma una esponga que la quichariatz per i far rendre son aiga. Sos sorires, sos agaches. Escandilhan mai fòrt que lo solelh.

Tres sòrres brunas dins lo flambejament màger de l'estiu. Tòrne claure los uòlhs, embriac ieu tanben de lutz e de labech. Lo mirament de la granda beutat se beu coma una liquor requista, una ambrosia...

Sabe d'ont me ven la paraula "vièlh estiu". Un poëma que legiguère antan, d'un poëta montanhòl oblidat que parlava d'aimar una filha bruna coma lo vièlh estiu que desvestís son pitre, sas cambas emai sa jovença fèra.

Demòre antau, los uòlhs claus, amb tot lo còs comol d'aquela benurança subtila. Calor, aura, lutz, e mirament infinidament doç e crudèl de las tres sòrres desmalholadas.

Las frasas que legisse dins mon libre s'apàrian amb çò que sentisse. Per legir de poësia i a pas cap d'endrech melhor qu'una plaja espotida de solelh. E aquí çò qu'escriu lo poëta:

que'l cor m'art com us calius

e som plus glaçats que rius...

Avètz reconegut la citacion. Es Raimon de Miraval. La jornada passa coma un sòmi leugièr. La calor e la lutz an aplantat lo temps. Me laisse breçar per aquela sentida. Fins que rogege lo vèspre alin sus los estanhs. Elas se son esvanesidas discretament entre que lo caud mermèt. Dins sas gonas cortas e sos casavècs acolorits. Silentas e promptas coma de fadas. E ieu reste solet amb ma soscadissa.

De sòmis traversèron aquela nuòch. Un prumièr pantais amb de nautas forèsts misteriosas batudas de vents, de lòngs camins solitaris jos la rama. E trobave de grands esqueletas de dinosaurs enropats de sa crosta de cauquièr clar, que i fasián coma un lençòl. Las dents agudas e los òsses virats cap au cèl silent. E l'idèa me veniá que las lengendas ancianas de gigants e de dracs èran sortidas d'aquí: d'aqueles rescòntres au detràs dau grand calavenc badièr dels milenaris.

Me revirave sus ma jacina, relent de susor. La nuòch èra cauda, emplida de bolegadissa e de bruches. Un autre sòmi me preniá, m'enrabalava lòng de rotas desèrtas que quitavan pas de serpatejar, davalant un naut pendís montanhòl plantat d'arbres nauts: de sapins, benlèu, o de mèuves. Mas arrestère la maquina. Davalère un gravàs jos la rota. Arre e ribassut. De clapassilha menuda e blanquinèla. Un pichon avalonament dins las pèiras marcava una mena de colièira totescàs naissenta, coma quauque sorgent de riu assecat. Me sarrère mai en resquilhant dins las pèiras rotlantas, per agachar melhor. M'arrapave de las mans dins la graveta. S'entrevesiá en agachant de galís un bornèl bas, verd de mofa. Una conca rocassosa aquí gardava l'aiga. Mas èra gelada. E dins la glaça, preses coma dins de pega, immobils, de grands crancs que bolegavan sos uolhons pedonculats amb una mena de ràbia taisuda m'espinchavan. Grands coma aqueles crancs de las mangròvas tropicalas quand los vesètz brandir sas mordassas poderosas. A l'entorn de la conca d'aiga i aviá de vièlhs calèlhs de terralha asornada de motius maubiaissuts. Eran escantits dempuòi de desenats de sègles. Avián agut degut servir per quauque ceremoniá religiosa antica dau temps de las pèiras levadas.

E sus un pichon cassèl de terralha saura, de letras grècas portavan lo nom d'un dieu oblidat dels temps antics: CERNUNNOS. Dieu gallés de las fònts claras e cantarèlas. Lo nom se repetissiá longtemps escrich a de reng sens pausa, sens espaci, coma una litania embelinaira e barbara. Conservada per l'escrich au travèrs dels sègles. Me desrevelhave comol d'aquel nom escapat de davant l'istòria. Immens solòmi de silenci, tant silent que ne veniá eissordós.

E me desrevelhave dins la clartat naissenta de l'aubeta. Docinosa e trista, coma lo mistèri d'aquela vila, d'aquel païs. S'ausissiá que cridavan aval sus la plaça d'aucèls de mar. Viravan dins la vastor dau cèl, enchichorlats de lutz, trasent dins totes los caires son quilar agut.

Vese mon morre estabosit dins lo miralh. De qué fau aicí?

Me retròbe amb un librilhon dins la man, una polida religadura rossa, coma de sang sorne. Las letras d'aur fin. L'ENQUIRIDION DAU SANT PAPA LEON. Amb ajustat en mai pichon: la sola edicion vertadièira. Ont s'atròba cossí sonar e adomergir los esperits poderoses dau defòra...

Aviái pas remarcat encara dins la bibliotèca aquel volum pichon, rescondut dins un canton. Quite pas de lo remirar. De virar e revirar aquelas paginas cobèrtas de frasas absurdas, de formulas dessenadas - e, foscament, terrificantas.

Mas lo jorn ara me sòna, lo defòra. Sortisse sus la placeta comola de cridadissas d'aucèls. L'estatua verda dau marqués de Gibèrla senhoreja sus son chival. Pòde pas m'empachar de la remirar. Es colossala. Amb una cara volontosa e brutala jos lo grand bicòrne. D'uòlhs de bronze rosegat per las auras imorosas. Alanda la man, cap au baloard asombrat de grands píbols, que davala, vast, silent, de vèrs la mar enlai que miralheja.

Ai seguit lo camin indicat per la man de bronze. La grand carrièira enrondada de lèias majestosas dins lo matin clar. Alin los quartièrs de la vila s'espandisson sus de sèrres qu'ondejan coma una mar aplantada. De castèls, de grandas glèisas aponcheladas de cloquièrs e de torres ardidas. Una immensitat blonda de teulats vielhits dins la rosegadura dau vent marin.

Marchère d'oras. Vesiái pas passar lo temps. De sèrre en comba, de baloard en baloard, aquela vila jamai ne finissiá.

Pus luònh dins de carrièiras estrechas qu'escalan redde una femna de la fauda corteta e leugièira me faguèt de sorires alucrits. Sa boca èra larga, sos uòlhs trufarèls. Se teniá davant una pòrta d'aubèrga escura. A bèles uòlhs vesents me convidava a gostar las jòias venalas de sa carn. Braces e cambas nuses dins la calor la rendián furiosament desirabla. Mas aviái dins ma tèsta las siloetas reialas de las tres sòrres dau jorn passat, sus lo ribeirés. Faguère de non de la tèsta e la filha polida me laissèt anar amb una bèba de mesprés. Sos uòlhs pintrats semblavan dos grands aucèls marins. Encara de carrièiras que mòntan, que davalan.

M'assetère sus una placeta, a ras dels nauts veiriaus de quauque clastra, o glèisa, sabe pas. Una fonteta cascalhejava dins un recanton. De manits passavan en cridant. E puòi encara de filhas brunas, los peusses en lòngas flocadas de nuòch que se torcissián dins lo vent. Dins de faudas estrechas que pegavan tot çò mofle e redond de sa carn jove. Aqueles sorires agromandits, trochamands, qu'espelissián coma de flors roginosas. Miègjorn picava au cloquièr. Una campanada majestosa. Lo quilar de l'aucelilha. Aquelas manidas coma flors regonflas de saba cauda, que m'enrondavan. Sa proximitat emplissiá mas narras de la sentida estranha de perfums desconeguts. Una mena d'esmòu me preniá. Ere estrangièr aquí. Tot èra possible. Flors polidas de ribeirés marin, lèstas a èstre culhidas. Qué me costava de ne prene una per la man, de la seguir? La de la gona mai corta, la mai ardida, aquí, amb aquel sorire abrasugat. E aquel perfum, encigalaire. Los talons nauts de las botinas que tindavan sus lo pasiment. Estranhas flors dins los barris de la ciutat antica. Mas la vergonha me retenguèt un còp de mai. Las laissère anar, cascalhejantas, odorosas, lòng de las carrieiretas. La plaça èra desèrta ara.

Tot aquò me fasiá soscar, un còp de mai, a las tres sòrres sus la sabla, divas trelusentas dins la solelhada. Me las podiái pas sortir de la tèsta. Las aviái dins ieu coma una espinha, dolorosa e deliciosa. Caucanha totas las autras, totes los sorires de flors estivencas, totes los miraments de carn lena, de cadavres mofles e plegadisses. Aquelas tres emplissián tota ma soscadissa.

Retrobère au virar d'una carrièira la grand plaça amb lo cavalièr d'aram verd, tant auturós, tant menèbre. Lo bicòrne e la man levada cap a l'infinit de l'orisont marin. Un nivolàs d'aucèls revolumava a l'entorn dau monument.

Me tornère acaminar cap a la mar.

Lo caumanhàs de miegjorn pesava coma una capa pastosa sus la ciutat. Cada bruch ressontissiá dins l'èr brunlant. Alin la mar amb sa fresquièira, son respir doç. Retrobère ma plaça de la velha.

I èran mai, las tres brunas. Que sòrres las cresiái. Polidas que mai. Ufanosas. Lutz esbarluganta dels agaches,dels sorires. L'alen me manquèt. Aitanben èra per las veire, de tot segur, que m'ère sens o voler reconóisser passejat tornarmai fins aquí. M'envescave coma una mosca dins de pega. Las èrsas cançonejavan doçament en se venent aconsomir dins la sabla.

Qué far de mai? Prenguère mai mon libre. De frasas bartassosas me sautavan au visatge. S'apariavan amb l'exaltacion silenta que me subrondava. Passère antau lo jorn, a espinchar lo vai e vèni de popas drudas e d'ancas arredonidas, de pèl lisca, de cabeladuras dançantas dins lo vent, la blancor dels caissals dins aqueles grands sorires inocentament agromandits...

S'esvaliguèron mai, subte, coma de fadas, amb las prumièiras ombras dau vèspre. Ere sol amb mon sòmi. E los uòlhs comols d'images de beutat absoluda. Tant absoluda qu'es crudèla coma un cotèl.

****

Lo long enflambament dau vèspre. Miragalhadura de colors caudas, ensucradas. Revolum de crits d'aucèls que cabusson esperduts ras dels teulats. Ai la vila jot los uòlhs coma una mar blonda e rossèla qu'ondeja, reganhuda de monuments: torres, cloquièrs, fronts vièlhs de palais passits jos la polsa dels sègles. E lo grand cavalièr d'aram vèrd que quilha son braç conquistaire. L'immensitat de l'asuèlh es una embriaguesa. Ne pòde pas desvirar los uòlhs. Las corbas moflas de las còlas totas prestidas d'ostals qu'escandilhan a boca de nuòch s'apàrian amb d'autras corbas, d'autres ondejaments, d'autres miraments de grand lutz e de beutat fòla que remirère d'oras e d'oras totara.

Lo jorn cabussa dins una mar porpala de nívols aconsomits, luònh, sus l'ocean.

Tòrne a mon cambron, a ma solesa, a mon descòr. Sembla pas de bòn aitanben: m'an virat lo cap aquelas tres. Que sens pausa las vese e revese caminar, inchalhentas. Inaccessible mirament de perfeccion. Celestiala, o infernenca? Siái aquí a virar e a revirar coma una bèstia fèra, un rainal o un tais embarrat, desvariat. Ensage de me desemplastrar d'aquela ravacion nècia. E quau sap se son pas tres putas aquí en espèra? Que se sap que sus d'unas platjas ciutadinas a la mòda, a Rio de Janeiro, las pus polidas dròllas, amb los malhòts menuts, lo morre crocarèl, las anquetas e los popelons a vos far virar lo cap, son per logar: sufís, dison, que mostrèssetz las bilhetas. Pro de bilhetas, amb pro de zeròs... Aquelas tres brunas espelidas de la cosor de l'estiu, serián pas d'aquela parentèla de còps que i a? E ieu que sómie...

Pòde pas téner. Sortisse passejar dins la doçor dau vèspre. Las carrièiras son mau esclairadas. Los ostals son barrats sus sa lutz. La ciutat dormís, ja. Lòng de las lèias majestosas que davalan deus la mar se quilhan d'autras flors que las dau jorn: lusisson lo vinil negre e lo scai porpal, las resilhas, lo cuòr brun. Pas pus de sorires. Las bocas pintradas son escuras e los uòlhs miralhejan la lutz glaçada de las ensenhas. Aquelas flors nuochencas dessenhan lòng de las carrièiras una galariá desesperada de glaris. Muts e coma tenguts a l'estac amb de cadenas enveirentas, per la vertut de quauque mascariá infernenca. Son aquí drechas, immobilas, enlusentidas de rebats escurs. Sens voler e sens espèr. Estranhament semblantas, totas. De caras pallas dins la clartat bèfia de la luna. Angoissa mortala, terror. Pus luònh que tot çò que se pòt concèbre. Que dònan d'aire als damnats d'un cèrcle de l'infèrn de l'Alighieri, illustrat aqueste còp per lo pincèl d'un autre Boticèlli reconvertit au desèrt glaçat de l'ipèr-realisme...

Marchère mièja ora benlèu lòng dels sorires mòrts d'aquelas cariatides de l'esglai. Que viravan doçament las tèstas per seguir ma caminada, per temptar de ligar mon agach que las fugissiá. Jamai aviái pas agut coma aqueste vèspre la sentida de la vacuitat òrra d'aqueste mond, d'aquesta val de lagremas desprovesida d'espèr. Ribejave d'icebergs de solesa immesurabla. Ieu tanben ère sol. Un frejolum me corrissiá dins l'esquina. Pausère doçament la man sus l'espatla nusa d'una de la cariatides. Gona roja corteta, talons nauts que se pòt pas, uòlhs escurs. Ela fasiá mina de sorire: un paure sorire de lassièira infinida, de l'autra man dau païs de la paur. Lo vent me menava un perfum pesuc, docinèl, melicós. Ma man toquèt aquela espatla coma de glaç, aguère la sentida de paupejar de carn mòrta.

- Torista?... demandèt. American? Dollars?...

Encara aquel ensag de sorire chaurit, cansat, desesperat. E la dròlla èra jove: polida, probable, siaguèsse pas aquela èrsa immensa d'orror e d'esglai que l'agolopava. Tròp de freg. Aquel perfum tròp sucrat. Una mena de maucòr me preniá. La laissère a son espèra escura. Paure mirament d'umanitat bregada. Tot lo rebors de çò que me trevava d'aquesta passa: la divinitat triomfanta, l'ufan crudèl de çò que trompassa las bolièiras de nòstra condicion omenenca. Sa boca se dobriguèt sus un torrent rocassós de renècs e d'injúrias que comprenguère pas. Semblava qu'aquò faguèsse allusion a ma manca de virilitat. Me tirère d'aquí. Que ja las autras cariatides començavan de marmotejar, aquò montava coma una ronflada de vent. La ràbia infernenca de las Eumenidas, lo siblejar de las sèrps sus las tèstas bèfias e grimacejantas. Sus las ribas dau Flegeton o dau Stix.

Lo cambron se tornèt claure sus ma soscadissa caluga, sus ma solesa.

Mon sòmi mesclava la beutat solara de las tres sòrres brunas inumanament polidas dins lo grand fuòc d'Agost, e aquelas foscas visions de nuòch sempitèrna e de Gehènna. Ere relent de susor. Me levère per prene d'aspirina: benlèu aviái un bocin de fèbre, de m'èstre tròp de temps expausat a la furor dau solelhàs.

Tombère mai sus lo libre. Era pausat aquí coma una evidéncia. L'evidéncia. Sens escapa. L'Enquiridion dau Sant Papa Leon. Lo prenguère. Lo cuòr de la religadura èra freg coma la nuòch meteissa. Dobriguère. Legiguère.

" ont se vei cossí perlongar fòra dau calendièr un Agost que non finís, fòra dau verai, per i complir tota mena de sortilègis e de pachas amb los esperits d'en defòra... "

Perlongar Agost. Un Agost sempitèrne ont quitariái pas de veire la tres divas brunas, filhas dau grand estiu. Sens me mainar de l'ininteressanta realitat: mon estudi a terminar, tornar dins la grisor dau païs, dins la grisor de Setembre, dins la trista monotonia de la vida veraia. Agost sempitèrne dins aqueste païs en riba ja dau sòmi.

Las frasas impossiblas sortiguèron de ma boca, lindas coma de cristal, indefugiblas. Tombavan coma de pantenas sus tota l'environada, nos enrabalant doçament fòra dau calendièr, dins un autre malhum d'existéncia. E pasmens, res semblava pas cambiat. Tornère barrar lo libre. Una sòm apasimanta me prenguèt. Dormiguère coma una soca. Deman èra mieune. E après-deman. Tant que voudriái. E las tres divas estivencas. Podiái dormir ara, dormir, dormir que ben talament. Enfin apasimat. Descoflat de totas las passions nècias que m'avián subrondat tot de lòng dau jorn. L'infinida doçor de la sòm.

******

Tòrne prene mon racònte. Me cau far lo ponch. Calcular mai, comprene cossí me retròbe aquí. Nade dins lo bonur. Los jorns seguisson los jorns. Lo calendièr marca lo 59 d'Agost. E sabe qu'aquò finirà pas jamai. Cada jorn las vese. Quite pas de las remirar. Ne demòre nèc. Me sembla que venon bèlas de mai en mai. Ne pèrde lo parlar, lo beure, lo manjar. Pas que las veire, e m'embeure d'aquela vision, qu'ara es tot per ieu. L'enflambament dels agaches quand crosan los mieus. Ara familars, complicis. E sabe ben qu'un jorn la convèrsa se nosarà. E que dintrarai dins sa vida. Lo temps s'es definitivament arrestat, per ieu, dins la nauta flama d'Agost. E tota ma vida se resclaus dins lo mirar de sas cambas longas e brunas, de las ancas a pro penas recobèrtas d'un fin malhòt negre que pega a sas corvas redondas. E las popas tant fièrament que se quilhan, nusas, mèstras de l'espaci e dau temps. Laisse desfilar los jorns au calendièr, sens far res mai qu'escambiar d'agaches, de sorires. E m'endormir embalausit, òrb de bonur, tot tresanant d'aquela extasi indicibla de l'adorator que ribeja de contunh e per sempre la divinitat asorada.

Tres dròllas brunas. Que sa beutat quita pas de pojar fins a de cimas jamai gandidas. E me sorison ara. N'ai lo cap que vira. Sèm lo 94 d'Agost. Totjorn tant de lutz, tant de sabla, tant d'èrsas cantairas sus l'ocean. E elas que van e venon, a mon entorn, coma un balèti que comola tota ma sentida. La platja ven quasi desèrta ara. Pas qu'elas e ieu, e lo solelhàs, e la doçor salabrosa dau ribeirés.

135 d'Agost...

Nos sèm saludats. Me conoisson ben ara. Mas son parlar m'es estrangièr. Raja melodiós, prompte, coma cançonejar d'aucelilha. S'apària amb la doça calor d'aqueles sorires, la prigondor d'aqueles uòlhs coma de lacs montanhòls, infinit païsatge de rebats e de belugas. Cossí se desvirar d'aqueles uòlhs? E perqué me'n desvirariái? Es per aquò e pas que per aquò qu'ai fach calhar lo temps, mercés als sortilègis dau libre interdich. Tot mon cadavre es emplit d'una mena de pigresa voluptosa. E sos peusses frisats, negres coma jaiet, que dançan dins lo vent. E son perfum qu'ara pòde endevinhar de tant que venon pròchas, e familiaras. La platja immensa e sablonenca ont sèm pas que nautres quatre. A quauques passes. Ieu, embriac d'elas. Elas, tot espompidas de tant se saupre remiradas.

Aqueste vèspre soi tornat dins lo cambron amb una soscadissa nòva. Lo libre freg coma glaç l'ai empaumat tornarmai. Ai virat las paginas incomprenablas. Se per en cas me venguèsse la pensada de claure l'encantament, de tornar prene lo fiu costumièr de las oras, fòra d'aquel estranh espandi de temps aplantat? Mas ni per virar e revirar longtemps aquelas paginas, vesiái pas enluòc lo sortilègi envèrs, l'antidòta. Ere embarrat aquí (o puslèu adés!). Basta: cossí somiar melhora vida que la que viviái?

247 d'Agost

Res a pas cambiat dempuòi lo darrièr còp que prenguère la pluma. Fai una setmana benlèu que l'ainada de las tres sòrres m'a bailat la man. Aquela man bruna, linja, belòria entre las belòrias. E sorisiá, regolanta de lutz, en tancant son agach de fuòc sorne dins lo mieu. Aquela man tant doça, tant calorenta au clòt de la mieuna. Aguère una passada la sentida de traversar un grand fuòc, o de cabussar au pus fons d'un gorg d'aiganèu. Elas tres risián. Amb aquel anar de dançairas, aquel balancejar de totas sas redondors mofletas que me rendiá nèci cap e tot. Aquela man la tenguère longtemps, coma enclausit. Aquel agach, i demorère negat un long moment, qu'aquò semblèt una eternitat. Ieu tanben risiái. Lo vent fasiá ondejar sos peusses negres. Mas los jorns que seguiguèron, faguère pas mai qu'espinchar, ravit, enchichorlat de belesa. Res se passèt pas. L'idèa me veniá que lo temps calhat estauviava lo movement, lo fasiá doçament mermar, fins a una mena d'immobilitat que donava d'aire a las descripcions de l'eternitat per los filosòfs. E s'ère mòrt sens me'n mainar? E se çò que viviái ara siaguèsse pas qu'una longa davalada extatica cap a l'immobilitat perfiècha dels esperits quand lo trespàs los fai cabussar fòra dau temps dels vius?... Sus las ribas paradisencas dau Letè ont plan planeta s'assadolaràn d'oblidança... Aitanben me paupejave per n'èsser segur. Ere viu. Enclausit, desvariat una idèa, perdut de tant de sòmi, mas viu. Aquela constatacion me tornèt una mena de serenitat doça.

La decision es presa. Deman, l'ainada: i prene tornarmai la man. E la laisse pas pus. Cau menar aquò cap a son tèrme. La sang dins mas coradas la sentisse que bombís, que rajòla, brutlanta, poderosa. Lo fuòc me subronda. Deman, l'ainada serà mieuna. O, per o dire melhor, serai sieu. Me dissouverai dins l'immensa beutat de sa preséncia. M'endormisse dins l'embriaguesa d'aquel pensar.

****

Antau soscave en cercant la sòm. Mas la sòm vòl pas venir. Siái aquí a virar coma un malaut. I tène pas. Enfile tornarmai de braias. Gandisse lo defòra. La grand ciutat desèrta jos la luna plena. D'aucèls cridan en tornejant sus la plaça, ras de la grand estatua de bronze que se quilha, un pauc fantaumatica, amont a tocar las estèlas.

Las cariatides enlusentidas son aquí arrenguieiradas. Coma l'autra nuòch. Coma cada nuòch, probable. Fan long dau baloard una longa baranha mirgalhada, estrementida per passadas per una mena de movement reptilian. La sentida me ven que totas ensèms, son ligadas per una estranha simbiòsi que las reünís misteriosament per formar una mena d'organisme mostrós, coma quauque medusa engravada en riba de l'ocean. Aquela sentida m'agolopa coma un mantèl de terror glaçada. La pus pròcha de las cariatides, arnescada de tota una carapaça foguejanta de garrotièiras, de cuissalas, de correjas, de mantelets de vinil, cuolejava a bèl esprèssi per atirar mon agach. Semblava un insècte estranh parat per quauque batèsta incomprenabla e crudèla. Son morre èra blanc coma de gip dins lo clar de la luna. Amb lo trauc negre dels dos uòlhs, la boca pintrada coma una plaga sanguinenca. A son entorn se desplegavan d'autras carapaças estranhas, coma lingostas o pregadieus. Virère camin.

******

Grand jorn. La cambra comola de lutz. Me desrevelhe tot pastós, aconfinhat dins mos lençòls en batalha. Tot adolentit d'aquesta nuòch marrida.

Aquò's uòi que, mòrt o fòl, tornarai prene la man d'aquela ainada. La doça man lònga, calorenta, fina. La pensada me rend tot leugièr. La vila aconsomida dins la clartat matinièira, tota dançarèla de rebats joioses, la vese pas. La travèrse sens agachar res. Pas solament aquela immensa estatua que domina l'environada e marca lo camin de la mar. Davale, quasi corrent, los baloards largs e pasibles. Lo ribeirés es aquí. Ja bleuge de lutz. Lo vent marin m'alisa la cara. M'estaloire a la plaça de cada jorn.

Siái sol. Las tres sòrres son pas vengudas. Espèran benlèu que lo solelh siá mai naut. Aquò's benlèu ieu tot d'una, uòi, que siái tròp matinièr...

Me comborisse de las esperar, perdut de solesa, trefolissent d'esmòu, au mitan de la grand cremadura estivenca. Las imagine risentas, leugièiras, odorosas, dançarèlas. Coma sempre. Ont son? De qu'espèran?

Aquela rompedura dins la monotonia emmascaira d'Agost m'emplís d'una terror fosca. Siái presonièr per sempre dels sortilègis de l'enquiridion: aquel libre interdich. E se lo sòmi paradisenc subran virèsse a la cachavièlha òrra? Que ja dempuòi un parèlh de setmanas sentissiái nasejar aquel ambient de paur, de pantais que vira mau. Mas o voliái pas creire.

La platja es voida. Siái sol. Venon pas. Lo solelh a ja complit la mitat de sa caminada. An tròp tardat. Vendràn pas. Me laisse alisar per la caranchona oblidosa dels vents e de la sabla. L'ocean tot vesin canta un solòmi estranh e enfachinaire. Mas jamai m'ère pas mainat de cossí èra inuman. Me fai corrir dins l'esquina un lòng fremin de malaisança. Diriatz de glaç.

La jornada a passat coma un buf d'aureta, coma un parpantèl sus l'aiga viradissa. Me'n tòrne cap a mon cambron, cap a ma soscadissa afebrida. Mas me cau arrestar! Pèrde l'eime... Ont vau? S'arrestar. Retrobar la patz, la doçor serena de la vida simpla. Mas soi ja en fòra...

Las carrièiras qu'escalan dempuòi lo ribeirés solelhós fins a la vila nauta, ròsa e porpala dins los fuòcs dau calabrun. Tot aquò demòra mai polit que cap de pantais. Es indicible. Antau sabe que sómie pas, pas brica.

E vejaicí pas que m'embronque tot d'una a elas tres, au canton de la plaça Fanny Kaplan, ras de las fònts escalpradas que cascalhejan. Sos passes ressontisson coma una simfonia sus lo caladat lisc. Coma las nòtas de la musica de la destinada. Sos talons nauts. Vese sos tres sorires roges, espelits coma de cerièiras maduras. Tant maduras las cerièiras. Aur rossèl dins lo vèspre. E sos uòlhs melicoses coma quauque calabrun. Comaz aqueste calabrun ont se desnosarà, probable, l'encanha absurda de ma destinada.

Totas tres m'enrondan. Siái coma envolopat per sas preséncias, per sa beutat miraclosa. Lo cap me vira. Perqué i a tant de lutz dins aqueles agaches. E perqué tant freja aquela lutz? Mos muscles subran s'enrampesisson. Ma boca es muda, ma lenga es ligada per de cadenas de glaç e de pega espessa. Ai vist sos peusses. Perqué los aviái pas espinchats mai lèu? Son pas mai de peusses... Tant espesses, asondrats de flocadas drudas: viran e ondejan en siblejant doçament. Pichonas sèrps negrinèlas, nos de vipèras auboradas, totas bocas badièiras. Son tant polits los sorires. Mas sabe que podrai pas tornar espinchar los uòlhs. Quand los viraràn, riseiras, ufanosas, divinas, cap a mon insignificanta e bistòrta cara de mortau, me calharà un glaç mai despietadós que lo de la mòrt. Lo glaç de son voler de divas crudèlas. E demorarai aquí per sempre, aplantat, en riba d'aquela plaça que commemòra l'atentat dau Trenta d'Agost de 1918. Quilhat coma una ridicula estatua de cauquièr gris, amb ma cara perduda d'ànsia e d'extasi amorosa, e tanben d'admiracion esbleugida. Una estatua de mai dins lo pargue, fòra dau temps que vouguère aplantar per mon plaser. E qu'es el ara que m'aplanta. Una estatua de mai en l'onor de las tres divas dins lo vièlh estiu. De sa beutat mai qu'umana, qu'un mortau pòt pas remirar sens perdre la rason e la vida, sens cabussar sus las rasas dau temps.

Sos caps divinament polits, mai perfièches que la perfeccion, s'abolegan doçament. Sos tres sorires an pas jamai carrejat tant de lutz. Los agaches se viran cap a ieu. Lo glaç de la fin me subronda. Pèira serai desenant, pèira de causse ont se pausaràn los aucèls, ont regolaràn las plòjas, ont escandilharàn las solelhadas estivencas. Dins un sens s'es complit mon sòmi. Ai ligat a elas ma destinada per sempre. Soi sieune cap e tot, perde lo darrièr sovenir d'èsser estat quicòm mai que sieune. Ma darrièira e infinida pensada, mon eternitat, serà aquela admiracion sens bolièiras per las tres sòrres miraclosament polidas dins lo vièlh estiu.

Montpelhièr, Abriu-Junh de 1991.