de legir

« Luònh » de Joan-Frederic Brun.

Edicions Trabucaire. Colleccion « Pròsa occitana ». Despaus legal : mai de 2006. 175 paginas.

Encara un libre extraordinari de Joan-Frederic Brun. Compte tengut de l’originalitat de las tramas romanescas causidas, teni caduna de sas publicacions per un eveniment literari. Aqueste obratge es lo quiti exemple de la seuna volontat de sortir de las dralhas retrepejadas de la literatura convencionala. Visiblament l’autor entemena pas un trabalh sens èsser solide de poder daissar de sa recèrca personala una emprenta indelebila.

S’es longament parlar d’aqueste libre per èsser estat, se se pòt dire, la consequéncia d’un accident malurós de l’autor. Un fach real : Joan-Frederic Brun cais de caval al mes d’agost de 2003. Tomba dins lo còma e i demòra un desenat de jorns. Mas coma es seriosament nafrat, los mètges lo meton per una temporada jos morfina e autres analgesics.

En mai d’èsser passat prèp de la mòrt, lo pacient conta dins son libre los deliris e allucinacions que son la consequéncia de l’injeccion de la morfina. Una experiéncia rara e probablament unica dins la literatura. Alavetz, mai que d’un roman, se tracha aicí d’una mena de raconte. Lo raconte d’aquela davalada a l’òrle del trepàs. Non pas un raconte d’oltra-tomba mas la cronica d’una passejada sul portal del nonrés. Un neient pus mirgalhat que non se’n pòdon imaginar los vius e planportants.

Res que per son sòcle d’inspiracion l’òbra valriá d’èsser legida. Mas quand la narracion ven de l’imaginacion mai o mens potingada de Joan-Frederic Brun, la resulta pòt èsser qualifacada d’excepcionala. Òm coneis la sensibilitat tota subre-naturalista de l’autor montpelherenc, mai que tot pel contengut de « Lo temps clar de las encantadas », obratge que precediguèt lo present. Un còp de mai Joan-Frederic Brun presa de se passejar -e pel còp de nos passejar- a l’òrle de la realitat.

Aquò rai, l’escritura servís mai que tot a defugir la realitat quotidiana. Es sus aquel sicut qu’es terapeutica. Aquò se sap ben pro, de totes temps, a servit de sopapa de securitat. Se literatura es fugida, i a fugida e fugida. Se pòt partir a òbas e a truques dins totas las direccions, pasmens i a sendarèls mai escalabroses los unes que los autres. Per èsser espeleològ, los budèls josterrans, l’autor los coneis enfre e fòra realitat. Aquò ajuda per escriure.

Lo viatge que nos prepausa Joan-Frederic Brun dins aqueste obratge es un viatge psiquedelic. Psiquedelic o pauc se’n manca. Probablament que los efèctes de la morfina son pas los meteisses que los del LSD, mas la conjugason de la morfina amb d’autras potingas injectadas a qualqu’un reputat « perdut d’ avança», devon balhar un coctèl de la mena que l’autor ensaja de descriure dins son libre. La passejada, a broa dei precipici, es impressionanta de poesia e qualquecòps de realisme. Quand òm se vòl acrancar a la vida e fins a un cèrt punt sul camin de la mòrt, lo patiment e la paur son presents. Passat aquel punt de non retorn, la mòrt se pòt esperar, se que non amb lo somrire, almens amb solaç e serenitat. Passar delà la termièra de nonrés e far repè es excepcional. Tornar montar la pendís de la vida es una experiéncia rarissima. Dins d’unas circonstàncias exceptionalas es çò que, pasmens, arriba a d’unes. Joan Frederic Brun n’es estat.

L’autor nos conta son anar e tornar dintre lo país de nonrés, o puslèu al país de la mòrt que lo país de la mòrt es pas forçadament lo país del neient, quitament per un non-cresent. La narracion fa a monta-davala e jòga a l’amagatada amb la lucididat, la realitat, la sòmi, la cachavièlha, la lum, lo fosc emai lo sorne. Lo legeire se daissa anar dins d’unes sentits revolumaires que pòt pas, per definicion, mestrejar. Tal coma lo potingat pòt pas mestrejar los efèctes psicotropics de las substàncias seringadas, la legeire se daissa portar pels efèctes emocionals d’una escritura fantastica. Emai la vitage, per tan luònh que siague, es agradiu e leugièr.

Nos demòra pas que d’imaginar, paures legeires que siam, que la restitucion escriptala del viatge que Joan-Frederic Brun fasquèt al delà del conscient deu aprochar de çò transcrich dins son òbra.

L’escritura de Joan-Frederic Brun, dins sa forma, es la qui li coneissem desempuèi que publica. Es precisa, neta e ritmada a plaser. Raja coma l’aiga linda d’un riu serpentejant al solelh de l’estiu abans de n' anar encaforaar e perdre dins las entralhas de la tèrra maire.

Sèrgi Viaule

("Infoc" actualitat culturala occitana, N°269, mai 2008)

Le 27/05/2008 12:41, 

 Car amic  

Felip Gardy m'a fach passar una copia de vostra recenta critica de "LUONH".  Comprendretz sens pena qu'aicesta m'es anada drech au cor coma un baime  requist. Voliai vos ne grameciar tant e mai. Ai acomençat de publicar de  tèxtes en oc en 1971, e m'a caugut esperar lo sègle XXI per rescontrar un  public. Estent la carga afectiva màger que mete dins aquela escritura, aquel  retorn que me ven ara de la part de legeires qu'an apreciat mos libres me  fai una gaug qu'es pas de dire.   Mercé encara.   Se i vesètz pas ges d'empach voldriai metre aquesta critica en linha sus mon  siti "http://www.montpelhierloccitana.eu"  

Coralament   JF Brun   

R:

Car amic e compatriòta,

I a, plan solide, pas cap d'empacha de metre aquela nòta de lectura sul vòstre sitinet. Mon articlòt es pas una critica que soi pas capable de far de critica literària. N'ai pas la competéncia. Es simplament lo vejaire d'un legeire que i entend pas res a l'analisi literària, mas qu'aima de legir. Tot simplament. Mas nòtas de lecturas (ne devi aver una per cadun de vòstres libres publicats que ne fasquèri benlèu un milierat desempuèi trenta ans que ne fau una cada còp que legissi un libre) son pas, de cap de bais, apièjadas sus una anilisi scientifica. O fau al sentit.

Mercés per vòstre trabalh que nos balhar a esperar per la nacion.

Sèrgi Viaule.