LOÏS CARLES EYMAR ( 1882 -1944)
Dins un otèl ancian de Montpelhièr es una placa amb l'inscripcion : Aquí Pau Valéry rescontrèt Monsieur Teste. Vos rapelatz l'òme singular que se carrava de « comparar los jòcs infòrmes de la glòria a la jòia de se sentir unic, una granda voluptat particulara »...
Demòra solet e desconegut dins sa pichona vila de província ont per còp d'astre d'unes lo rescòntran, coma Valéry, que ne son prigondament marcats. Dau temps que las vilas èran pas encara vengudas la banlèga culturala de Paris, d'òmes mai o mens antau representavan un dels atrachs de la vida provinciala.
Loïs Carles Eymar n'éra un. Nascut lo 25 de Janvièr de 1882 d'una familha de comerçants Montpelhieirencs, assistirà a la falhida dau negòci familial. La rancura tenaça que gardarà d'aquí enlà per los borgeses montpelhieirencs ven d'aquel moment.
Après d'estudis en cò dels Jesuitas e una licéncia de drech, es nomenat a Marselha dins las doganas. I farà l'experiéncia de l'òpi.
Arriba la granda guèrra. Mobilisat dins l'infantariá, serà nafrat grèvament a l'espatla.
Dau temps que se parlava de l'amputar, lo joine cirurgian Alexandres Aimes, que vendrà puòi professor a la facultat de Montpelhièr, ne reconois la vòtz e lo fai repatriar sus Bordèus ont serà sonhat. Ne gardarà una impoténcia gaireben totala dau membre superior gauche, que i empacharà de se consagrar mai a la musica qu'èra sa granda passion.
Es d'aquel jorn que s'orientèt vèrs lo dessenh. Vengut grafièr de justícia a Montpelhièr, l'essencial de son existéncia serà desenant tengut per l'art pictural. Avèm d'Eymar mai de tres mila dessenhs.
Per lo filosòf Ferdinand Alquié que lo conoguèt ben, sa sola passion èra la beutat. Viviá pas que per ela e l'adorava jos totas sas formas. Corrisiá l'Euròpa pèr ne conóisser totes los aspèctes. Anava a Roma per veire, a Salzburg per entendre. La beutat, la cercava amb una impaciéncia luminosament fervorosa e la voliá au còp etèrna e sempre nòva.
Aitanben en 1920 s'èra maridat per divorciar quauques ans puòi...
Sos visitors èran particularament estonats per son ostau. I recebiá cofat d'una chechià e drapat a l'orientala. De dessenhs s'amolonavan sus las cadièiras, coma a l'abandon. Mas lo còp que quauqu'un i pausèt son capèl dessús, Eymar lo i enfonzèt fins a las aurelhas...
Eymar aimava fòrça las femnas e mai que mai las putas. Las pintrava puòi singularament viventas e presentas. Quau sap se tot èra pas per el res mai qu'emocion estetica mai o mens pimentada ?
Escotem mai F. Alquié « A las filhas demandava mai que mai una mena d'emocion desavianta, extasi fugaça, dolorós privilègi dels nostalgics que, mai encar que de las femnas, son amoroses de l'amor »...
Cau dire que sa tendéncia èra puslèu a l'ascèsi. Sa cambra èra freja, son lièch dur, e quitament crenhissiá de causir un tròp bèu papièr per dessenhar !
Las convenéncias, los tabós sexuals, la politicariá, tot aquò qu'emplissiá lo sicap de sos contemporanèus, el n'aviá una aversion un pauc crentosa que l'isolava de mai en mai dins la societat. E dont mai anava dont mai viviá a de bòn coma un mistic de la beutat. Tresanava d'alegria davant las beutats d'un camin, d'un arbre, d'un detalh d'arquitectura. Una villà de banlèga o una cançoneta a la mòda lo fasian gaireben patir, coma o mistic sofrís de l'image dau pecat...
Om comprendrà adonc que res de çò que pintrèt un tal òme pòt èsser indiferent.
Cada dessenh es lo retrach directe d'aquela emocion tant sabentament cultivada dins el. E çò vertadièirament extraordinari : sos dessenhs de femnas. Disiá sas "moninas". Escotem Jòrdi Deseuse : "... sos retrachs de monina son sens nombre,delicioses o crudèls segon qu'el aviá per tòca de ne rendre aimable o asirable lo modèl e de n'estigmatisar la « grimaça ». Grimaça que vai luònh, car demòra pas a la susfàcia.
« Que represente de filhas au salon, o de matronas inquietantas, de femnas dau pitre nus, cobèrtas de mofa sabonosa, de bèlas dins l'escrinh d'una lòtja de teatre, de filhassas de Marrakech, o quauque Lys dans la vallée mai linde qu'Ofelia, totes aquestes visatges cridan sa vertat prigonda e nos estacan a son agach.
« Degun tant coma Eymar a pas sachut escriure amb una intensitat tala, una parièira varietat d'expression, lo visatge de la femna, degun a pas jonch dins un ramelet estranh las flors dau gaubi e de l'inocéncia, e los calicis pernicioses de l'aissablitge, de l'impudéncia, de la morbiditat. (...)
« Tal es lo prodigi d'Eymar - prodigi de sa memòria visuala, prodigi de la subtilitat de son analisi, prodigi de sa diversitat dins aquesta extraordinària elaboracion, dins aquesta interminabla tièira de femnas qu'òm pòt pas comparar a res d'autre, car deguna i sembla pas l'autra e ges es indiferenta. »
Amb Eymar, crenhisse donc pas de dire qu'es un tesaur de la cultura occitana que nos cau tornar descobrir. Lo culte intransigent que vodava au bèu es un trach de la civilisacion miègterrana dins çò qu'a de pus naut. Aqueste isolat es un precursor de nòstra renaissença totala.
Moriguèt en 1944. Devèm a la fidelitat de son amic Pèire Malletguy la conservacion de son òbra picturala. N'i a dètz e uòch dessenhs au musèu Fabre de Montpelhièr, dètz al musèu de Sèta, dètz au musèu Nacional d'Art Modèrne de Paris, e quauques uns dins de colleccions particularas. Un tesaur de tornar descobrir. E mai de tres mila que dormisson...
Eymar a prigondamentmarcat los que lo rescontrèron: los pintres Jòrdi Deseuse, Gàbriel Codèrc, Andrieu Castanié, l'escrivan Frederic Jacme Temple, lo filosòf Ferdinand Alquié... El meteis s'èra ligat d'amistat amb d'òmes coma Valéry Larbaud, Edouard Herriot, Charles Louis Philippe, Francis Carco e lo grand romancier anglés Joseph Conrad. Sas letras dins son ostau se mesclavan a d'innombrables letras de filhas plenas de dècas d'ortografia...
I auriá tant a dire. Mas mon prètzfach èra simplement de parlar d'aquesta ombra que demòra dins la memòria dels vièlhs Montpelhieirencs, que me n'an trasmés un rebat, benlèu deformat coma es lo pròpi de las legendas. E cossí aquel personatge rescontrat au travèrs dels prepaus dels que lo coneguèron m'apassionèt.
Lo vertadièr trabalh demòra de far : descobrir a de bòn l'òme e l'artista. Serà l'afar de mond mai avesats que ieu a 1'univèrs de la pintura...
Joan Frederic BRUN
Visitatz una galariá amb los 17 dessenhs d'Eymar de la
colleccion dau Musèu fabre de Montpelhièr
Retorn a l'ensenhador de la
literatura montpelhieirenca d'òc
Retorn a l'ensenhador de la
literatura dau sègle XX-XXI
Retorn a l'ensenhador generau