Au lindau dau sègle XXI:
La literatura occitana d'expression montpelhieirenca es viva que non sai a Montpelhièr
un dessenh de Max Roqueta (2001)
Après la guèrra de 1939-45... La civilizacion "tradicionala" qu'avia portat l'occitanitat e la lenga d'oc dempuoi totjorn dispareis. Coma se res de tot aquo avia pas jamai existit. Se pot encara fins a 1980 rescontrar d'occitanofons de naissença, los far parlar, reculir de fragments de son saber ancestrau. E puoi tot passa per abis.
Mas i a encara de gents qu'escrivon en occitan. D'unes ensajan de resistir a l'avaliment, de "manténer" amb testarditge, coma podon. D'autres, recampats mai que mai a l'entorn de la revista "Oc" e de l'Institut d'Estudis Occitans, considèran que maugrat sa confidencialitat d'alavetz la cultura d'oc es una cultura modèrna, acarada cap a l'endevenidor. Que troba dins la reforma linguistica d'Alibèrt un vam novèl.
E puoi, subran, la paraula es presa en public. Sèm en 1970. Sus Occitània a la seguida dau terratremol carnavalesc de 1968, se leva la generacion dels "poètas de la descolonizacion". Un cri inoubliable, escriurà Maria Roanet. Aquela literatura post-68 es anti-elitista, vira l'esquina a las exigéncias de "nauta cultura" dels ainats. Celèbra la revolucion en marcha. Conois un grand succès popular amb la nova cançon que grelha dins aquel contèxt: Marti, Patric, Mans de Brèish, Los Caminaires d'Oc, Rosina de Pèira, Jacmelina, Eric Fraj, Glàudia Galibèrt, Josiana Vincenzutto, Fulbèrt Cant... Om pot vertadièirament crèire que la cultura d'oc a retrobat son poble...
Mas après aquelas "vint gloriosas", es lo silenci. L'occitanisme metia tot son espèr dins la capitada de la gaucha bailejada per Mitterrand. E se taisa en 1981 quand aquela gaucha accedis au poder. De fach, lo govèrn mitterrandian fai pas qu'una causa per nostre camp, una soleta, mas immensa de consequéncias: vota la lei Defferre per la Regionalizacion. Lo centralisme parisenc, tant afeccionat per la "drecha" gaulista coma per la senèstra "jacobina", se fendascla. Ni que reguitnèsse ferotjament, e aquo, vint ans puoi, s'es pas acabat...
Las regions, en se desmamant de la capitala, engimbran sa politica culturala. Demasiadament influenciada per la capitala, encara, rai. Mas a bèles paucs la lenga d'oc se i torna trobar un camin. Un camin de cultura "normala" au mièg de tot un arc de seda d'autras, mas en plena legitimitat. De grandas obras coma las de Max Roqueta o de Bernat Menciet son reviradas en francés e dins d'autras lengas. L'ensenhament de l'occitan es una causa desenant naturala dins los licèus.
La literatura d'oc de las pontannadas 1970-2000 cap au sègle XXI s'inscriu dins aqueste trible movement: bolegadissa de 68, reflus, retorn pausadis...
L'obratge collectiu "Caminant"
Lo Bram dau Clapàs... una revista montpelhieirenca en òc de descobrir e de sosténer
Joan-Guilhèm Roqueta
Guiu Langlois de Seta, "l'Amuset"
Miquèl Massal de Mesa
Jaumet Milhau de Mesa
Gustau Fornièr de Boisseron (1903-1990)
Onorat Durand (Onorat dels Causses)
Retorn a l'ensenhador de la literatura montpelhieirenca d'òc
Retorn a l'ensenhador generau