Pauc-a-pauc tot s'escarrabilha,
Lo cèl, la bauma, la ramilha;
Adejà 'n rossinhòu, d'un ronzàs degotant
En s'alisant la ploma, acomença son cant,
E boscarrida e cauquilhada
Dins l'aire prenon sa volada;
Als abrics volastreja allegre capelan.
La drollalha sola pigreja:
La paur encara la capeja?
Mas non, puòi que s'ausís de cascalhs risolièrs.
An! de tèrra un per un espinchonan; parièrs
A la conilha dau sauvatge,
Qu'òm vei à l'auba, dins l'aigatge,
Mostrant sos prims morets fòra las cavariás
Rebauçant cambaus e raubilha,
Fin finala, prenon sa via;
Los joinòmes davans, caminant au passet,
Dels carraus ichagats causissent lo pus sec;
De las filhas puòi ven la tièira,
Portant florses sus la testièira,
Ambé tant de bòn biais que las mordriàtz, ma fe !
Mai d'un jovent se vira à reire;
Atanben mai d'un, per las veire,
Sentís rotar lo pè dins lo trin empeirat.
Janet, pecaire! un còp a piechat s'alairar.
Adonc la jòia recaliva
E de bòna imor tot arriba
Sus lo bòrd dau Barbian : « Secors! » a desmairat.
Ara, per passar, cossí faire?
Gasar descauç, se pòt pas gaire.
Per los barbèus, vai pro ; mas las dròllas, digatz?
A travèrs camp poirián montar d'aut l'Abrigàs;
La cresca es pas benlèu tant gròssa,
Mas los endarrairariá fòrça;
E, puòi, los sautadors saràn pas enaigats?
Tot aquò fai pas gaug, s'en manca.
Dau còp, lo maucòr los embranca;
E los rires de puòi se cambiarián en plor,
Se n'èra pas l'espèr que, dòrs la fin dau jorn,
l'aiga fòla serà passada.
i a tojorn aquela pensada
Que sas maires, en lagui, 'spèron lo retorn.
E la còla es aquí sonjosa,
Agachant l'aigassa boldrosa
Que sembla i far lega e passa en s'en risent.
mas lo pastre, qu'a vist petar lo lop : « - Me vèn »,
ço ditz, ambé son plan bagassa,
«Una idèa qu'es pas ben traça.
-Diga-nos-la, bondieu ! que nos n'anem; es tepms. »
E pas pus lèu dòrs el s'acampon :
« E ben ! que los esclòps s'escampen,
au còp de braç, de lai; rebondem lo cambau
fins à la forcadura, e puòi cadun nos cau
prene una filha a l'esquineta
O, s'aimatz mai, a cadieireta.
- òi, òi, à, cadieireta. Ai, que d'eime! - A pepaus »,
ditz mai, « defendèm capinhadas,
peçucs, cotigas e butadas.
Aquò's aquò, serem bravets coma d'anjons. »
Una man dins la man, enliassats dos per dos,
Los dets fasent ben la croqueta :
- « Mia, sus nòstra cadieireta » ,
i venon a caduna, « anem, assetatz-vos.»
E, sens mai, la dròlla s'asseta.
A lo que son mai de coleta,
plega, per se manténe', un braç au torn dau còl;
L'autre ten sus sa fauda, onte a totjorn un uòlh,
sa part de floreras obradas,
De paur de las veire issalladas
O chaire dins lo riu au mndre carracòl.
E zo ! los portaires s'engafon.
Fossa, dedins sa tèsta, escrafon
Las defensas qu'an fach; mais un vira-t-en-lai
i o remembra dau còp. D'autres fin un trantalh
Desprès-esprès; las dròllas cridan,
Sarrant los gandons qu'espofidan
D'autres per tot lo còrs, e dempuòi l'ora en lai
Qn'an acomençat la passada,
An sentit quauque tremolada.
Mas s'es pas saupegut s'èra leu fach joiós
d'avedre entre las mans fais tant agradivós,
O lo fresc de l'aiga correnta,
Que grumeja e fugís morenta
De non poder baisar tant polits botelhons.
Enfin tot passa, tot s'espolsa.
An encara una brava escorsa
A faire, e lo camin es pas fòrça adracat,
Car lo grand lèca-fanga es gaire esperlucat ,
Totescàs manda d'alenadas,
Qu'en brandant florses e grelhadas
Espóscan los degots dau fuòlham alacat.
E dessè que d'unes regolan,
D'autres en tramblejant penjolan,
Perlejant au travèrs dels trelusents raissets;
Aquò retrai als plors degotant dels uòlhets
d'un enfanton que ritz e plora,
Quand sa maire dau breç l'aubora
E i dòna l'esponcha en baisant sos detots.
De còps que i'a, tant ben plovina,
Mas la gisclada mistolina
Passa tot lis, sans mai, dins l'aire escalugant.
çò que fai dire au pastre, un bricon se trufant:
Aquò 's de reverses geloses,
Bonhan pas que los amoroses.
Nautres riscam pas res, es pas vrai, diga, Jan ? »
E Jan ritz coma una polassa;
Mais Bèu se vira e i' arregassa
Un còp d'uòlh que i còpa e rires e cascalh.
Era entièira, Isabèu ; als jòcs, coma au trabalh,
Fasiá tant o mai sa partida
Mas, quand èra d'imor marrida,
son cotelon talhava e de còsta e de talh.
D'aquel moment es pas de léser,
Amai saique es pas sola; crese
Qu'an totas un pauquet de fonha : dau matin
qu'an delargat, fins ara en drogant un camin
que cau dralhar, dins la molura
e puòi, subre tot, que i'endura
de saupre çò que fan sos parents en alin.
Pasmens, au pònt de la Capèla,
De pichòts pòrtan la novèla
Que lo vilatge en plen los espèra amb anciá
e, dins un virar d'uòlh, tot l'ordòu fatrassièr
a travèrs camps pren l'escorrida;
Tant qu'a d'alen galòpa, crida:
« Son aicí! son aicí! » : Dau camin fangassièr
La joinessa a quitat la vista;
En virant lo recoide, brista
La fola que camina e ven a l'en-davans
pas pus lèu estre à pòrt, las maires: - «Quante plan!
s'es juste de far tant museta ?
Podètz i metre nom viauleta
Siatz pas prèstas, botatz, a i tornar deman. »
A! mas en las vesent floradas
tant o mai que las girolifladas,
Ponchejant dels faissons que blaqueja lo vent
E i'ombrejon la cara, esclatisson d'un temps
d'orguòlh e de jòia espompidas -
« Bondieu ! onte vos siatz culidas ?
Sus vòstra tèsta, enfants, portatz tot lo printemps!»
E de potons e de braçadas:
« Maires, vos siatz ben carcinadas;
Mai tanben, nòstre mai, vesètz, qu'aurà d'onors ! »
Elas n'an ben sa part, quand puòi, de dos en dos,
Fan intrada dins lo vilatge
E qu'ausisson a son passatge
« Quanta bèla joinessa! O las polidas flors! »
Mai que mai, tota la vesprada
Se parlèt que d'aquela intrada,
Das trafics qu'an menat, dau complot, de l'esfrai
Dau rajòu, subre tot, dau famos pin que jai
Amont, alairat sus lo sèrre
Se parlèt que n'anavon querre
Lo marc lo pus garrut per n'en faire lo mai.
Los parlaments encara anavan
Que los joinòmes arribavan,
atieirats jos lo fais, cantant a plen galet.
Toacha, d'aquel temps, a fach lo castelet.
Ondrat de sos lacs qu'acimèla
una brusenta martavèla
E lo mai capelat jai sus lo cavalet.
Ara, cau jogar las aubadas;
ambe de brancas a braçadas
Van a l'aiseta e siauds, l'autboissaire en mitan.
Au davans dels ostaus onte i a de filham
la còla cachosa s'arrèsta,
E l'autbòi, que l'a tojorn prèsta,
Jòga un aire a la fin, lo tamborn aquitant.
« Aquò's per tu, bèla ! », ço dison,
E se'n van, sens que se'n mesfisen.
Lo que n'a quauque idèa o que n'es amoros,
o que vòu copar palha e, de còps, un gelós,
De rescondon vai à la pòrta,
i ponhís un dels grelhs que pòrta,
E fugís dins l'escur ansin qu'un maufatós.
Venián de jogar la de Nena;
La curiosa (m'es pas de pena
de creire que tant lèu aviá sautat dau lièch
espinchona e devista, aval sus l'escalièr
una ombra que pren l'escorrida.
Davala e vei, tota apensida,
Aquí sus lo solís, un bèu grelh d'ametlièr.
Despuòi l'an pas pus vista rire.
« Esperatz, qu'ai quicòm a dire»,
Ven Jan - « Es un regret. » De lònga ambe Bèu son
a la boca dau mond; ansinda an pas besonh
de se veire de resconduda
ni de parlar la lenga muda
de l'aubre o de la flor. Sota son fenestron
son agandits, e Jan s'afusta,
Tossís, e puòi, d'una vòtz rusta,
un pauquet tremolanta à l'acomençament,
Mai qu'una fes a fiu mena galhardament
un pauc aa mòd gavacha,
canta una cançon per el facha,
amb un aire e de mots bèus que ben talament.
Parla en premièr de las estelas,
Ditz : « Tre qu'obrisson sas parpèlas,
lo pastre parguejaire es tot extasiat,
ambe gaug las seguís dins l'aire adocilhat,
oblidant tot çò de la tèrra. »
Aquí finís. L'autbòi, qu'espèra,
repren l'aire en en plen coma un doç bresilhar.
Adonc las fenèstras s'alandan,
Franc d'una, e totes se demandon:
« De que vòu dire qu'ela age pas entendut
L'auboissada e lo cant de son car pretendut?
Cau que siágue mòrta o malauta,
Qu'enquicòm mai pause la gauta
O ben, que son liechon siágue ben rescondut. »
Mais l'en causa es lèu descobrida
De sa fenèstra entre-dorbida
S'entrevei, dins l'escur, un parelhat d'uòlhons
Lusents e lancejants coma los estelhons
Que d'aquela ora au cèl clarejan
Los dròlles entre eles parlejan,
Mas n'en quincan pas una au galant vergonhós.
El, mai, repren sa cançoneta
E ditz : - « Quand l'auba afrescadeta,
En sorrisent espincha au portanel dau jorn,
la floreta d'en prada arregarda amb amor
La que i dòna baume e vida,
E puòi tòrna, trista e passida,
d'ara à deman fins qu'age escobat l'escaborn. »
Mai aquí mòla una passada,
Mai l'autbòi fai sa finholada.
Au verset trosen, canta ambe fòrça de gost
La jòia e lo bonur dels galòis aucelons,
quand lo sorelh, dins la nisada,
a trach sa premièira guinhada.
Puòi dau vira-sorelh, de sos rais tant gelós,
fai lo verset quatren. Mas ara,
que n'es au cinquen, se declara.
aquí remena tot e ven: O pastorèl!
Virasorelh, foreta, e tus, polit aucèl,
Se conoissiàtz Isabeleta
A ! coma bandiriàtz l'aubeta,
E lo sorelh flambant e l'estelat dau cèl
E lo Catolic carramèla,
E, zo! lo Capòcho rampèla.
D'aquel temps, lo cantaire aganta d'una man
una branca de chaine e la planta au davans
de la fenèstra tant morruda,
Quand una vòtz ben coneguda
i ven, mas plan-planet: " Gramecís ! " D'aquí van
En cò de Tresa; es l'acabada.
Aicí lo pastre, après l'aubada,
- A los set fèus virats, - per l'esprovar, i a mes
d'euse e de fraisse. A! mas t'en mordràs pas los dets ?
A pas pus lèu virat l'esquina,
Que còsta à çò sieu reversina
un bèu plançon de píbo. E lo pànto' a comprés
qu'a fach aquí 'na bajocada,
car i tòrna, vei la grelhada,
ausís parlar : se velha, aquel vèspre, à l'ostau.
Escota, e i pareis que se'n sap pas tròp mau
mema un còp, tota risolièira,
Ditz: « Parlem pas de la figuièira;
mas dau restant, lo píbo', e ben! tant ben, fai gaug."
Moquet, fonhant, a grands cambadas
vai ajónher sos camaradas,
que d'aquela ora son arrapats au trelhau.
Coma eles se i agropa, e lo mai matriau,
amb sa tèsta que l'endavala,
Mosegut, sans sabrons escala,
S'adrecha en ombrejant dins l'aire linde e blau.
Un còp ben cotat de tot caire,
Cadun s'endralha e vai se jaire,
E lo plan rèsta nus. Mas l'aubre es pas solet;
per companha a la luna, emb un ventilhotnet
una enlusís sos grelhs, sas pinhas;
l'autre, amb sas docetas capinhas.
Esposca lo perfum de son gent castelet.
Puòi, entre que lo jorn s'aubora,
Dins sa rama fornida e mora
-çai ven dels passerons lo vòl bolegadís;
en piulejant, mai d'un adejà, i bastís;
Tre que sorelha, d'alausetas
fan l'aleta, amont, fricaudetas,
Tot en se miralhant, car los lacs son garnits,
Als bòrds, dins las escavaduras,
de miralhets e de daururas,
e tot aquò colança e lus, enribanat,
au bresilh dels aucèls, au galòi alenar,
De l'aureta que los brangèla
En brandilhant la martavèla,
talament que l'endrech es lèu destressonat.
Per lo branle, tot se bolega;
Lo vejaquí que se desplega:
cap de jovent, abats, abadessas, davans,
cocardas au capèl, as gordos lo riban.
Tres autbòis, tres tamborinaires,
gisclan en còr sos pus bèus aires ,
Un vòl d'enfants autorn, brusents, sautorlejant.
Detràs, paires, maires caminan;
Mai d'un, los pèses i foïnan,
Car i remembra aquò docets sovenirs d'ièr;
E los vielhasses muts, lo regard siave e fièr,
Apróvan das uòlhs, de la tèsta,
Uroses d'avedre à la festa
E tot au còp lo filh, lo felen e lo tièr.
E la farandona galòia
Plega e desplega son embòia
A travèrs lo vilatge; à bèles còps diriatz
un inmensa garlanda à pinhèls mirgalhats
quora rondèa en cagaraula,
pòi lo vira-vòu se desgaula,
S'alarga, s'esperlònga a flòcs escampilhat.
A cada plan, cada carrieira,
Lo primadièr, la primadièira
se dessapàrian per far la virada, e van
au davans dels autbòis, laissant entre mitan
los parelhs, qu'un per un seguisson ;
puòi à la fin se rejonhisson,
cadun amb sa caduna, ambe gaubi dançant.
Mas un còp gandits à la plaça
amb la joinessa, jamai lassa,
femnas, òmes, enfants, se mèsclan de còr gai,
la dança e los ronds au torn dau polit mai,
Se'n ténon tota la jornada.....
Dels lacs d'amor d'aquela annada,
Se'n parla cada fes que nos sarram de mai".