La Mairastra
C'est la première partie du Petit Poucet. (V. les Contes des Fées de Perrault.)
-Un còp i aviá un òme qu'aviá dos enfants e que s'èra tornat maridar. La Mairastra, qu'aimava pas aqueles menuts, diguèt un jorn a son òme :
- Sabes de qué nos caldriá faire? Nos anarem passejar au bòsc. "
L'òme ié diguèt:
- " Anatz-i, vautres, se volètz."
Un matin la Mairastra prenguèt los dos enfants e ié diguèt
-Volètz que nos n'anem passejar?"
L'ainadet voliá pas, pr'amòr qu'aviá paur que sa mairastra lo perdèsse. Pasmens ié diguèron que òi totes dos. La mairastra ié faguèt prene un sac plen de pèls de pomas e los enmenèt. Tot caminant aqueles menuts ne'n manjavan. Quand seguèron plan enfonzats dins lo bòsc, la mairastra ié diguèt:
- " Volètz que nous repausem un pauc ?"
Los enfants, qu'èran lasses, ié respondèron:
- " coma volretz. "
S'assetèron e s'endormiguèron; quand seguèron endormits, la mairastra se n'anèt e los quitèt. Quand aqueles enfantons se desrevelhèron e que se vegèron sols, se metèron à plorar. L'ainadet diguèt a son fraire
- "S'aviam semenat la pèl de poma, ara trobariam lo camin."
Pasmens, quand aguèron marchat un pauc, lo jove diguèt à l'ainat:
- "Mònta sus aquel aubre, que benlèu veiràs quauque carbonièira que fuma e lai anarem. "
L'ainat ié montèt, mès vegèt pas res. Marchèron un pauc mai, e l'ainat tornèt montar sus un aubre. Vegèt un pauc de fum tot plen luònh. Diguèt a son fraire :
-" Vese un pauc de fum, mès sabe pas s'es un mas ou una carbonièira."
Caminèron deus lo fum e s'atrobèron en d' una carbonièira. Ié demandèron un pauc de pan. Lo carbonièr ié donèt, e puòi diguèt:
"- D'a n'onte sètz? "
L'ainadet ié respondèt:
"- Sèm de Pampaluna, los enfants d'un esclopièr e nòstra mairastra es una marchanda de lunetas que nos a perduts dins lo bòsc."(1)
Lo carbonièr prenguèt aqueles enfantons e los metèt en camin. Se n'anèron e marchèron tota la jornada.
Quand venguèt lo vèspre e qu'agèron sopat, la mairastra diguèt à son òme:
" S'aviam los enfants, manjarián d'aquela sopa que i a de rèsta."
L'òme ie respondèt:
- "Oi. "
Agèron pas pus lèu dich aquòs qu'ausiguèron tustar la pòrta. La mairastra faguèt lum à soun òme pèr saupre quau èra: aquò's seguèt los pichòts.
Seguèron plan contents de los veire. Los faguèron plan sopar, e la mairastra los coujèt totes dos.
Pasmens, au bot de quauques jorns, aquela michanta femnadiguèt tornar à son òme :
- " Lo diables tos enfants, de tant que son aissables! Te los anarai perdre que tornaràn pas pus."
Aquel òme, qu'èra pas bon paire, ié respondèt:
" Fai coma volràs. "
La mairastra diguèt tornar als enfants:
- " Volètz que nos n'anem passejar, mos enfants? "
- " Nani, ié faguèron los enfants, que nos perdriatz. "
La mairastra ié respondèt que non.
- "Vos ame ben tròp."
L'ainat, sans res dire ni a son fraire, ni a sa mairastra, se'n va en cò de sa grand e ié conta tot. Sa grand ié diguèt:
- " Quand vos anaretz passejar, vendretz aicís, que vos bailarai quicòm. "
Coma de fèt, un jorn la mairastra los fa levar de bon matin. Los fa dejunar per partir. L'ainadet, en vegent aquòs, se n'anèt en cò de sa grand e ié diguèt:
- " Nòstra mairastra nos vòu enmenar tornar.
Sa grand ié bailèt un sac de cendres e ié diguèt de las semenar en marchent, claretas per que durèsson mai de temps.
" Coma aquò, amai vos vòlgue pèrdre, poiretz totjorn en seguiguent las cendres, trapar lo camin. "
Faguèron ben antau, mès lo camin durèt mai que lo sac. Las cendres s'acabèron e totjorn marchavan, per tau que la mairastra jogava de rusa.
L'ainadet o conoissiá ben, mès voliá pas res dire : cresiá de poder trobar lo camin, e se perdèron.
Lo gal cantèt E la sorneta finiguèt
(Version de M. Hubac (Émilien), de Gignac.)
1 Cette réponse est plutôt chantée que parlée. Il serait facile d'en retrouver les rimes, si, comme je le crois, le conte lui-même a existé originairement en vers (Roque-Ferrier).
Apondon:
La version en prosa francesa de Perrault
Las differentas interpretacions dau "Petit Poucet"