Quora Max Roqueta compara "l'assent" dau miegjorn, subjècte de cacalàs per d'unes aparisenquits, au sang sus las mans dels assassins...

Aquò comença amb un corrièl (e-mail) d'Alban Bertero que recèrca desesperadament "un tèxte de Max Roqueta per aquélei que si trufan de "l'assent"

Aquí çò que me mandava lo divendres 3 de Setembre:

Bonjorn en tótei ! Siáu en cèrca d’un tèxte de Max Roqueta que deguèt parèisser mi pensi dins la revista OC e dins leis annadas 60 (sabi, sabi, es pas çò mai recènt) tèxte sus aquélei bedigas parisencas o aparisenquidas que si trufan d’aquélei que parlan “avé l’assent”; Max Roqueta disiá, qu’aquel accènt èra una taca de sang sus lei mans de França, lo sang d’una civilizacion escanada e escafada de la carta d’Euròpa. Per aqueu o aquela que mi pescarà aqueu tèxte, mon amistat eternala, çò qu’es pas peton petet ! @uban

Me carrère de i respondre. De causas me tornavan a la mementa:

Me rapèle de la citacion de Max, mas soi incapable de vos donar la referéncia sens cercar un pauc.

Vau regardar e vos tendrai au fiu. Es un tèxt de l'epòca que Max escriviá de criticas dins "Oc" que mancavan pas de pèbre.

O vau cercar.

JFB

E l'endeman:

Ai retrobat la pagina. Es dins "Las Canas de Midàs" (Verd Paradís V) p 101. Data pas de 1950 mas de 1980. Deguèt paréisser dins un dels "Oc" de la pontannada "montpelhieirenca" e benlèu es ieu que piquère lo manescrich per l'estampaire! Es per aquo que me disia quicòm. D'aquel temps de flòcs importants d'aquelas "Canas de Midàs" pareguèron en "fulheton" dins "Oc".

Se volètz lo retrobarai (deu èsser entre 1980 e 1983) mas aquí avètz ja la fotò dau paragraf dins lo libre que pareguèt en 1990.

E per clavar:

Per completar mos mandadisses precedents, aquí la referéncia princeps: "Oc", an 59, novèla tièira, julh 82, n°14, p 47

jf

R:

La Sant tostemps vos avengue ! coma disián ai temps d’antica bonomia. Es just e just lo tèxte que despuei de mesadas, achinit qu’es pas de dire, assajavi de destraucar dins leis estatgieras de mei bibliotecas. Mai de badas, e mai sachèssi qu’aqueu tèxte, se l’ai agut legit, podiá pas èstre autra part que dins mon burèu. Cò que mi fa chifrar, es que siguèri abonat a OC fins qu’au numérò auton-ivèrn 1975. Après, cabussèri dins un nonren occitanista que durèt un pauc mai de trenta ans. Ai jamai crompat Verd paradis V. E pasmens, mi rapèli d’aver legit un tèxte sonat Las canas de Midàs e siáu segur qu’aquò s’atròba dins ma biblioteca. Vodriáu citar quauquei tròçs d’aqueu tèxte dins un librilhon qu’escrivi per quàuqueis amics e mai que mai per mon fraire e ma sòrre que, naissuts coma ieu a Marselha, ignòran que son Occitans e que li aguèt, temps passat, una Provença qu’èra pas francesa, una istòria e una cultura d’òc. Lo títol n’es T’AURAIS PAS VU MA REPUBLIQUE ? LE TABOU OCCITAN. Es escrich en franchimand, bòrd que per ieu lo provençau l’aprenguèri dins lei libres e lo mestrègi pas coma es necite de mestrejar una lenga per escriure. Es una mena de terapia e personala e familiala. Mai enfin, mercés per vòstreis entresenhas e mai que mai lo temps de respònsa que siguèt mai que cort. Amistats.

@uban

Respònsa:

Urós de vos aver rendut servici per "la glòria dau terraire"! e òsca per vòstre projècte de libre en francés, i a de clavèls que son pas jamai pro riblats, e i cau tornar de lònga...

Tròbe que vòstre provençau es perfièchament corrècte. Per ne far una aisina d'escritura, lo secrèt es solament de l'escriure regularament, e soi segur que d'aquí un parelh d'annadas auriatz pas ges de dificultats a i far dire tot. Es justament çò que nos dison las "Canas de Midàs": Max Roqueta s'es desempuòi mai de seissanta ans donat per disciplina d'escriure cada jorn un paragraf en occitan, o quauques linhas, sas reflexions dau jorn, çò qu'a vist o ausit. Per donar a son occitan l'abitud de dire tot, e mai que mai las abstraccions que lo lengatge rurau tradicionau a pas costuma de manejar...

Aquelas "Canas" pareguèron en fulheton dins "Oc" entre perquinaquí 1978 e 1985, abans d'èsser recampadas dins un volum que representa lo tòm 5 de "Verd Paradís". Es aqueles troces qu'avètz degut legir. I a de tot. De pichons racòntes, d'anecdòtas, e de reflexions coma la que voliatz retrobar, amb aquel estil que sap èstre trencant coma un talh de cotèl... E aquelas "Canas" son la "mairitz" qu'engendrèt los tèxtes roquetians entre 1950 e 2000.

Ai mes sus mon siti un autre tèxt dau meteis libre que me sembla interessant per vos, marselhés, car parla de l'interés de l'occitan ciutadin negligit per los qu'an restablit la lenga modèrna, siaguèsse Mistral o Alibèrt. Per nautres en Lengadòc orientau es los parlars de Montpelhièr e Seta. Lo marselhés me sembla encara mai ric. Aqueles parlars ciutadins avián trobat de biaisses de dire per exprimir de realitats mai modèrnas que los parlars ruraus. Sus mon siti explòre lo montpelhieirenc (que me cresiái de conóisser, mas en ne faguent l'inventari ai l'impression que lo descobrisse!). I a un trabalh parièr a far sus lo marselhés. En espepissant los autors bòns o marrits, en reculiguent dins una amira reconquistaira sos dires requistes. Es una aventura, es lo far west. E aqui vos desfautarà pas res per parlar de tot amb totas las subtilitats imaginablas. Max o ditz milhor que ieu dins aquela pagina qu'ai mesa en linha a www.chez.com/lengadoc/midas_biais_de_dire.htm.

Mercé de m'aver donat l'ocasion de retrobar aquel tèxt interessant. M'interessariá se i vesètz pas cap d'empach de metre sus mon siti nòstre escambi de corrièls e lo tèxt roquetian en question.

Coralament

JFB

Respònsa:

Car amic !

Es l’Internet coma la lenga d’Esòp : çò pieger ò çò melhor. Mandatz un rampèu per retrobar quauquei regas d’un tèxte de quand Marta fielava, puei l’endeman a pron pena vos esparpalhatz e lo tèxte es aqui sus vòstre escran : es lo miracle de la tecnologia. Coma vos disiau, ai abandonat la vida de militant occitanista dins leis annadas 70-80. Una darriera letra de mon vièlh amic Jòrgi Rebol dau mes de genier de 1989 que per sei 88 ans li aviau ilustrat son poëma Frinè, amb aquò pas mai. Una vida professionala mai qu’achinissenta, de responsabletats dins un clube de balon, puei dins una pichòta entrepressa de publicitat, n’i avia pron per qu’oblidèssi en plen e la lenga e leis vielheis amistats occitanas. Quand restatz en fòra dei pais d’Òc, que pendènt quinze o vint ans vesètz jamai dins una emission de telè, qu’entendètz jamai sus lei ondas d’una estacion de radio, que pescatz jamai dins un jornau o una revista una mencion, una paraula, una rega sus la lenga d’oc, podètz crèire qu’aquela lenga a fach sei darriers badaus e que degun la parla plus en luec. A faugut que mi devinèssi li a dos ans d’aquo a Lunèu per encapar una revista escricha en oc e en catalan (Trobadors). Ensin, si publicava totjorn de revista en occitan ! Uei, en França, una revista oficiala qu’èra pas escricha en franchimand ! Eri espantat qu’es pas de dire. Mai çò qu’avia legit m’avia destressonat en plen. Adonc la lenga de ma joinessa marselhesa èra pas mòrta, emai malautejèsse. M’avian contat de cracas. M’avian escondut que batia totjorn vena. Alora, tornèri a ma lenga, ma lenga oblidada que deguèri tornar aprene amb umilitat, coma un estrangier, diccionaris e gramaticas a la man; mi botèri a legir un fum de libres que dormian dins ma biblioteca despuei mai de trenta ans. E mi siau jurat qu’un jorn, l’an que ven bensai, o l’an d’après se ma pluma s’embronca e trantalha encara tròp sovent, escriurai dins mon provençau de Marselha. Quand serai lèst e que mi sentirai digne d’ela, ma lenga dau soleu, aquela lenga que ma grand volia pas m’aprene, demercés n’avia crenta emai la parlèsse ambé sa sòrre, quand si disian de causas coquinassas. L’escriurai per mon paire, que, quand monteriam a Paris en 1937 m’avia dich, per que marquessiam pas tròp mau davant d’aquelei parla-ponchut : “O Babacho ! ici on dit pas Vé!, on dit Regarde ! Et montre pas avé le doigt, c’est pas joli !” Tot aquò, mi o fau escriure per que sache, una pichòta Martegala qu’ai per felena, que l’accènt qu’avèm sus lei bocas, entre Marselha e Orgon, es coma o disia Max Roqueta, una taca de sang sus lei mans de la vièlha França, aquela que s’es facha tròp sovent a còps d’espasa e de lenhièrs. En escanant nòstrei libertats, e la premiera entre totei : la de parlar la lenga dau brèç, aquela de nòstreis avis.

Amistats. @uban

Ligam sus la pagina de Max Roqueta

escrivans de la fin dau sègle XX

Retorn a l'ensenhador de la literatura montpelhieirenca d'òc
Retorn a l'ensenhador generau