Lo Gojat
Un jorn, un gojat de la Serrana2, qu'èra novèl maridat, diguèt à sa femna, lo bòn matin, en la quitant au lièch :
« - Me'n vau faire un afaire a cò de Martin de la Suca; ne digues pas res, perqué tene pas a çò que tot lo monde conosque mos afaires.»
Pren son camin e vai vèrs 1'ostau de Martin, lo jardinièr:
«- Bonjorn, monsur Martin, li ditz lo gojat ;- m'an dich qu'aviatz un polin a vendre, e, coma n'ai besonh d'un, me fariatz plan plaser de me lo bailar: sabe que los tenètz de bòna mena, a causa que sabètz ben soenhar los uòus de vòstra cavala. Sètz pas a vòstre còp d'ensag perqué ai vist los polins qu'avètz vendut a Guilhaume mon vesin, e a Pierre, lo ramonet de la Suca.»
Lo jardinièr conoguèt qu'aviá a faire emb un imbecille e li diguèt:
«- Siái ben fachat de podre pas te vendre un polin: n'ai pas pus ; mès fai pas res, pòde te vendre d'uòus de cavala.»
«- Coma volètz, monsur Martin, que pòsque faire espelir aqueles uòus? S'ère abille coma vos, m'en poiriái cargar. »
«- I a pas res a faire, te bailarai un uòu prèste a espelir : en arribant à ton ostau, lo polin espelirà; mès te cau faire atencion de pas lo tombar en camin, perqué se copariá e lo polin partiriá. »
«- Seguetz tranquille, monsur Martin, i farai atencion. »
Lo mercat fach, lo jardinier lo mena au fons de son jardin, i causiguèt la pus bèla cogorla que i aviá, i la pleguèt dins una saca, i la metèt sus l'espatla, se faguèt pagar doas peças d'òr e lo renvoièt. Lo gojat, content coma un boçut, pren lo camin de son ostau, fièr d'avere fach un tant bòn mercat. Comptava, recomptava e disiá:
«- S'aquel polin que pòrtas dinc aquel uòu podiá èstre una cavaleta, ta fortuna seriá facha: un uòu per jorn que te faguèsse, aquò fariá tres cent seissanta-cinc per an. E puòi, ta joina femna seriá contenta d'avedre un òme industriós; fariás ben concurréncia a monsur Martin. »
Se fretava las mans de jòia. Tot en parlant sol, fasiá pas atencion onte passava; au moment que se trobava à la cima dau truc de la Suca, la cogorla tombèt de dessús son espatla, rodèt per lo travèrs, se drobiguèt e se copèt en mila morsèls. Entrement que barrotlava, tustèt una lèbra au jaç, que dormissiá ; la lebra partiguèt e arpentèt tot lo bòsc de la Suca. Nòstre gojat creseguèt lo polin escapat de l'uòu que s'èra crebat. Se'n vai tot maucontent a cò dau jardinièr e li ditz:
«- Monsur Martin, malur m'es arribat. Ai laissat tombar l'uòu de cavala, s'es crebat e un polin ben bèu s'es escapat. Se vos aviatz vist coma corrissiá e tibava las aurelhas!. . . Coma devon èstre de bòna mena, vòstres polins! ... Es pas lo tot, cau que me bailetz un autre uòu, en vos pagant, ben entendut.»
Lo jardinièr li ditz :
«- N'ai pas de prèstes coma lo que t'aviái bailat, mès fai pas res; auràs qu'a lo coar un jorn o dos, aquò sufirà. »
I baila una autra cogorla e i ditz:
«- Fai ben atencion a ce que te vau dire: pren aquel uòu, pòrta-lo a ton ostau, e d'aquí que lo polin siágue espelit, adreices pas la paraula a degús; amai te parlen, respòndes pas, autrament l'uòu seriá batièr.»
Lo gojat partís, arriba lèst a son ostau, mònta drech a sa cambra, mes la cogorla dins lo lièch, se ié mes dessús, se tapa plan e coa.
Sa femna arriba au bot d'un moment e i ditz :«De qué fas, Janon ; siás malaute?. . . Mès lo gojat, pas mot. « T'es arribat quicòm ?. Diga-z-o.» Pas mot. Sa femna sonèt los vesins, los amics de son òme. Tot lo mond arribèt: i parlèron; mès el, pas mot. Alors un de sos bòns amics diguèt : « -Ieu lo farai ben parlar.»
Se sarra de la femna dau gojat, qu'èra dins la cambra, i fai una guinhada e puòi quauques potons. Lo gojat sortissiá d'uòlhs fòra la tèsta; feniguèt per podre pas pus téner e diguèt:
«- Pierre, siás ben urós que coe, autrament te levariái d'aquí. »
Aguèt parlat, l'uòu de cavala espeliguèt pas, mès sa femna saupeguèt qu' aviá esposat un òme abestit.
Cric, cric, Mon cònte es finit.
1 Version recueillie aux environs de St-Martin-de-Londres (Hérault), par M. Domergue, instituteur.
2 Séranne. Chaîne de hauteurs qui sépare le lit de l'Hérault de celui de la Vis. (Thomas, Dict. topographique-. du dép. de l'Hérault)
La Domaisèla
I 'aviá una domaisèla qu'aviá una rauba d'esteriganha, un capèl de sucre e de solièrs de vèire. La rauba restèt emb una ronza, lo capèl se fondèt au sorelh, los solièrs se copèron en glissant sus la jalada e faguèron
Clic, clac,
Mon conte es acabat.
XXII. - La Demoiselle
Il v avait une fois une demoiselle qui avait une robe de toile d'araignée, un chapeau de sucre et des souliers de verre. La robe fut déchirée par les ronces, le chapeau se fondit an soleil, les souliers se cassèrent sur la glace en faisant: Clic, clac, Mon conte est achevé.
Version recueille à Aspiran (Hérault), par M. le docteur Espagne.
Ensenhador generau dels contes
Retorn a l'ensenhador de la literatura montpelhieirenca d'òc
Retorn a la pagina de Lambert e Montèl
Retorn a l'ensenhador de la literatura dau sègle XIX
Retorn a l'ensenhador generau