Nabí Ayoub

A bèles uòlhs vesents i a pas grand causa de veire dins lo centre de Salalah, e se compren au cap d’un brieu qu’es pas tanpauc un endrech per s’i passejar a pè. Las distàncias i son tròp grandas. Se camina pas qu’en veitura. Coma dins las grandas ciutats dels Emirats, ni que de segur la vila aicí siá bravament mai modèsta e que i aguèsse pas las extraordinàrias arquitecturas ipermodèrnas dau país vesin.

 E i a una destinacion que m’intriga, se’n parlava dins lo guida, e l’omaní dau larg sorire que nos a recebuts amb tant de borgalitat dins l’Ostau dau Torisme nos n’a tornat parlar. La tomba dau profèta Jòb : Nabí Ayoub. Aquí au mens una destinacion precisa. Demande au caufaire que nos i menèsse. Òc, lo santuari dedicat a Nabí Ayou, de segur, lo conois. Mas es a un desenat de quilomètres o un pauc mai, en defòra de l’aglomeracion de Salalah, sus las auçuras que dominan la planura abitada ont se quilha la vila…

 E nos vejaquí sus la rota. Sèm lèu sortits de l’aglomeracion de Salalah e landam dins una emplanada sablonenca arra que non sai. I a encara d’ostaus pausats sus l’arena, de mai en mai clarsemenats, e d’aclapadisses rovilhoses d’ancianas installacions, centres comercials, parcs d’atraccion per manits… Enlai s’endevinhan las sèrras coma una massa un pauc neblosa, irreala dins la solelhada. 

 Ròcas rossèlas, rabugasses escampilhats e dessecats cap e tot. E d’aquí d’alai vesèm vanegar en tota libertat, planièrs, indiferents, de dromadaris… Curiosament au mitan dau nonrés i a au bòrd de la rota, de quora en quora, de restaurants. Quilhats sus los pendisses amb una vista sus la plana e la mar. País incresablament sec, mineral. De ròcs e de sabla, e tanben quauques rabugasses tan eissecs que participan a l’ambient general de mineralitat brutlanta. Lo cèl es blu, sens cap de nívols, esbleugissent. Rotlam encara un brieu.

 E puòi au reviron de la rota sèm arribats, subran. Calorassa estofarèla, e silenci. Un pichon plan godronat per se garar, quasi sus l’acrin dau puòg, una pòrta de ferramenta verda un pauc desglesida. E una pichona escalièira de quauques degrases. Penetram dins un òrt plantat d’olius.  Un recanton de doça frescor, au mitan de la brutladura dels acrins serranèls. Passam a costat d’una pichona mosqueta enclausida dins son silenci. E pus luònh, a l’autre cap de l’òrt, tot simple, i a un ostalon blanquinèl. Endevinham qu’es donc aicí que dins l’escur e la patz sempitèrna dormís l’antic savi que disiá « Nut sortiguèri del ventre de ma maire e nut i tornarai. Lo Senhor a donat, lo Senhor a pres. Siaga benesit lo nom del Senhor. »

 Dintram en laissant defòra nòstres sabatons. Dedins i a solament un membre emplit d’escuresina, amb au mitan un lençòl verd tot faròt, pausat sus una pèira quilhada qu’indica lo cròs. E lo silenci, la doça fresquièira. Defòra tant de lutz e tant de calor, una cremadura ont tot s’aplanta.

 Adonc sai que benlèu es aquí qu’es alairat dins sa dormida ultima lo vièlh patriarc que perdèt tot mentre èra au cimèl de la prosperitat e dau bonur, mas gardèt sa fisança dins la justícia de l’Eternal. Es un luòc tot simple. Benlèu l’òme que visitam a la chut chut en pausant nòstras sandaletas es pas que legenda, ges de biblista de uòi vos afortirà pas qu’aquel personatge que sa personalitat e sos malurs an atraversat los millennaris aguèsse existit a de bon. Mas soi aicí e de verai l’ambient m’enclausís. Verai, d’unes pensan qu’aquel patriarca a pas jamai viscut, que lo libre biblic es un poèma moralista amb de personatges totalament fictius. Jòb seriá pas qu’un simbòl sens cap de realitat istorica. Anatz saupre. Que se poiriá tanben que que sa vida transformada en conte oriental aguèsse per basa, a de bon, un personatge verai. Se passa dins un temps talament luònh.  Se pòt legir dins lo Talmud que los ancians rabbís pensavan que Jòb èra un contemporanèu dau faraon egipcian que secutèt Moïses e los Ebrèus tras la Mar Roja, e mai que li servissiá de conselhaire.

 E me mainarai qu’ai una autra sorsa escricha que me parla de Jòb. Es lo libre d’Ives Roqueta « El, Jòb » (2007). Ives, que defuntèt pas gaire puòi, m’i escriguèt una dedicàcia : « qual es pas Jòb ? Joan-Frederic, o siam tu, ieu, e maites. Ten te FIER. I. ». Per o dire verai aquel libre qu’es sai que benlèu lo darrièr qu’escriguèt lo poèta occitan, n’aviái virat un pauc las paginas mas i ère pas dintrat dedins d’a fons. Es ara, dins lo silenci de la sèrra brutlanta per d’aut de Salalah, davant lo lençòu verd, que subran aquel personatge au travèrs dels sègles s’impausa a ieu. E tanben l’imatge que l’Ives au fons de sa dereliccion ne retraguèt amb una intensitat trebolanta.

  A aquel instant i a ges de question. Jòb a viscut dins l’environada e es enterrat aquí meteis. Mas legirai tanben, en cercant un pauc mai, que i a d’autres tombèus supausats de Jòb. En Palestina, en Turquia… Localizacions encara mai improbablas, ço sembla. Perqué seriá pas Salalah a de bon ? Aicí èra l’Arabia Urosa, un endrech prospèr quora plòu, que se sap qu’aladonc es tot verdejant que sembla un miracle. Sebastian o a vist e m’o afortís. E perqué aquela Arabia Urosa seriá pas tanben lo país d’Uç ? O puslèu en occitan Oç, aquò’s antau qu’o escriu Larzac dins sa Bíblia occitana de referéncia. Drech davant aquel lençòl tan verd es la pensada que me pren.

 « Un còp i aviá au país d’Oç, un òme qu’i disián Jòb. Aquel òme, intègre et drechurièr, crenhissiá Dieu e se desforviava dau mau. Li èran nascuts sèt filhs e tres filhas. Aviá un escabòt de sèt mil fedas, tres mil camèls, cinc cent parelhs de buòus, cinc cent saumas, e una tropelada de de rafis. Aquel òme èra lo mai ric de totes los filhs de l’Orient. » Comença antau en anglés dins la King James Version : « There was a man in the land of Uz, whose name was Job; and that man was perfect and upright, and one that feared God, and eschewed evil. » 

« Lo país d’Oç èra dins l’Idumèa o pròche d’aicesta, escriu Le Maistre de Sacy  dins las nòtas de la famosa « traduccion de port Royal ». Idumèa es Edòm au Sud de la Mar Mòrta. Lo Dhofar ont sèm ara es dins la meteissa endrechièira, mas bravament mai luònh. Ara anatz saupre. Aquel questionament es un pauc irreal. Sèm aicí e lo personatge dau vièlh patriarca impausa sa preséncia silenta, coma una evidéncia. 

Que, en mai d’aquò, lo libre biblic de Jòb me sembla subran una descripcion dau país que visitam ara.

… mas mos fraires son estats traites coma un torrent, coma los torrents dins los barrencs ont passan, lo glaç los fa venir sorns, quand en amont d’eles se fond la nèu, e al temps de la secada, calan, quand fa caud s’escantisson sus plaça. E de caravanas se desnosant de lor camin montan se pèrdre dins lo desèrt...

 … montan se pèrdre dins lo desèrt... Aquí ont siam ara. Aquel silenci coma una doça musica de cants d’aucèls e de clacatge leugièrs d’aletas dins la rama ont ges de vent fai pas bolegar lo fulham. Dins lo poèma de l’Ives sus Jòb es tanben question d’aubres e aucèls.

 « … Empacha pas los arbres

D’èsser recapte

Pels aucèls que de tot lo jorn

An pas quitat de se trufar,

An pas arrestat sas lausenjas.

De l’arbre o de tu ? »

 Tant de patz, de verai. Coma sovent dins los santuaris. Pense subran a San Paolo delle Tre Fontane, a Roma, e tanben als santuaris modèstes de mon país perduts au fons de la secaresa e dau silenci de las garrigas :  Nòstra Dòna del Suc, Nòstra Dòna de Luòc Plasent, Nòstra Dòna del Dimenge. De paratges emplits de flors e d’aucelilha ont l’èr sembla mai leugièr, ont la lutz dau jorn es mai linda.

 Bòta, sèm donc aicí ont los musulmans de l’endrech pensan que dormís Jòb de sa sòm darrièira. Dins l’etèrne.

 Ai finit per dintrar dins un temps

Que del temps se trufa…

…nos ditz l’Ives.  Avèm pausat nòstres sabatons e nos tenèm a la chut chut dins un ostalon tot simple ont un drap verd recobrís e escond l’antic tombèu.

 « dins doas fòssas bessonas

Son enterrats

Dieu e non-res. »

 Sus la muralha i a un tablèu qu’explica la genealogia dels profètas reconeguts per l’Islam, figurats coma un arbre. Que dins las raices primièiras s’i vei Adam, e puòi au mai naut de la rama Jèsus, Joan lo Batista, e mai naut encara a l’ultima cima Muhammad.

De segur Nabí Ayoub es lo meteis patriarca que la Bíblia sona Jòb, mas dins l’Alcoran i a pas los longs dialògs sus la justícia divina incomprenabla. Aitanben lo Coran parla de la malemparada de Nabí Ayoub e puòi dau retorn dau bonur, que son lo carrastèl dau long poèma ebreu.

« Te n’ensovenga tanben de nòstre servidor Jòb quora diguèt a son Senhor aquelas paraulas : Satan m’a aclapat de marranas e de laguis. Una votz li cridèt : Pica la tèrra amb ton pè. O faguèt e ne gisclèt un sorgent d’aiga. Aquela aiga te serivrà per tas ablucions ; es fresca, e ne beuràs. Li tornèrem sa familha, en i ajustant un còp aitant. Èra una prova de nòstra misericòrdia amai un avertiment per los òmes provesits de sens. »

Ives quora escriguèt aquel libre sus Jòb viviá una mena de desesperança sens escapa. Au pus fons de la lanha e mai bas encara. Èra aclapat de tristor. Metiá dins la boca de l’antic patriarca aquelas frasas, que ne retene de flòcs :

« Qual se plora

Coma me soi plorat a tu

Espèra que quicòm

Pesarà sas lagremas. »

 « cridar, pas mai,

Sens autre contengut

Lo cèl es tròp comol d’estèlas

Per èsser pas voide de tot

« esperavi l’abisme

Ont m’aprefondiriás 

[…]

me fau pas a l’idèa

Que me poiriás tanben

Raubar la mòrt »

E puòi una mena de serenitat.

Lo vielhum que coma la nèu

O tapa tot

Dins son silenci

Tornar au defòra, lo grand sorelh.

« lo jorn es tornat

Lo solelh

A remandat dins l’enveirent

Totes los autres mondes »

« tot en ieu flamba

En linhas d’orizont »

**

 Dos jorns puòi lo jove menaire de taxí nos ven prene, Aisabèu, Maria e ieu, e seguissèm la còsta cap a Taqah qu’es sa vila natala. Tota pròcha. Vilòta aconsomida ont nos arrestam d’en primièr a la farmacia per crompar au farmacian de l’endrech qu’es indian lo tractament per la sinusiti de Maria. Remarque que lo mond que dintran venon crompar de medicaments per lo diabèta. Malautiá que florís que ben talament a l’Orient Mejan.

 A la sortida de Taqah montam sus un truc que domina l’environada e ont se quilha un castelet menut, barrat, que ne fasèm lo torn. En dejós i a lo fòrt bastit au sègle XIX ont demorava lo potentat local. Aqueste se visita. I an alestit una mena de musèu etnografic.  Los lièchs, los vestits, de fusilhs de segur. Ont vese un canton de cosina amb lo foguièr au sòu, de grandas olas de terralha, sembla las reconstitucions de la preïstòria recenta dins los musèus. I aviá lo meteis confòrt dins las baumas ont demoravan ferrerians e fontbuxians.

 Dise a Maria l’impression que me fai : « Lo mond d’aquí diriás que son passats tot d’una de l’Edat dau Coire au Sègle XXI ». Es una frasa que me rapelarà quauques jorns puòi.

 **

La rota se perlonga au mitan d’una planura sablonenca entre la mar e de sèrras nautas que la calor de l’èr càmbia en mena de miratges mièg transludids. Sus lo camin farem pausa a un extraordinari sit arqueologic sus un truc que domina la mar, de muralhas desgrunadas au mitan d’una infinitat de sabla esbleugissenta. Fai caud que non sai. I aviá tota una vila aquí. E la vida. Ara pas que de rassièrs saurs e lo  grand cèl que sembla un fornàs.

Joan-Frederic Brun

Pagina de l'autor JF Brun