VIDA: Arnautz de Meruòlh si fo de l'evescat de Peiregòrs, d'un castel que a nom Meruòlh, e fo clergues de paubra generacion. E car no podia viure per las soas letras, el, s'en anet per lo mon. E sabia ben trobar e s'entendia be. Et astre et aventura lo condús en la cort de la comtessa de Burlatz, qu'èra filha del pro comte Raimon, mulhèr del vescomte de Bezèrs, que avia nom Talhafèr. Aquel N'Arnautz si èra avinenz òm de la persona: e cantava ben e lesia romans. E la comtessa si'l fazia gran ben e gran onor. Et aquest s'enamorà d'ela e si fazia cansós de la comtessa, mas non las ausava dire ad ela ni a negun per nom qu'el las agués faitas, ans dizia qu'autre las fazia... E'l reis N'Anfós, qu'entendia en la comtessa, s'aperceup qu'ez ela volia ben az Arnaut de Maruèlh, e si'n fo fort gelós e dolens quan vit los semblans amorós qu'ela fazia az Arnaut. Et ausit las bonas chansós qu'el avia fait d'ela, si la ocaizonèt d'Arnaut, e dis li tant e tant li fetz dire, qu'ela donnèt comjat az Arnaut e'lh castigà que mais no'lh fos denan, ni mais no fezés chansós d'ela e qu'el del lot se degués partir et estraire de l'amor d'ela e dels sieus prècs d'ela. Arnautz de Maruèlh, quant auzit lo comjat anaissí, fo sobre totas dolors dolens, e si se partit com òm desesperatz de lèis e de sa cort et anèt s'en a'N Guilhem de Monspelier, qu'èra sos amics e sos sénher. (Bout-Cluz., pp, 32 et 36, leugièrament normalizat per P Bèc, Antologia, 1979, pp. 207-208).
(traduccion: "Arnaut vint du Périgord, d'un château du nom de Mareuil. Il fut un clerc d'origine pauvre. Et parce qu'il ne pouvait vivre de ses connaissances, il s'en alla par le monde. Et il savait bien "trouver" et il s'y entendait bien." Il alla à la cour de la comtesse de Béziers; Azalais, fille de Raimon VI de Toulouse et épouse du vicomte Roger II. Arnaut devint amoureux de celle que l'on nommait la comtesse de Burlatz. Le roi-poète Alfonse II d'Aragon courtisant la même femme, il y eut matière à tourment. Arnaut se replia à la cour de Guillaume de Montpellier, son ami.)
La carrièira poetica d'Arnaut de Maruèlh se situa entre 1171 e 1190. Era originari de Maruòl (uòi Mareuil sur Belle, en Peiregòrd). Foguèt clèrgue abans d'èsser trobador. Sembla que sa "vida" reflectiguèsse fin finala pro ben çò que siaguèt sa biografia. Protegit per Guilhèm VIII de Montpelhièr puòi, en amor, lo rival dau rei-trobador Amfós II d'Aragon.
L'afar de de la comtessa de Burlatz es deliciosament contat per la "vida". òm s'imagina amb delicis "los semblans amorós qu'ela fazia az Arnaut". E que lo rei Amfós se'n siá escalustrat. Urosament, Guilhèm VIII èra ja "son amic e son sénher" e Arnaut se poguèt venir refaudir a Montpelhièr. Ont sai que demorèt de temps. La vida s'arrèsta sus aqueste sojorn montpelhieirenc que se pòt datar de la pontannada 1180-1190, mas la nocion que Guilhèm èra "sos amics e sos sénhers" pòt laissar comprene qu'Arnaut èra ja estat familiar de la cort de Guilhèm dins la pontannada 1174-1187 ont "l'emperairitz" Eudoxia reinava sus la vida culturala e aristocratica de nòstra ciutat.
Arnaut nos a laissat 25 cançons, 5 saluts d'amor e un "ensenhament". Pèire Bec, que ne siaguèt un dels editors, lo qualifica de "troubadour mineur mais non sans intérêt". Son grand títol de glòria es d'aver mes a la mòda lo "salut d'amor" inspirat de las "Eroïdes" anticas (coma las d'Ovidi). Resta coma lo trobador dels "saluts d'amor".
De mai son òbra manca pas d'originalitat. Bec joslinha lo tèma dau raive compensador. Lo trobador, après un consirar nocturn que l'empacha de trobar lo repaus, nos confessa que sómia de sa dòna absenta et desira eternisar sa vision. Un segond tèma de las cançons et dels saluts es aquel de la.descriptio puellae , pro desvolopada dins lo "salut". Enfin i a tanben lo tèma de l'umilitat.
Era de tot segur fòrça presat de son temps. Sufís de legir son contemporanèu Raimon Vidal de Besalú, que consacra una novèla titolada "Abril issi'e mays intrava" a la descripcion un pauc nostalgica de las corts reialas o senhorialas d'Occitania e dels alentorns ont lo trobar fai flòri. Arnaut i es amb Guiraut de Bornèlh e Raimon de Miraval un dels trobadors mai citats.
Robèrt Lafònt, dins "TROBAR", lo presenta antau: "Ce troubadour d'humble origine, qui abandonna son état de clerc pour chanter l'amour des dames illustres et nobles (jusqu'à être, nous dit sa Vida, le rival du roi Alphonse d'Aragon auprès d'Azalaïs de Burlats, vicomtesse de Béziers), et dont la grande période de production se place entre 1170 et 1190, raffiné et érudit, n'aurait fait que grossir la troupe des auteurs de chansons courtoises, s'il n'avait cultivé le genre du Salut d'amour. S'il ne l'a pas inventé, du moins en fut-il le maître incontesté. Il s'agit là d'une épître amoureuse dont on peut trou-ver le modèle dans les Héroïdes antiques, imitées par les grands poètes ecclésiastiques du XII' siècle. Mais les troubadours et spécialement Arnaud de Maruèlh mettent dans la lettre (dont on n'a pas à se demander si elle était fictive ou réellement envoyée) tous les usages, le tremblement senti-mental et les charmes psychologiques de l'amour courtois. Délivrés des difficultés de composition, de la densité formelle qui pèsent sur la chanson, ils s'abandonnent aux évocations discursives. Le Salut est une sorte d'explicitation des thèmes de la chanson. Arnaud de Maruèlh y apporte un don personnel de facilité élégante, et un tempérament amoureux exceptionnellement " rêveur ".
Ajustarai que l'inventor dau genre "salut d'amor" en occitan me sembla èsser un trentenat o cinquantenat d'annadas aperabans Rambaut d'Aurenga. Son "salut d'amor ("Donna, cel qe·us es bos amics"), a fach recentament l'objècte d'una edicion critica per Francesco Carapezza en .2002,. que se pòt telecargar sus "Rialto". Aquela peça de 188 vèrses ditz exactament la meteissa causa que lo prumièr salut d'Arnaut de Maruèlh çai dejota, mas es totalament plata, sens esmoguda. Rambaut, i cau la proesa formala per faire de bèu trobar...
Prumièr salut d'amor (Dòmna, géncer que non sai dir)
Robèrt Lafònt dins TROBAR lo presenta antau: "Nous donnons de ce long texte d'abord l'introduction, qui est, selon l'usage, une salutation à la dame ; ensuite un fragment de l'épitre proprement dite, où l'on trouvera la description attendue, et à souhait conventionnelle, des beautés physiques de l'aimée. Mais l'argument de développement, le passage du rêve à l'état de veille, et vice versa, cette alternance qui donne à l'onirisme d'Arnaud de Maruèlh toutes les occasions de s'exercer, le halètement passionnel : voilà qui est original. On remarquera le romanesque de mode littéraire : le thème des " Dames du Temps Jadis ", qui sont des Dames de romans.".
Resumiriái coma aquò aquela analisi. Arnaut es a son aise dins aquel genre desprovesit de constrenchas formalas. Comença per quauques saludacions "convencionalas", puòi a flor e a mesura s'escaufa, e descriu vertadièirament sa sentida. A mièg poèma sèm dins la sensualitat brutlanta (es çò qu'a retengut Lafònt en trencant lo tèxt) mas la fin es encara mai curiosa, sèm en plen misticisme medieval, son de paraulas d'adoracion esperduda a conotacion religiosa, tremolantas, veraias. Amb una semblança pro trebolanta amb las litanias de la Vèrges. Lo tèxt es un pauc long mas ai completat los passatges que Lafònt aviá pas gardats dins son edicion (vv 31-56 e 180-209) per lo donar en complet (cau legir la fin...), tot aquò normalizat segon los principis de Lafònt dins "TROBAR". Lo tèxt es lo de l'edicion de Pèire Bec
Dòmna, géncer que non sai dir,
per qué sovent planh e sospir,
est vòstre amics bon e coral
(assatz podètz entendre qual)
manda e trasmet saluts a vos ;
mas a sos òps n'es cobeitós :
jamai saluts ni autre ben
non aurà, si de vos no'lh ven.
Dòmna, longtemps a qu'ieu consir
co'us dissés o vos fesés dir
mon pensament e mon coratge,
per mi meteis o per messatge ;
mas per messatge non aus ges,
tal paor ai qu'adés no'us pes ;
ans o dissèra ieu meteis,
mas tant soi d'amor entreprés,
car remir la vòstra beutat,
tot m'oblida quand m'ai pensat.
Messatge'us tramet mout fisèl,
brèu sagelat de mon sagèl ;
non sai messatge tan cortés
ni que mièlhs celès talas res.
Est conselh m'a donat Amors
a cui demand totjorn secors ;
" Amors m'a comandat escrire
çò que'lh bocha non ausa dire.
Ieu no'us aus far esdich ni ganda
en çò que Amors me comanda.
Ar aujatz, Dòmna, si vos plai,
çò que mos brèus vos guida lai.
Cortesa dòmna conoissent,
E de bon grat a tota gent,
Apresa de tots benestars
En fachs, en dichz et en pensars,
La cortesia e la beutats
E.l gent parlar e.l bèl solaç,
L'ensenhament e la valors,
E.l gent còrs e.l fresca colors,
Bèl ritz e l'esgart amorós
E l'autri benestar de vos,
E.ls bèls faits e.l dich agradiu
Mi fan la nuech e.l jorn pensiu.
Car non ai lòc de vos veser,
Jòi ni depòrt non puesc aver;
Non puesc aver jòi ni depòrt;
Perits soi si non venc al pòrt.
Que.l long espèr e.l long consir
E.l trop velhar e.l pauc dormir
E.l desirièr de veser vos
Me ten aissí lo còr aissós,
Cent vetz prec Dieu la nuech e.l jorn
que.m do mòrt o la vòstra amor.
Dòmna, si'm don vòstra amor Dieu,
Cent tants soi vòstre mièlh que mieu;
Car de vos sai, Dòna, que'm ven
Tot quant ieu faç ni dic de ben.
Lo primièr jorn qu'ieu anc vos vi,
m'intrèt el còr vòstra amor si
qu'ins en un fòc m'avètz assís,
qu'anc non mermèt, pòis fon emprís ;
pòis fon emprís, puèis non esteis,
de jorn en autre doble e creis.
E quand me soi de vos lonhats,
creis e dobla pus l'amistats ;
mas quand se pòt endevenir
qu'ieu vos vei, Dòmna, e'us remir,
som aissí que mais res no'm sent.
Per qué sai ben qu'es falhiment
lo reprovièr qu'òm dire sòl.
que uèlhs non veson, còr non dòl.
Lo còr mi dòl, Dòmna, per ver,
quand no'us pòdon mièi uèlh veser ;
mas del veser conselh no'i sai.
Però mos còrs es romàs lai,
amb vos estai, ont qu'ieu esteia,
la nuèch e'l jorn amb vos domneia.
Per qué m'endevén mantas vetz
que autre afar pensar non letz.
Quand cug pensar en autra res,
de vos ai messatge cortés,
mon còr, qu'es lai vòstre ostalièrs :
me ven de vos çai messatgièrs,
que'm ditz e'm remembra e'm retrai
vòstre gent còrs coinde e gai,
las vòstras bèlas sauras crins
e'l vòstre front pus blanc que lis,
los vòstres uèlhs vairs e risents,
e'l nas qu'es drechs e ben sesents,
la faça fresca de colors,
blancha, vermelha pus que flors,
petita bocha, blanchas dents,
pus blanchas qu'esmerats argents,
menton e gola e peitrina
blancha com nèus ni flor d'espina,
las vòstra bèlas blanchas mans,
e'ls vòstres dets grailes e plans,
e la vòstra bèla faiçon
ont non a ren de mespreison,
los vòstres gaps plasents e bons,
e'l gent solaç e'l franc respons,
e'l bèl semblant que'm fetz al prim,
quand s'endevenc qu'ambdós nos vim.
Quand çò'm remembra'l còr e'm ditz,
adoncs remanc si esbaïts,
non sai ont vauc ni ont me venc ;
meravilh-me car me sostenc,
que'l còr me falh e la color :
si'm destrenh, Dòmna, vòstra amor.
Totjorn suèfre esta batalha,
mas la nuèch trac pejor trebalha.
Que quand me soi anat jaser,
e cug alcun plaser aver,
adonc me torn e'm vòlv e'm vir,
pens e repens e pueis sospir.
E pueis me lèvi en sesents,
après retorni-me'n jasents,
e colgui-me sobre'l braç dèstre,
e puèis me vire el senèstre,
descòbre-me sobtosament,
puèis me recèbre belament.
E quand me soi pro trebalhats,
ieu gèt defòr ambdós mos braç
e tenc lo còr e'lhs uèlhs aclins,
mans jonchas devers lo país
ont ieu sai, Dòmna, que vos ètz ;
faç la rason qu'ausir podètz :
" Ai ! bona Dòmna benestants,
si veirò ja est fin amants
a son vivent lo jorn ni'l sèr
que a celat o per leser
vòstre gent còrs coinde e presant
entre mos braç remir, baisant
uèlhs e bocha tan douçament
que sol un bais faça'm de cent
et ieu pel jòi blasmar me lais ! "
Ar ai tròp dich, mas non puèsc mais
s'una vetz sola ai parlat
çò que'l còr a longtemps pensat.
Quand aiçò dic, non puèsc pus dir ;
mos uèlhs clausents faç un sospir,
en sospirant vau endormits ;
adoncs se'n vai mos esperits
tot drechament, Dòmna, vas vos
de cui veser es cobeitós.
Tot enaissí com ieu desir
la nuèch e'l jorn, quand m'o consir,
a son talant amb vos domneïa,
embraça e baisa e maneïa.
Per que durès aissí mos sens,
non volgra èsser sénher de Rems.
Mais volria jausents dormir
que velhant desirant languir.
E Rodocesta ni Biblís,
Blanchaflor ni Semiramís,
Tibès ni Leida ni Elèna,
ni Antigona ni Esmèna,
ni'l bèla Iseuts ab lo pel blòi
non agron la mitat de jòi
ni d'alegrièr ab lors amics,
com ieu ab vos, çò m'es avís.
Per vòstra amor (var. per la doçor) faç un sospir,
e puèis trebalh al resperir,
òbre mos uèlhs sobtosament,
gard çai e lai tot bèlament.
Trobar vos cug, Dòmna, latz mei,
mas ges no'us truèp ni non vos vei,
mas clau mos uèlhs, torni ma chèra,
mas mans jonchas, d'aital manièra
veser si poiria dormir ;
mas ges no'i puèsc endevenir.
Ans torn en eissa la batalha
d'amors que m'aucís e'm trebalha.
Dòmna, no'us puèsc lo centen dir
de las penas ni del martir,
del pantais ni de la dolor
qu'ieu trac, Dòmna, per vòstra amor.
Pèr vòstra amor tots vius aflam,
mas per mercé'us, Dòmna, reclam
que'm perdonetz, s'ieu falh ni pèc.
Aujatz et entendetz est prèc
Dòmna, la géncer creatura
que anc formés el mond natura,
Melhor que, non puesc dir ni sai,
Pus bèla que bèl jorn de mai,
Solelh de març, ombra d'estiu",
Ròsa de mai, pluèja d'abriu,
Flor de beutat, miralh d'amor,
Clau de fin prètz, escrins (var. " e crim "??) d'onor,
Mas de don, capdèl de jovent
Rim e rasics d'ensenhament,
Cambra de jòi, lòc de domnei;
Dòmna, mans juntas, vos suplei
Prendetz m'al vòstre servidor,
[E] prometetz me vòstra amor.
De pus no'us prec ni no's conven,
Mas tot sia en vòstra mercé.
E pus de me vos faç ligança,
Prometetz me vòstra esperança
De l'esperança aurai confòrt,
Mon bon espèr trò a la mòrt;
Mai vuèlh en bon espèr morir
No vuèlh desesperats languir.
Dòmna, no.us aus de pus prejar,
Mas Dieu vos salv e Dieu vos gard;
Si'us plai, rendetz me [ma] salut,
Pus Amors m'a per vos vencut
Vença.us per mi tot eissaments
Amors, que totas causas venç!
[Dòmna]
Segon salut: " Dona, sel que no pot aver ".
Mai cort que lo precedent (114 vèrses), es encara mai abrasugat. L'expression lafontiana de"halètement amoureux" ista perfièchament aicí. A prova? Vetz lo darrièr vèrs: "falh me l'alen"... La repeticion esperduda dels "vos aime" que pojan tornarmai fins a la cima de l'idolatria dòna vertadièirament una sentida de desir verai, destimborlat, desfrenat. L'emocion pura. Quauques vèrses meravilhoses de sonoritat e d'impacte emotiu, enrabalats au mitan d'aquela rapida e besalenada declaracion. Anatz me dire qu'es pas verai e que los trobadors ressentián pas res de çò qu'escrivián e mai cantavan? Dabans aquelas peças o vòle tot simplament pas crèire.
Dòmna, cel que non pòt aver
Jòi s'a vos non ven a plaser,
L'òms e l'amics vers e corals
Que non pensa d'autres jornals
Mas com pogués çò far e dir
Dont vos pogués en grat servir.
Cel que per vos languís e mòr
E que'us ama de tant bon còr,
Del melhor que anc non amèt
Nulhs amants puèis que'l mond renhèt,
Vos envia mil saluts lai
E manda vos que reman çai,
Aissí destrech per vòstra amor
que, si no'l val e no'l secor
L'umilitatz, per chausiment;
Que tanta es la dolor qu'el sent
E la pena grèus per sofrir
Mens presa viure que morir;
Car viure es tròp pièg de mòrt,
Pus qu'òm non a jòi ni depòrt.
Dòmna, vos ètz aicela res
Que sobre quant que'l sègle es
Me plasètz e m'atalentatz,
E ieu soi, Dòmna, ço sapchatz,
Cel òm el mond que pus vos am
E que per autra no'm reclam;
Vòstre soi per que'us plaça far,
E no'us poiria tot contar
Lo fin còr e la volontat
que m'avètz vos et amors dat
Del desir, com que.us fos afana,
Que no m'aondaria un ans.
Si non crezètz que sia ver,
Aujatz com o podètz saber
Bona Dòmna, sol non di(g)atz...
Mandatz me tot quant vos vulhatz,
No'm recreirai de vos amar;
que res als no'm podètz mandar
Qu'ieu non segua vòstre voler,
Mas çò dont non ai ges poder.
Per que'm meravilh molt de vos,
Bèla Dòmna, cortesa e pros,
Per que reman, quant n'avètz aits,
Car mager amistat no'm faitz,
S'ieu'us endeven per non amar
O'us en fa temença laissar;
Car segon çò que m'es parven,
Si mai m'aimassetz finament,
En pauc d'ora me pogratz tant
Far d'amor et de bèl semblant
Dont visquera tota sasons
Alegres e bauds e joiós.
Bòna Dòmna, per que reman,
Seràn totstemps tug miei prec van.
Dieus! tant mal estèt car anc fo
En mon còr tan gentil faiçon!
Dòmna, per Dieu e per mercé,
Adossatz vòstre còr vas me,
Sostenetz me lo terç o.l quart
Del desir que'm destrui e m'art!
Doça Dòmna, per qu'ieu me clam,
S'aissí finament com ieu'us am
E'us tenc sobre tot quant es car,
Vos pogués mon còr demostrar,
Ab aitant me fora ben pres,
que non cre ni m'albir ni'm pes,
Qu'anc tant non amei luenh ni pròp,
Dòmna, n'en mon còr non l'atròb,
que ieu nulha res tant amés
Com ieu am vos, si m'ajud fes!
Anc pus vos vi, ni nuèch ni jorn,
No'us aic mas bon còr e melhor,
Tant es fina ma volontats
Vas vos, Dòmna, que res no'm platz
Si no'm pes qu'a vos sia bon;
Ni ja Dieu senés vos no'm don
- Qu'ieu non vuelh -, Dòna, jòi ni ben,
Mas segon la vòstra mercé,
Ont avètz pausat et assís
Mon còr, qu'es molt leials et fins,
Si que mos màgers pensaments,
Bèla Dòmna, doca e valents,
Es tot per far vòstre plaser,
que d'als non puesc consir aver.
Ieu no'us poiria ges contar
Ni per negú escrich mostrar
Com ieu vos am veraiament;
Car, çò sapchatz certanament,
Non auria uns escrivans,
Ja non seria tant certans,
Escrich lo terç ni la mitat
De la doça, fina amistat
Dont mon còr es laçats per vos.
qu'ieu non cre que nulhs òms qu'anc fos
Pogués sofrir los mals qu'ieu trai
Per vos, Dòmna, que'm tenètz lai
Mon còr, que no's pòt ges partir
De vos, si'n sabia morir.
E pus mon còr tenètz en gatge,
Car no'us vei no'i aja dampnatge
Car sapchatz, sitot m'estau çai,
Lai ont vos ètz mon còr estai.
Vers es que los còrs son ensèms
E ja no's partiràn nulh temps;
A qualque part lo vòstres vir,
Lo mieu no's vòl de vos partir.
Dòmna, lo fòc qu'ieu ai d'amor,
Que'm fai blasmar a cascun jorn,
Me tòl qu'aras no'us puesc mai dir,
Per que.m n'aven si a gequir.
Dieus salv vos, en cui es assís
Mos jòis, mos depòrts e mos ris .
Valha'm chausiments e mercés!
Non puesc mai dir: falh me l'alens
Tresen salut: "Tant m'abellis e.m plaz"
Tant per la longor (201 vèrses), que per lo contengut, lo tresen salut es un pauc la sintèsi dels dos precedents. Lo procedit es lo meteis. Lo poèta s'escaufa a flor e a mensura que se besalena de cridar "ieu's am" e aquò nos val l'esmoguda veraia, los vèrses clarinèls e pertocants ("qu'amb un amorós ris ... m'obrí e'm trasforèt / mon còr", etc...). Lo tèxt es un pauc mai dificil que per los dos primièrs e aquí la normalizacion ajuda fòrça la lectura dirècta.
Tant m'abelís e'm platz
Jovents e amistats,
Cui per jassé m'autrei,
Nula autra ren non vei
Dont aja sonh ni cura,
Qu'aitals es ma ventura.
Però la manentia
Qu'ieu ai de drudaria
Es mos màger tesòrs,
E fes e verais còrs,
E ma bona esperança,
Dont, si Dieus m'o enança,
Crei que vença al plus;
Qu'aissí o fai chascuns
Qui's vòl d'amor jausir.
òbs l'es sapcha sofrir
Las penas e'ls afans,
Las iras e'ls bobans,
L'orgolh e l'espavent
Qu'amors mòstra sovent;
E'lh vet e'lh escondich
Non sian en mal escrich.
Ab gent sofrir en patz
Esta l'orgolh damnats,
E ab bèlas preguièras,
En divèrsas manièras.
Qui s'entremet d'amar
E ges non sap pregar
Enquer fa grand damatge,
qu'amors vòl en coratge
Ardit cortés e franc,
Sol que non sia estanc.
Nulha fòla vanança
Que torne en balança
Amors manhtas sasons,
A cui non es nuls pros;
Ans val molt mais assatz
Jòis ont es mais celats,
que puois el es espars
Non es tenguts en cars.
Segon aquest saber
Se devon captener
Cel qu'amon finament,
Segon mon escient.
Mais de me s'endeven,
que mais am d'autra ren,
qu'aissí com eu am plus,
Tem plus fòrt que negús
d'a penas aus cujar
En mon còr, ni pensar,
que cel amar mi denh
Per qu'amors mi destrenh.
Ans n'ai long temps de cèrt
Mon desirièr cubèrt,
Qu'anc non li'n fi semblant;
Mas des er en avant
Conosca ben, se'l plai,
Que tant quant ieu viurai,
Serai vas leis aclins,
Qu'ab un amorós ris
que'm fes quand m'esgardèt,
M'obrí e'm trasforèt
Mon còr jusqu'en mei lòc.
Adonc m'o tenc a jòc,
E paregro'm leugièr
D'amor li cossirièr;
Mas er son tant cregut
Qu'aissí m'an destolgut
De nulha autra fasenda
No'm plaz que m'i entenda,
Ni, se tot me volia
Entendre, no'i poiria;
Qu'adés tenc en coratge
Lo douç e'l bèl estatge
Que cela sap aver,
que m'a en son poder,
Ont es tala ma sòrts,
Ma vida e ma mòrts.
La vida i es, se.lh platz,
A far sas volentats;
M'a retengut per s(i)eu
Q'eu.lh jur e.lh don a feu
Que ja no pens ni faça
Mas çò que a leis plaça.
Bèla dòmna cortesa,
Ensenhada e apresa,
La vòstra grand beutats,
E.l depòrt e.l solaç,
Dont avètz entièr laus,
Mi fan téner enclaus
Ins el còr un desir
Dont m'avendrà morir,
Se no'us en pren mercés.
A! douça franca res,
Per vos art e aflam,
Tant de bon còr vos am;
E se mercés no'm val
Ab vos, jamais non cal
Que m'esfòrce de viure;
Que non poiria escriure
Uns clercs a son vivent
Lo mals q'ieu per vos sent;
Ni non crei que'l pogués
Mais sofrir nulha res.
Mas amors mi fai creire
Que ges no'm dei recreire
D'amar vos a ma vida,
Que'us es tant escharnida
E pros e conoissents,
Penrà'us en chausiments
De mi e pïetats.
Puois aissí soi laçats
E pres de vòstra amor,
Dòmna, per grand doçor
Vos volh mercé clamar,
Si no'm denhatz amar,
Consentetz me que'us am.
Per grand mercé'us o clam,
Qu'ab sol bèla semblança
Mi podètz d'esperança,
De çò qu'ieu plus desir,
Long temps suau noirir;
Que mais am, fe que'us dei,
Domna, com que'm n'estei,
De vos lo bon espèr
que d'autra tot aver.
Que, si Deus mi secora,
Pueis vos vi, nulha ora
No's poc de vos partir
Mos còrs, dont vos remir
En pensant, car estièrs
No puesc, que volontièrs
Vos vira de mos olhs.
Ges no m'o tolg orgolh,
Mas falh me'n ochaisons,
Dòmna, manhtas sasons,
que non posc venir lai
Ont vòstre còrs estai.
Per, Dòmna, ont qu'ieu'm sia,
Vos m'avètz en bailia,
Aissí sens part d'autrui;
Non fes ren Dieus ab cui
Vos m'ajatz a devire.
No'us me pòt contradire
Neguna autra amistats;
Qu'anc, Dòmna, ço sapchatz,
Non fo neguns amants
Que tant ben, sens engans,
Amés com ieu am vos
Neis Leander Eròs,
Ni París Elenan,
Ni Pirramus Tisban,
Ni Flòris Blancaflor,
que'n traich manta dolor,
Ni Lavina Eneas,
Non neis Cleopatras
Cel que fo reis de Tyr.
Non ac tan fèrm desir,
Ni crei que tant amés
Lo reis Etïoclés
Salamandra tant ben,
Ni tant per bona fe,
Ni anc Iseut Tristan,
Que'n sofrí mant afan,
Ni Berenguièrs Quendís,
Ni Valença Seguins,
Ni, pel meu escient,
Absalon Florissen,
Ni anc Itís, çò cre,
Non amèt Biblís ren,
Avèrs çò qu'ieu am vos
Ni nuls amants qu'anc fos
Non amèt tant s'amia,
Ni non crei que mais sia
Còrs d'amant tant verais
Qu'ieu, Dòmna, non m'irais.
Tant doçament mi cench
E tant gent mi destrench
Lo vòstre amor e'm laça
Non sent mal que no'm plaça:
E donc, Dòmna, com er
D'est vòstre òme que'us quer
Uns don que vos li dés?
No'us aus dir que m'ametz,
Ni no'us aus dir aitant,
Mas, se'us platz, lo semblant,
Dòmpna'm podètz far ben,
E no'us greva de ren;
E s'ab qu'a pauc d'afan
Podètz tan fin amant
Com ieu sol retener,
Molt o devètz voler.
Dòmna'm no'us posc plus dir,
Car tot lo mond consir,
Mas ben podètz mon mal
E ma dolor coral
Conóisser e saber.
....
Per qu'ieu de tots mos bens
Vos rend laus e mercés,
E'us o grasisc adés
Qu'a1 còr m'estatz plus pres.
Arnaut de Maruèlh es present sus la tèla dins quauques polits sitis: vejatz pr'exemple.
lo siti "troubadours" (antologia binlingüa larga e pro polida)
O tanben un polit siti pedagogic en francés de ph.misandeau amb de reviradas requistas.