Un poèma (apocrif?) d'Arnaut de Vilanòva tirat dau manescrich de l'arlatenc Bertrand Boisset( 1355-1415)
Aquel siti met donc en linha la tèsi de doctorat d'istòria
medievala sostenguda per son oebmèstre en 1995 a l'Universitat de Tolosa II Lo Miralh. Edita
"La sciença de destrar" d'aquel autor arlatenc. Boisset es ja
conegut per " sa Chronique mâtinée de livre de raison où il
relatait des évènements arlésiens ou provençaux qui se déroulèrent entre
1364 et 1415". Utilisada per Baluze au sègle XVII per la redaccion de
sas
Vitae paparum avenionensium, e ja editada en 1876. Dins un
manescrich estudiat per Paul Arbaud, Boisset escriu de poësias. Tocant
"La sciença de destrar", una edicion ne siaguèt donada en 1926
per Paul Pansier. Mas un autre manescrich sieu , son tractat de bornatge,
"La sciença d'atermenar", que se vei dins lo manescrich n°327 de la
bibliotèca municipala de Carpentràs, èra mau conegut e en màger part inedit.
La tèsi de Portet e son bèu siti dònan adonc una edicion commentada de "La sciença de destrar" et de "La sciença d'atermenar" establida d'après aquel ms. n°327 de Carpentràs. Se i estúdia la lenga, las informacions sus lo biais de viure dau temps, etc... amb de polidas illustracions trachas dau manescrich...
E aquí dedins i tròbe un tèxt occitan (en lengatge tipicament camarguenc!) atribuït au grand Arnaut de Vilanòva! Lo trobaretz jos sa forma bruta sus lo siti sobredich. Aquí lo normalize ieu un briconèl per lo rendre legible. La lenga n'est gostosa, emai se trache sai que pas aquí de poësia au sens que l'entendèm ara!
ARNAUD DE VILLENEUVE RACONTE L'ORIGINE
DES TRAITES D'ARPENTAGE ET DE BORNAGE
PUIS S'ADRESSE A SES ELEVES
ARNAUD DE VILLENEUVE
E òy senhors mieus e maïstres Sapiatz tots per veritat Que yeu Arnaut de Vilanòva Doctor en leis et en decrets Et en sciença d'astronomia Et en l'art de medecina Et en la santa teologia Encaras mais en las sèt arts Maïstre per tots fuy apelatz. De Catalonha nadiu fuy Et a Nàpol yeu mi mudiey Al service del rey Robèrt estiey Molt longaments sensa partir Et estant a son service En sa cambra amb lo rey estant En son estudi e velhant Ambdós ensèms e nos fesèm Aquest libre veraiaments Ont es tota la siença scricha De destrar e d'atermenar Et es tota capitolada E noblaments avordenada. Mon senhor lo rey la dechava E yeu l'escrivia e l'avordenava Per la forma que'l rey Robèrt agradava Ni'l rey Robèrt mi comandava Car font èra de tota sciença E ço sapiatz tots de certan Que nos siam maïstre apelats Generalments per plusors En totas las scienças que son E cresia saber en grand partida Mas al rey Robèrt mon senhor Non èra ges de comparar, Per noblesa non vuèlh parlar, Mas per sciença tant solaments Car se yeu volia racontar La grand sciença qu'en luy èra, de cent ans non o auria contat Per que de tot m'en laisaray Mas lo libre vulhatz gardar Que mot es nòble per certan. E'l rey Robèrt lo bategèt Lo nommet e l'apelèt E volc que ayssins agués nom : Lybre nòble e sobtil. E si ben o volètz notar Lo rey l'anèt ben nommar E per son drech nom apelar Per que vulhatz lo ben gardar Car las scienças son sobtils De destrar e d'atermenar Car davant que agetz trobat Un autre libre aytrestal Mot grand pena auriatz trach. Per que vulhatz lo ben gardar Et en bon luòc tenir sarrat E non vauga per totas mans Se si perdia seria grand dam Car amb grand pena es estat fach E trach de ponchs e de mesuras E de sens natural eysament. Per que bonas gents escoutatz Et entendetz çò que ieu diray E Dieus del cèl vulhatz pregar Qu'el rey Robèrt vuèha salvar En aquest mond per ben a far E puèsca viure longaments E tals òbras li lais Dieus far Que quand vendrà a sos jorns redièrs La sieu arma sia presentada Davant la Santa Trinitat On aja tostemps veray repaus E per mi Arnaut vuelhatz pregar Que de Vilanòva soy apelat Et en Catalonha soy nat A la Santa Trinitat Que mi perdone mos pecats E que mi meta el règne sieu Quant vendrà a mos jorns redièrs. Car molt grand pena a agut Lo rey Robèrt e yeu amb luy Per trobar aquestas scienças De destrar e d'atermenar Davant que fos capitolada Ny de tot fos avordenada Molt grand temps ambdós i ponhem. E per mièlhs atrobar la vertat Nos o volguem tantòst provar La manièra com si deu far Destrar et atermenar E present tantòst ponchs e mesuras E siguent mens nos retornem A la sciença de geometria Et a la sciença aritmetica Encaras mais d'astronomia Car totas tres usam ensèms Mas la sciença d'estrolomia Petit seria s'avançament Si non èra l'ensenhament De la sciença de geometria E de la sciença aritmetica Car d'aquestas doas pren aponchament La sciença d'astronomia. El rey Robèrt e nos eyssament Sus aquestas doas scienças presem Nòstres ponchs e nòstras mesuras /22V/ Encara mais sus la sciença Que esquartaont es apelada Alcuna partida presem De sos ponchs veraiamens Tant de destrar quant d'atermenar Et apres nos capitolem Aquest libre coma vesètz Ont es tota la sciença scricha De destrar e d'atermenar Et amb rason natural Nos atrobem nostre fach Ni mais ni mens com si deu far D'ont son las leis totas partidas Et atrobem la veritat Per la forma qu'es capitolat En aquest libre et escrich. Loqual libre fon acabat Escrich et avordenat En Nàpol la granda ciutat L'an quart que fon coronat Lo rey Robèrt en son regnat Que Cicília es apelat Et autre títol li es donat DeJerusalèm eyssament. A present plus non en diray Mas que Dieus en sia lauzat E sa mayre aytrestal E la Santa Trinitat E tota la cort celestial. Amen.
ARNAUD DE VILLENEUVE
Et òy bèls filhs destradors Et atermenadors eyssament Sapiatz que nos èm destrador Hoc et atermenador Encaras mais escairador E que plenieraments sabèm Vòstres ponchs e vòstras mesuras E vezèm qui fa bien ni mal Et a cascun rendem guisardon Segon que aurà servit, Sia ben o mal, en l'autre mond. Per que vuelhatz vos ben gardar De far contra ma volontat E de la Santa Trinitat. A cascun donatz sa razon Del grand al petit al mejan. Nengun non vulhatz vergonhar Per quant que sàpian dir ni far E ben vos en vendrà a la fin En la glòria de paradís Amb lo Paire et amb lo Filh Et amb lo Sant Esperit Ont auretz gaug Tostemps sensa fin. Amen.
L'ARPENTEUR
Sénher nos sabèm ambdós Que vos ètz atermenador Encaras mais e destrador, Hòc sénher, et escairador E que plenieraments sabètz Nòstres ponchs e nòstras mesuras E vesètz qui fa ben o mal Et a quascun rendretz guisardon [S]egon que nos aurem servit [O] mal o ben en l'autre mond ; [Ens]enhetz, nos autres farem [Tals res que t]e sián en plaser [Per que la] Santa Trenitat [Nos salv e garde] tots de mal [E cels] que après nos vendràn (...)er atermenar (...)[s]énher per destrar (...)los velhas endreiçar (...)amens puescan usar [De la sciença] de destrar [E d'atermenar e]ysament (...)[l]o semblant Tals òbras poscam far Que tots vengam a salvament E'l tieu règne de paradís. Amen. ARNAUD DE VILLENEUVE Escolans e filhs mieus entendetz E la sciença del dèstre aprenetz E d'atermenar eyssament Que molt son nòbles veraments Aquestas doas veraiaments De destrar e d'atermenar Hòme entendut vòl atrobar E de sobtil entendement Per que avertetz y vos tots ensèms Non vulhatz aver lo còr van Si la sciença de destrar Volètz aprendre e d'atermenar Entendetz ben çò que decharay A vos autres tots ensèms Et estudiatz ben sovent En vòstres libres que tenètz ont es escricha la sciença De destrar e d'atermenar E tota i es capitolada La sciença et avordenada De destrar e d'atermenar Per que vulhatz la ben notar Et aquela ben decorar Et auretz en onor e laus Si ben en volètz fer usar Ni faire si com vos decha La sciença d'atermenar Hoc filhs mieus e de destrar. LES ELEVES ARPENTEURS Et hòy maïstre Arnaut de Vilanòva Nos sabèm tots certanaments Sensa dengun defalhiment Qu'en la sciença de destrar E d'atermenar eissament ètz maïstre molt excelent E molt aptes et entendut Per que nos èm a vos venguts Que vos plaça a nos dechar La sciença si a vos play De destrar e d'atermenar Car nos desiram tròp saber La sciença veraiaments De destrar e d'atermenar Plus que la nos avètz bailada En escrich et avordenada E ben tota capitolada Plaça vos que la nos declaretz Que nos la entendam claraments Sensa dengun defalhiment Car nos vos contentarem De tot a vòstre voler Sol demandatz que volretz Qu'en ren non defalhiretz.
Veire en cliquejant sus aiceste imatge lo magnific siti de Pèire Portet sus "la sciença de destrar", manescrich de l'arlatenc Boisset.
E veire en cliquejant sus aquestes ligams un fais d'informacion sus lo misteriós mèstre Arnaut e son òbra d'alquimista. Arnaud de Villeneuve - principaux ouvrages : de la pierre philosophale - de la préparation de la pierre philosophale - Epistola Arnoldi de Villanova super alkimia - Rosarius philosophorum - Novum Lumen - De Sigillis - Flos florum - De veneris - De Vinis - commentaire - Semita semitae [début - Pratique - Récapitulation] -Cf. aussi le Rosaire d'Arnauld de Villeneuve -
e las paginas de mon siti sus l'occitan montpelhieirenc...
la pagina d'Arnaut de Vilanòva