LES FOLIES DU SIEUR LE SAGE
LO SEGOND MARIDATGE
DE CAGARAULA
LA
gasquira la mira, La gasquira la, la,
Lo bòn mestièr qu'es de filar,
Dau cuol coma las teriranhas,
Fai bòn estre dins las companhas,
emai passar sos pus bèls jorns,
dins los bals & dins los discors,
Ont chacun fai son personatge.
Parlem
doncas dau maridatge
d'un veuse que s'es maridat,
que fau que vos siá recordat,
per vos remettre en sovenença
la jòia, la rejoïssença,
la festa que durèt très jorns.
Quand
de Guillaume mas amors
La nòça foguèt celebrada,
E de la jove maridada,
La nuòch que la fauguet coujar.
Cèrtas aiçò se deu cochar
Au reng de las causas plus bèlas.
Tot
lai anèt per escudèlas,
Quand aquel banquet se faguèt
Un muòg d'aigada s'i beguèt,
Et quauques picharras de premsa,
Qu'èra bòna per excelença,
Que de tant qu'i trobavan gost,
La soflavan coma de most
Oltra qu'i aviá fòrça vianda,
Non pas que fossa tròp frianda;
Car lo morsèl pus delicat,
Se trobèt als fètges d'un cat,
pelemelat amb las meginas,
De quauques bèstias sauvatginas.
Carn de boc, & carn de crestat,
Tot i èra ben aprestat.
Peses de buòu, de sang, de tripas,
Tot per aquestas fripelipas
Lèus de cabras, & ieu non sai
Vesiatz assetats çai & lai,
Escòrja-ròssas, pòrta-faisses,
Que molinavan dels dos caisses
Com'un monin qu'es a la fam,
Aurián devorat un enfant,
Un buòu, e mai sai que sa maire,
Se los aguèsson laissats faire.
E lo quiston de l'espitau,
Que lo vesiatz, nhac, nhac, antau,
Qu'i fasiá tanben sos afaires,
Coma podián far los dauraires.
O autrament cura-retrats,
Roges los vilans afarats,
Que de tant qu'i prenián de pena,
Avián totjorn la gòrja plena.
Aquel repais èra en l'estat
De gents de bèla qualitat.
Vos aviatz au bot de la taula
Lo nòble & valhent Cagaraula,
Et sa molhèr tot vis à vis,
A quau tenguèt aquel devís:
- Puòi qu'après una grand tempèsta,
M'amor vos coronatz ma tèsta,
E fasètz cessar mon torment,
E qu'après tant de pensament
Que me teniá jos sa tutèla,
A causa que ma parentèla,
Me volián totes engardar,
D'aver l'ur de vos possedar,
ur que me permet que vos baise,
Vos non creiriatz que ieu soi aise
De me veire en vos fortunat,
Certas mai que s'avián donat,
La plus bèla sauma à Guilhaume,
Que fos en tot aquest Reiaume.
Tant ieu soi transportat d'amor,
ieu ai mai de gaug emb un jorn,
Que non aurai jamai de pena,
A causa, ma chera Estevena,
Qu'anuòch ieu me satisfarai,
Et veiretz ce qué vos farai,
Braç a braç dessot la cortina.
O ronda pomada tetina!
O ventre dur de mon trabalh!
O santas bocas de coralh!
O nas ! o frònt blanc coma albastre!
O bèl uòlh mon fuòc & mon astre!
O petita fenda ont l'amor
i fai son ben-urós sejorn!
Quand ieu songe à tant de delice,
D'aise & de gaug estavanisse,
Tot ravit en admiracion.
(ELA)
- Anem per la mòrt & passion,
Se fau-ti que ieu vos embrande.
Guilhaume, ieu vos recomande,
Que vos me tratetz doçament,
ço li ditz ela bassament.
Adonc Guillaume li fai fèsta,
La pren, l'embraça, li protèsta
Que non la laissariá jamai,
L'assegura qu'el aviá mai
D'amor que non pas de paraula,
Qu'èra lo còr de Cagaraula,
Sa glòria, son tot, sas amors.
D'un semblable o parelh discors,
Guillaume content en se mème,
Alegava lo fuòc estrème
Que lo cremava per dedins.
Son discors n'èra pas badin,
S'el li parlava de la sòrta.
Adonc d'una paraula mòrta,
Coma quand l'òm estavanís,
Ela li ditz : mon Adonís,
Mon ben aimat, mon Cagaraula,
Se lo nèrvi, baston ni gaula,
Non me trobla pas mon repaus,
Qu'aimetz la patz dedins l'ostau,
Vos veiretz que vòstra Estevena,
Se trobarà de bòna mena.
Vos auretz & vèspre & matin,
Per vos de caulets au topin,
D'orteta, o quauque aiga bolida,
quauque sarda totjorn rostida,
De sang, de lèu, quauque quicòm,
Petit, friand & que siá bòn,
Et non fossa qu'una arencada,
Quand vos vendretz de la jornada,
Car un òme que vai fotjar,
Non o pòt faire sens manjar.
E vos rendrai de bòns oficis,
Dignes cèrtas de mos servicis,
E d'una fidèla molhèr,
Se n'i a cap dedins Montpelhièr,
Puòi que vos avètz per omatge,
La flor de mon doç piucelatge,
Dau qual vos podètz dispausar.
Aquò s'apelèt se baisar,
Baisar legitim e sans blaime,
Baisar pus doç qu'on pas de baime.
Baisar que non foguèt pas tròp,
D'i tornar sièis fes per un còp,
De plec à plec d'una seguida.
Baisar que li tornèt la vida,
Et li restaurèt tot lo còr.
Enfin d'un amorós acòrd,
Guillaume amb sas amors fidèlas
Coma un parelh de tortorèlas,
Bèc a bèc sens fard & sens fèu,
Suçava lo sucre &, lo mèu
D'aquelas bocas coralinas.
Bocas pus doças & pus finas,
Qu'un flòc de velós satinat,
Bocas dont l'ur es destinat,
Solament au bòn Cagaraula.
Adonc chacun quitèt la taula,
Per los arrengar dins lo lièch
Ela d'un uòlh obèrt à mièg,
Coma se vesiá son susari,
Ditz: - Lièch, que seras segretari,
De mos contentaments anuòch,
Et que ben que siás fach de glòg,
o d'una palha qu'es pus dura,
siás milhor d'aquela postura,
Que s'eras pus mòl o pus plat.
Mai Guillaume qu'era coflat
Dau vent d'amor que lo trabalha,
Se ronça sus aquela palha,
A còr perdut tot à l'instant;
Dòna congèt d'aquí estant
Sens tardar pus à l'Assemblada.
Mai sa jòia foguèt troblada,
Quand pensant èstre en patz alin,
El ausiguèt darlin, darlin,
Darlin, darlan, pintas, aisinas,
Banas de buòu, sartan, bassinas,
Aissadas de trabalhadors,
Sonalhas, pèiròus, aisadors,
Cridèstas, confusions, vacarmes,
Que s'ausissián jusquas als Carmes,
E son plus grand estonament
Veniá d'aquel grand bramament,
Qu'i fasián sus aquò sièis ases.
Non dison que d'alai dels mases,
Devèrs Peròus prés de la mar,
Quauqu'un los entendèt bramar.
Guillaume de quau la vedilha,
Non podiá pus téner sesilha,
Qu'era adejà dins l'iranhàs,
Li diguèt : m'amor, se fonhatz,
Vos me fariatz ben venir nèci,
que lo lobet tant de desfèci,
Vos veiretz que d'aicí un pauc,
Vos & ieu serem en repaus
Per lo moien de quauque rusa.
Guilhaume emb sa camisa crusa,
Fachat de quitar lo combat
S'en vai trobar Monsur l'Abbat,
Qu'es aquel que dels maridatges,
De chacun leva los peatges,
Entra el & lo cap de jovent,
A mensura que n'an lo vent,
Seguits de la flor de la vila,
Guilhaume qu'on a crotz ni pila
D'aquel temps per los contentar,
Los prega fòrt de l'escotar,
En li fasent aquesta arenga.
Monsur l'Abbat que Dieu mantenga,
Et vos autres que sètz presents,
Que comandatz quand sètz ensèms,
Los fòrts que vos son tributaris,
Que coma Reis dels charivaris,
Princes dels veuses, grands Senhors,
A que totes los companhons,
Siá guèrra o patz, prèstan mans fòrtas
Que podètz enfonzar las portas,
Rompre las vitras, cassar pòts,
Qu'avètz un fief sus los tripòts,
Ressòrts, Domaines & Balhiatges,
Surintendants dels mariatges,
Dels veuses & de tota gent,
ieu non vos nègue pas l'argent,
En çò que vos soi tributari,
Fasètz cessar lo charivari,
Per anuòch, & venètz deman.
Adonc en li baisant la man,
S'estrèma, & sus lo lièch se ronça.
L'Abbat content de sa respònsa,
S'en vai, & lo laissèt en patz.
Lo lendeman non manquèt pas,
Memoratif de sa promessa,
D'anar contentar la joinessa.
L'Abat & lo cap de jovent,
E Cagaraula en son vivent,
Qu'es ara luònh de nostra ausida,
Fai parlar d'el & de sa vida.
Mai
Messiurs aicí n'es pas tot,
encara vos dirai un mot,
Dau viatge de quauques filhas.
Aiçò non son pas d'andonilhas,
Femnas & tot i es mesclat,
Car elas o an dessalat.
L'afaire vai d'aquesta sòrta.
Dos òmes li van faire escòrta
Un jorn qu'anavan a la mar
Et per non trobar tant amar,
Lo caud dau jorn que los alassa,
Se delibèron de far caça,
Per rire o per melhor sopar,
Chascun comença à descampar
Bravament emb son arquebusa.
Un d'eles s'arresta & s'amusa,
Resolgut de faire un bòn còp.
Enfin sens qu'el tardèssa tròp,
Vei córrer lo lòng d'una rega,
D'un camp laurat una lipega,
E tot joiós coma insensat,
Aprés aver pres & caçat,
Li ditz, filhas, vesètz ma caça,
Dieu m'a fach una bèla graça
D'aver pres un tant bèl aucèl,
Ges, qu'es gentil vesètz qu'es bèl.
A lo còl lis coma de veire,
Las filhas per la milhor veire,
Lo prègan de li la balhar,
E vejam la, & vejam la.
Que la manege & que la veja
Ges, mon Dieu, la bèla lipega!
A lo bec coma de coralh,
La crèsta roja com'un gal,
La coa bèla, las plumas largas,
Talament qu'entre mans e margas,
Balhat rendut contra-rendut,
Aquel aucèl foguèt perdut,
Velà ma lipega avalida,
ieu ausisse quauqu'un que crida,
Adieusiatz, bòn soèr, bòna nuòch,
ieu m'en vau sopar, puòi qu'es cuòch.
retorn au somari de las òbras de Despuech-sage