Pau Chassary "lo maselièr" (1859-1930)

Nascut a Grabèls, mòrt a Clapièrs. Siaguèt professor de matematicas a l'escòla normala de Montpelhièr e a l'escòla regionala de las bèlas Arts. F Dezeuze e G Thérond lo citan coma mèstre sieu. E tanben P Azemà. Escriguèt en montpelhieirenc e tanben, coma tant d'autres, en provençau. Cau reconéisser qu'es puslèu dins aquel dialècte qu'escriguèt sos tèxtes mai "literaris", e los milhor capitats. Aitanben se parla pas d'el dins los obratges consagrats a la literatura provençala. E quand l'esmoguda lo subronda, se vei lo montpelhieirenc que naseja jot lo vestit rodanenc que fai pas illusion.

Lo prumièr poèma, cronologicament, publicat per Pau Chassary apareis en 1880 dins la "Revue des Langues Romanes" (tòm 4, 1880 p 16). Titolat "a la polida que saupretz pas son nom", serà représ en 1898 dins "Lo Vin dau Mistèri" (p 122) jot lo títol: "A ma bruna".
Es datat de 1879: Chassary a vint ans. 

"a la polida que saupretz pas son nom"

Quand, montat sus Sent Clar, regarde las ondadas,
pus blancas que la nèu s'espandir sus lo bòrd;
qu'un laüt espanhòu sas velas alandadas
fugís au fons dau ciel qu'esclaira un sorelh d'òr;

quand en bas, jot mon pè, totas endimenjadas
las pòrtas dels masets relucan nòstre pòrt
onte vese dançar las barcas amarradas
que bolèga dau flòt lo grèu e lente acòrd

s'aubora un lagui grand dins ma tèsta amorosa
es de te sentir pas, o galòia o sonjosa,
alenar pròche ieu l'èr d'aquel paradís;

es de te veire pas, ma polida bruneta,
lo braç sus mon espatla, admirar nostra Seta
e la mar que pantaia e l'estanh que dormís.

Seta, novembre 1879

En montpelhieirenc, Chassary pren per escais "lo Maselièr", e escriu de novèlas d'un biais popular, vengudas classicas, coma la de "Pradet de Ganges". Una part s'atròba dins lo fòrt volum titolat "en Tèrra Galesa" (1895). 

Donarem los tèxtes principaus de Chassary. Començam per lo mai famat. Es pas qu'un abans-gost. 

 Pecats mignots, douge poutous raubas à ma capouneta de musa (Mende, 1882)

Poésies Languedociennes, sous-dialecte des environs de Montpellier (en collab. amb August Gautièr e Loïs Vèrnhe), Montpelhièr 1882

La boumba, conte de Nadau (sens data)

Louis Roumieux (Gap, 1883)

Lous vis de l'Erau (Montpelhièr 1893)

En tèrra galesa (Contes populaires languedociens) jota l'escais dau "Maselièr", 1895

Lou vi dau mistèri (1898) tirat a 525 exemplars numerotats.

Anonciats dins "Lou vi dau mistèri". Sembla qu'aguèsson pas jamai paregut:  En tèrra galesa (Contes populaires languedociens) 2e série; Autour dau souc(contes de Noël)- franc qu'aiceste seguèsse "La boumba, conte de Nadau (sens data)" mençonat pus naut; Ave, Formosa, poème lyrique provençal.

De bon telecargar en format pdf: tres serias de poèmas, pareguts dins "la revue des langues romanes" e que serànrepreses dins "lou vi dau mistèri":

"sonets amoroses"

"sonets lanhats" ( 172 kb)

"breçarèla" ( 72 kb)

Los saumes d'Amor (in: lo vin dau mistèri)

 tèxt originau en grafia mistralenca (transcripcion en grafia occitana en picant sus aqueste ligam)
 

SAUME d'AMOUR

Au noum, d'Alis, ma touto bello,
dóu Grand soulèu, de Santo Estello. Amen.
 

Eros, fiéu d'Afroudito, o pichot diéu alu,
Eros, Arquin is iue barra sempre i belu,
tu qu'abres dins li cor de flamo incouneigudo,
te n'en suplique, Eros, porge-me toun ajudo!...
 

Glòri per la bèuta, la Jouvènço e l'Amour,
Sus Terro, dins lou Cèu, vuei, deman e toujour !
 

SAUME I
 

ço que canto lou mies de ma reino la glòri,
es soun cor ferme e blanc, tout de maubre e d'evori;

Es sa cabeladuro aussado en casco d'or,
soun front lisc coume un clar ounte l'eigueto dor;

Es sis usso teissudo en mignot fiéu de sedo,
si parpello de quau lou vai-e-vèn m'assedo;

Es sis iue gris vuejant l'enfadado à plen rai,
aubourant dins li cor o la joio o l'esfrai;

Es soun nas à la ligno, e tant fino, e tant puro,
si gauto qu'an la flour de la frucho maduro;

Es sa bouco pourpalo au rire soubeiran
es soun còu auturous, courolo d'ile blanc,

Es soun espalo souplo, - un pedestau d'amforo,
- soun bras arredouni, vena de blu'n deforo;

Es sa man siavo e misto au caressa tant dous,
si det, vierge de bago, e fin coume un velous ;

Es soun torse i countour fa de courbo mistico,
despassant en bèuta lou di Venus antico ;

Es si poupo bessouno e lou pichot mamèu
retrasènt l'agroufioun sus un plen poung de nèu ;

Es si flanc oupulènt, coungousto de ma visto,
sorgo de voulupta tout-escas entrevisto ;

Es sa cambo moulado em'un gaubi divin,
sa caviho estacant un pèd linget e prim...

Es la car blanco e fermo, e de maubre e d'evòri,
que canto mies que rèn de ma divo la glòri!...

Glòri pèr la Bèuta, la Jouvènço e l'Amour,
sus Terro, dins lou Cèu, vuei, deman e toujour!
 

SAUME II
 

Dins  la sèuvo ufanouso e souto lou cèu blanc,
la naturo a dubèrt li tresor de si flanc;

L'auro adus un perfum de viéuleto e de roso,
lou bos vèrd s'es nimba de milo clarta roso;

La draio se flouris d'ile e de jaussemin,
dins l'aire sènte courre un amourous fremin;

Lou fremin a passa dins moun cor que barbello,
de lagremo de gau rajon de ma parpello,

e moun cor esmougu tresano douçamen,
d'un infini bonur, es l'acoumençamen;

Trespiro lou bonur de tout ço que m'envòuto,
li rai paradisen gisclon de vòuto en vòuto;

Vounvoun d'alo e murmur maridon sis acord,
en cire esbrihaudant se cambion li rai d'or;

Li sentour prenon cors, li flour devènon femo,
fan un pàli mouvènt li branco fresco e semo ;

Li perfum soun pèr Tu, ma rèino de bèuta,
es pèr Tu que l'aucèu fignolo soun canta;

Li femo-flour que van en lòngui teourio,
aco's la proucessioun que dis ti letanio;

E lou pàli verdau que cruvèlo lou jour,
vai abriga l'autar dóu sacramen d'amour ;

D'aquéu dous sacramen sarai prèire e vitimo
e m'anequelirai dins Tu, Tu moun Autimo!

M'abimarai dins Tus, ie viéurai sènso fin,
emé lou cor cremant, lou cor d'un serafin;

Te cantarai toustèms, moun regard sus ta fàci ,
dins mi benedicioun e mis acioun de gràci:

Glòri pèr la Bèuta, la Jouvènço e l'Amour,
sus Terro, dins lou Cèu, vuei, deman e toujour!
 

SAUME III
 

Flour de l'aubespin à l'aubo d'abriéu,
rebat de la luno au mirau dóu riéu,
grumo di cascado e nèu di calanco;
digas-ie qu'es blanco!

Courouno d'arange e velet nouviau,
preguiero enfantino e cant celestiau,
gràci di sege an que l'amour empuro
digas-ie qu'es puro!

Pibo saludairo au fueiage blanc,
roure dóu bouscas, abet escalant,
roucas di nau su qu'i valoun coumando
digas-ie qu'es grando!

Bàrri di ciéutat, tourre di castèu,
lume pèr signau quiha sus l'estèu,
aiglo s'aubourant en pleno lumiero;
digas-ie qu'es fiero!

Aureto de mai, cant dóu roussignou,
alo de couloumbo e brut dóu rajou,
nis de pimparrin veloussa de mousso;
digas-ie qu'es douço!

Mar dins la calamo e mar en furour,
desèrt silencious, baus clafi d'ourrour,
jour ensouleia, niue pleno d'estello;
digas-ie qu'es bello!

Frucho vermeialo e pan sabourous,
repaus dóu pacan dins lou bosc oumbrous,
visto de l'ami quand l'ami lou sono;
digas-ie qu'es bono !

Cèu blu dóu miejour sèns nivo o blasin,
rire di chatouno au tèms di rasin,
regard dis enfant que dóu mau nous garo;
digas-ie qu'es claro!

Vènt de lucho aussant li ple d'estendard,
clarour eigrejant lou pas di soudard,
vanc dóu cavalin qu'au coumbat li porto;
digas-ie qu'es forto!

Tèmple ounte li diéu se fan adoura,
autar di fougau, bousquet counsacra,
inne pietadous, preguiero pressanto;
digas-ie qu'es santo!

Terro, mar, mountagno, e plano e desèrt
planto, flour, aucèu, bestialun cafèr,
de l'eterne Pan, amo renadivo,
digas-ie qu'es divo!

Glòri pèr la Bèuta, la Jouvènço e l'Amour,
sus Terro, dins lou Cèu, vuei, deman e toujour!
 

SAUME IV
 

Li cant li mai fervènt, li cant que me devoron,
O bello, maugrat ieu, dessus mi labro moron.

Ma bouco fernesis, mai n'en sort ges de soun,
Li cant li mai suau, es dins moun cor que soun;

Dins moun cor plen de Tu, de Tu, touto armounio,
de Tu, sourgènt d'amour e font de pouësio !

Moun cor es un cristau que miraio ta lus,
lou fas vibra, quand vos, à lou metre à noun plus;

E soun tresanamen es pèr iéu un delice,
e siéu pas mai urous que quand cride: Mourisse !.

Mouri de toun amour, bello que sarié dous,
s'aladounc mourissian sus lou cop tóuti dous !

Mai n'en viéure vau mies ; sabèn pas se la toumbo,
ravis pas li poutoun à tout ço que ié toumbo,

e se lou darrié mot de noste Paradis,
n'es pas, dedins lou cros, lou vèrme que lou dis.

Mai de qu'enchau la mort! L'Amour es soun vincèire
Sian segur inmourtau s'à l'Amour poudèn crèire !

Es quand n'aman pas plus e que sian plus aima,
que la Mort pren poudé de nous abasima,

Car l'Amour es toustèms la sorgo de la vido :
à sèmpre l'espandi, sèmpre l'Amour counvido !

O bello, espandiguen la vido à noste entour,
ièr fuguerian crea, vuei fuguen creatour ;

Ansin, dins lou bourlis universau dis èstre,
Bello, tout nous amant, de la Mort saren mèstre !

Glòri pèr la Bèuta, la Jouvènço e l'Amour,
sus Terro, dins lou Cèu, vuei, deman e toujour!
 

SAUME V

Pièi qu'avèn mescla nostis amo,
qu'avèn counfoundu nosti cor,
de l'espèro, vé, nous aflamo,
lou rai d'or!

Après li paraulo dounado,
sian l'un à l'autre pèr toujour !
dins nosti vido embessounado,
plus de plour!

L'Aveni nous durbis sis alo,
liuen de la terro envoulen-nous,
gagnen dins li clarta pourpalo,
lou cèu blous!

Anen destousca dins lis astre,
au founs di groto de l'azur,
li nais à rebat d'alabastre,
dóu bonur!

Amigo, lis avèn troubado,
clina subre li releisset
amaisen dounc à grand boucado,
nosto set!

Beguen sus li labro rousenco,
pèrlo d'eigagno su'n boutoun,
la bevèndo d'amour divenco,
li poutoun!

Aro que dedins nòsti veno,
sentèn raja douço frescour !
sabèn plus ço que soun li peno,
li doulour!

La terro, emé si treboulèri,
n'a sus nautri plus de poudé,
tenèn la clau de si mistèri,
dins li det!

L'inmourtalita devistado,
qu'èro lou bèn tant agradiéu,
Amigo, l'avèn counquistado,
sian de diéu!

Lou bonur en plen nous inoundo,
nadan dins de flot de plesi,
la vido es bello, es richo, es moundo...
Gramaci,

Tu, qu'as dubèrt lou tabernacle,
tu qu'as ausi nòsti clamour,
tu, qu'as acoumpli lou miracle,
Tu, l'Amour!

Glòri pèr la Bèuta, la Jouvènço e l'Amour,
sus Terro, dins lou Cèu, vuei, deman e toujour!