Poèmas. Letras d'Òc, 2006.
Un libre novèl de Felip Gardí! Per los amoroses de la lenga d'òc, vejaquí una escasença requista que cau pas mancar. Dempuòi quaranta ans, la trajectòria d'aqueste poèta se perseguís, prigondament originala, dins una endralhada de prigonda exigéncia, per alargar sempre las possibilitats d'expression e d'evocacion de nòstra lenga.
Los prumièrs libres de Gardí, dau temps de son adolescéncia (1965: l'Ora de Paciéncia; 1966:
Laberint), marcavan ja una sensibilitat poetica refinada e una maduresa d'estil de remarca. Las angoissas e las emocions de sa jovença, lo poèta las tremudava sabentament en passejada onirica dins de païsatges de sablasses e de sèlvas aigalosas qu'avián quicòm d'enfachinaire. Per aquel pretzfach, preniá a bèles braçats los mots e las expressions idiomaticas, e atrobava l'estèc d'o cambiar tot en un meravelhós òrt sinfonic de ressons e de rebats sabentament apariats, e que ne demorava longtemps quicòm dins la cabeça dau legeire. Aquela règa se perlonguèt e trobèt una mena de cimèl dins
Lo Païsatge endemic (1982) e Dançars dau pofre (1985). Gardí i desplegava la
mirgalhadura armoniosa de vasts païsatges barròcs e desaviants qu'èran d'itinerais interiors trebolats, ont lo legeire lo seguissiá un pauc embelinat coma l'Alícia dins lo
Wonderland de Lewis Carrol. Sens tròp ne comprene la geografia, o cau dire, mas aquò's un pauc la règla dau jòc.
Tres reculhs pareguts entre aquel bèu floriment poetic de la fin de son adolescéncia e aquel cimèl de sa maduresa de poèta, sonats :
Cantas rasonablas (1968), Caramentrant au mes d'agost (1969) e Boca clausa còr (1975), èran d'un biais un pauc diferent, mens liric, mens encantarèl, e l'autor i desvolopava una poesia mai desincarnada, remenant de concèptes e de dobtes trufandièrs puslèu que d'imatges e d'emocions. Coma o escriguère un còp èra, demoram dins la vertadièira poesia, mas de segur sèm dins un agre diferent d'aquel dels bèus poèmas polifonics que desplegavan d'infinits asuèlhs
d'estranhesa.
Dempuòi, me sembla, "Pèr tàntei fugidas egipciacas..." (1985),
"La dicha de la figuiera "(2002), "Mitologicas" (2004), an cercat una mena de sintèsi entre aqueles dos pòls. Amb un immens lirisme qu'enrebala amb el païsatges, vidas, dramas, e interrogacions fonsas, e tanben un agach critic e distanciat, tot còp un pauc trufandièr, sus aqueles viatges despaïsants cap e tot. Lo legeire, quand abòrda aquela òbra rica e complèxa, pòt èstre desaviat per aquela dualitat que rend sa caminada mausegura coma au travèrs d'una galariá de glaças ont òm finís per pas pus saupre ont es l'imatge vertadièr e ont es son rebat deformat e enganador. Poesia e tanben critica de la poesia per un doble risolièr dau poèta, l'òbra mèscla de contunh aqueles dos apens que son sempre de mau
destriar.
"A la negada" me sembla de marcar la fusion completa d'aquelas doas tendéncias, dins çò que poiriái sonar "una nòva escritura gardinenca", e se vei d'ausida que l'autor i es a la cima de sos mejans d'escriveire. Aquí, d'en prumièr, òm s'estona de pas pus retrobar la mirgalhadura visuala e musicala dels prumièrs libres que, coma o disiái pus naut, demòra una marca fòrta de tota una prumièira part de l'òbra poetica de Gardí, e, a mon gost, ne fasián l'agrat. Se cau doçament laissar portar per las èrsas d'aqueles tèxtes que se seguisson, leugièrs, limpids. E a bèles paucs òm se maina que l'autor a levat a son escritura tot son vestit barròc un pauc vesedor (ni que siagèsse pas ges desagradós) per passar a un despolhament espectaclós dau tèxt que ne ganha en fluiditat e en clartat, e demòra tibat sus sa fòrça d'invocacion
vibranta.
Lo libre es centrat, sembla, sus lo fremin irresistible de l'enamorament au quite instant que se vai cristallizar. E qu'es delícia pura e desavi. N'explòra los recantons. E a l'entorn d'aquela clartat esbarluganta lo païsatge es mens vesedor, s'es fach leugièr, ven en rèire plan a luòga d'èstre la materializacion meteissa de
l'emocion.
De segur, la femna aimada que senhoreja au centre d'aquela lutz canda es encara vestida de metafòras de plena natura aiguèstra dins son rag de vida. Ne poiriam un còp de mai far l'inventari. Dins l'òbra de Gardí las tematicas imoissas que son la metafòra de l'amor son en principi doças e voluptosas, rassegurantas, l'autor s'i trai en fugissent las angoissas vertiginosas dau mond void e caotic. Son benlèu un pauc mai ambivalentas aquí e las aigas i son tanben per passadas l’angoissós « tohu-bohu » biblic, la borrola primieirenca. De fach aquel libre, coma totes los autres Gardís, es marcat dau sagèl d'una exacerbacion de totas las sentidas, vision, audicion, tocar, olfaccion, tot aquò refinat que non sai. La diferéncia amb los libres precedents es que sovent aquelas mirgalhaduras venon subliminalas, que las cau cercar menimosament per las percebre. Mas per lo legeire atentiu, pèrdon pas res en
eficacitat.
D'unes poirián forviar aquela lectura en pensant que se tracha aquí de literatura dificila, d'una sofisticacion que descoratja las bonas volontats. Aurián tòrt que non sai. Lor cau au bèu contrari se laissar carrejar, abrivar, embriagar per aquelas lindas ondadas repetitivas que venon pagina a cha pagina portar sa leugièira e duradissa marca emotiva, per bastir un edifici semblant a un bèu castèl de veire, encantadís cap e tot. La magia ven de la lenga. Lo trabalh de Gardí sus la lenga es espectaclós. De nòstres autors dau sègle XX es de segur un d'aqueles qu'an sauput anar mai luònh dins lo trabalh estilistic sus lo lengatge de l'abstraccion, que Max Roqueta planhissiá que siágue tan dificil de desvolopar dins nòstra lenga… Me sembla que sus aquel sicut l'experiéncia estilistica de Felip Gardí se
capita dins lo perlongament de la de Robèrt Lafònt e la de Renat Nelli. Ni que sus lo plan de l'òbra poetrica d'esperèla se situèsse luònh d'eles dos, dins un espaci sieune prigondament original.
De notar la traduccion de Clara Toreilles qu'es exemplara: fòrça fidèla, pòt ajudar a la lectura e èstre utila per lo legeire non familiar a de nivèls de lenga d'òc d'aquela auçada. Literàriament requista, es poesia d'esperèla e sap far passar lo ferniment dau tèxt sens lo traïr.
Un objècte, çò disiái, de devorir amb goluditge, e tanben doçament, a bèles paucs, per ne sentir tota la magia, e retrobar la lenga d'òc sus l'acrin de çò que pòt far de pus fin quora es butada per un pacient trabalh d'elaboracion
literària.
(in "la Setmana, Febrièr de 2006)
Veire tanben lo tèxt de ma charradissa sus l'òbra poëtica de Felip Gardí lo dissabte 1° de Març de 2002...