Antonin Jeanjean
(dich Ròc de la Serrana)
Lo puòg rimat.
Dins aqueste polit libre publicat en 1997 per lo club istòria e Arqueologia dau fogau rural de la comba de Buèja (=Buèjols o Buòjols) trobam (pp 24-26) un tèxt d'Antonin Jeanjean que reprenèm en lo normalizant una idèa). Assenhalam tot un vocabulari rar e mai tot còp inedich. E laissam au legeire lo bonur de trobar darrièr un semblant ninòi (mas l'exemple de Langlada nos a mostrat que s'i cau pas fisar...) la noblessa dau lengatge e mai de belòrias sintaxicas que l'autor tira dau parlar dau païs de Buòjol.
L'endrech ont Jeanjean plaça sa legenda se ditz uòi Puèg Nerràs. Es un sèrre en dessús dau Mejanèl sus lo pendís de Pèira Martina.
Cesar, lo conquistaire latin, après Erau, seguiguèt la Buòja. Ponhenta e ruda, son espasa lusissiá jos nòstre polit sorelh miegjornau. Son chaval trepilhava la carn viva e lo sang d'un pòble valent.
Quau es aquel qu'arrestarà l'agla romana?
Aquí pròche mon vilatge, sus un sèrre ponchudet, als "Puòges", nòstre rèires los galleses, amagats detràs los barris qu'encastravan sas cabanas, vesián d'aicí en lai d'escachons de soldats romans escampilhats sus los sèrres de la Serrana.
Sonada trista per aqueles òmes que vivián aquí en patz de la pesca e de la caça. La vida i èra peniblassa, coma es encara uòi.
Apatussián perquinaquí de bestiau de totas menas, per los baucasses dels pelencs e l'amargalh dels toraus, e qu'avián pena a aparar de las bèstias ferotjas.
Qué faire davant aquel trebolum?
En trantús, òmes d'esclapa, escarrabilhats, amostelits... totes avián volgut s'aparar. Per aquò podián s'apariar. Mès i aviá de vièlhs, de femnas e d'enfants.
Tafurats, tarabastejavan, se transinavan de veire lo maumòure dins lo castre.
Abandonèron un a un los puòges per anar se mesclar als caussenards : e mai espesses ensajarián de faire pagar aquel rebaladís de sang...
Abans de se n'anar, embé de chamasses metèron lo fuòc au sèrre...
E de las broas de la Serrana emb un uòlh trist nòstre rèires vesián aval, sus lo puòg, son vilatge cremar.
D'aquí lo nom d'aquel sèrre: lo puòg rimat.
Bèlcòps d'aqueles òmes valents e largièrs de son sang, per la glòria dau païs, avèm aprés per l'istòria que las causas se passèron pas coma eles se i esperavan.
La batèsta dins la plana de Sant Maurici onte nòstres rèires mesclèron son sang au sang caussenard ié portèt un còp. L'autar a Jupitèr en aquel endrech nos ditz la victòria romana.
E d'aquí, d'òmes esclapats anèron se mesclar a Vercingetorix, lo grand baile auvernhat a l'armura de pèl, que bufava dins una bana de brau per desrevelhar los mascles dau canton, e emb eles los galleses valents.
D'aquel opidum demòra res que que de pèiras calcinadas per lo marrit temps. Tres dolmens - prova de sa fe - dins un blacàs, un barnatge d'escalitges [1]- nòstres rèires visquèron aquí:
Las flors de l'argelàs ié fan mantèl saurèl
que lo caud, es estiu, càmbia'n sanle burèl...
[1] escalitges o escarítjols : salsepareille (pròche dau mot catalan "arítjols"). Aqueste mot s'atròba pas dins ges de lexics. Remarcaretz en mai tot aquel vocabulari "granat":
amargalh = ivraie vivace ; amostelit = maigrichon ; apatussir (v.tr.)= pâturer (faire) ; barnatge= fouillis (de végétation) ; baucàs= lande épineuse ; chamàs= tison , torche ; encastrar= fortifier, entourer d'un rempart ; escachon= détachement de soldats ; escachon= troupe réduite ; escalitge= salsepareille ; escarrabilhat= dégourdi ; largièr= généreux ; òme d'esclapa= homme vigoureux ; pelenc= colline arrondie et dénudée du causse ; sonada (sf)= réveil, appel ; tafurat, ada= tourmenté (psy) ; tarabastejar= agiter (s') ; torau= talus, tertre ; transinar (se)= inquiéter (s') ; trantús (en)= hésitant, en bascule ; trepilhar= piétiner.
Retorn a la pagina d'Antonin Jeanjean: "la Serrana".
Retorn a l'ensenhador de la
literatura montpelhieirenca d'òc
Retorn a l'ensenhador de la
literatura dau sègle XX
Retorn a l'ensenhador generau