LAS VENDEMIAS DE PINHAN
poèma d'August Rigaud
Se conoissètz pas Pinhan visitatz aquel siti
Cant Premièr.
Ara que Fèbus dedins l'onda
A rescondut sa tèsta blonda
Que Febè jos lo firmament
Permena son glòbe d'argent,
Aprochatz, garçons et filhetas;
Vau celebrar las amoretas
E las penas et las doçors
De nòstres bòns vendemiadors.
Saupretz ce que fan, ce que dison,
Quora ploran et quora rison,
E coma als plesirs de Bacús
Sabon jónher los de Venús.
Escota-me, te'n prègue, escota,
ò Dieu! qu'as per tròne una bota,
Per scèptre un gavèl a la man
Ornat de rasims de Pinhan.
Ton confident es ta botelha
Plena d'aquel doç jus de trelha
Que tus tastères lo premièr;
Ta corona es un vièlh panièr!
A te cantar s'ai quauque pena,
Vèni sosténer mon alena.
Musa, beguem un còp de vin,
Es lo moien de reussir.
La bèla et matinosa Auròra
Ven de botar lo nas defòra;
Daura los píbols elevats;
Vendemiaires, onte restatz ?
Venetz veire sus las floretas
Brilhar mila et mila perletas,
Anem, anem; despachatz-vos.
Entendètz-ti los aucelons
Cossí començan son ramatge?
Anem, filhetas, a l'obratge.
Salut a la brava Goton !
Adissiatz, viva Janeton.
Faguetz pas enratjar Piereta
A! a! vese Margarideta
Que s'apròcha embé son galant.
Puòi, tot cantant et tot dançant,
Ven lo rèsta de la joinessa.
Los vièlhs banisson la tristessa,
E, cantant d'anciènas cançons,
Bondinan coma de motons.
Nòstra tropa escarrabilhada
Dins la vinha es pa'ncara intrada
Que Pomona, Bacús e Pan
Vènon dabòrd a son davant.
Los silvencs, embé sas musetas
Fan dançar las pastoreletas.
Silèna, qu'es totjorn sadol,
Ven se forrar dedins lembolh;
Ritz et tòmba de sa borrica;
L'ase comença sa musiqua.....
Chut: aquí pro de bacanal,
Es temps de se metre au trabalh.
Dessús la soca tròp cargada
Dejà la frucha es atacada.
Quand lo printemps, per son retorn,
Dins los pradets conduís l'Amor
E rend la natura contenta;
Alòrs l'abelha diligenta
Dins lo calice de las flors
Vai pompar las doças liquors
Que forman son mèu delectable,
Ai ! que per lòrs es agreable
De la veire anar de l'ulhet:
Sus la ròsa et sus lo muguet!
De mema nòstres vendemiaires,
Que son de fòrt bòns trabalhaires,
Ramplisson, vuidan sos panièrs;
Ges vòlon pas restar dernièrs;
E tot cantant la cançoneta,
Chacun acaba sa rengueta.
Piereta ques lo pus malin,
Derrièr Belon penja un rasim;
Puòi crida: Mèstre, venetz veire!
Car autrament se pòt pas creire,
Venetz veire coma Isabèu
Vos laissa lo fruit lo pus bèu.
Jutjatz se lo mèstre s'empòrta!
Ié ditz: S'agisses de la sòrta
N'as pas qu'a descampar d'aicí;
Te pague ben pro, Dieu mercí !
La paura inocenta se tapa,
Monsur Piereta ritz jos capa.
Mès quand venon los banastons,
Que son totes cobèrts do most,
Aiçò's b'una pus dròlla causa!
L'un crida: Janeta se pausa!
E, per un pauquet la preissar,
Vòu se n'anar la careçar.
Mès Jana se tròba ofensada
E lo ficha d'una butada
Sus una semau de rasims.
Aquò fai rire los malins.
Pus regde! cridan los que passan,
òi! velha coma lo repassan,
Velha aquel paure beligàs!.....
- Fai ton camin, tus. - Me plai pas.
Aquí n'i a pro; per centenadas
Vos fan bronzinar las caladas;
Cridan, fan un vacarme afrós;
Fan plòure los còps de bastons
E sus l'esquina e sus la tèsta;
N'i a que s'arrapan per la vèsta;
Jan flanca a Pierre un bòn soflet,
Pierre vos l'aganta au topet,
Ié desraba doas o tres flòtas;
N'i a que se'n van sans papilhòtas;
L'un rèsta tot amalugat,
Jura, sacra coma un damnat;
Un autre mònta sus sa muòla
E s'enfugís coma una angròla;
Tota sa banda lo seguís:
Ansinda lo combat finís,
Tè, tè, regarda, ma Roseta,
Coma la rusada Suseta
N'a profitat d'aquel moment
Per s'esquivar, tot doçament,
Emb son galant, dins lo boscatge;
Velha son tendre badinatge!
Jutja se gostaràn adonc
Los plesirs dau dieu Cupidon!
Cant Segond
Lo lum de la celèsta vòuta
Pus ardent en mièg de sa rota
als vendemiaires fatigats
fai sentir sos trèts enflamats.
Alòrs mèstre Guilhaume crida :
" Janet, Piereta, Margarida,
Aprochatz totes e dinnem. "
Chacun arriba promptament
E sans seleta ni cadièira
s'assetan jot una figuièira,
de fuòlhas fòrman son tapís.
Lòng dau repais lo bèu Loïs
Fai los uòlhs doces a Liseta ;
E Jaquet que ne beu raseta
a la santat de sa Caton,
Per paga reçap un poton.
Un pauc pus luònh, jot la ramada,
Dins sa maneta una driada
Exprima lo jus dau rasim;
Un satire, d'un air badin,
En sautant au torn de la bèla,
Ven beure la liquor novèla.
òi! vesetz coma es animat!
Regardatz, quinte uòlh enflamat!
La nimfa, tota espaurugada,
Dejà se sentís embraçada,
E lo satire vigorós
I a dejà prés qauques potons.
Cavalisca! de qué vai faire?
Nimfa, qué devendràs, pecaire !
Mès, mon Dieu! qué son devenguts ?
Ieu los apercebe pas pus.
Las brancas cracan.... qué vòu dire?
Ah ! Dieu d'amor, te vese rire !....
Chut: anem d'un autre costat;
Los vendemiaires an dinnat,
An mai de fòrça e de coratge,
Se son remeses a l'obratge.
Mès totes vòlon que Raton
Los regale d'una cançon.
" - Raton, cridan las vendemiairas,
Diga la de las botelhairas. "
Raton, sans se faire pregar,
Tossís, et se mes a cantar:
èr : N'allez pas mordre à la grappe.
Conoissètz ben Margarida;
Margarida aviá quinze ans.
èra aimabla, èra polida;
Mès n'aviá ges de galants.
Bòn matin, pren sa podeta,
Son panièr, son dejunar
Tot cantant, Margarideta
Se n'anava botelhar.
L'amor que vei la pichòta
E son èr indiferent,
Se mòrd lo det e ditz: " Bòta!
Lèu cantaràs autrament. "
Corrís, ié fai la cambeta,
Sus l'èrba la fai tombar.
Ai! paura Margarideta,
Perqu'anaves botelhar!
Jan, qu'aimava Margarida,
Sans ausir i o declarar,
Corrís vite à la manida,
Per la faire relevar.
L'amor ié fai la cambeta,
Sus ela lo fai tombar.
Ai! paura Margarideta,
Perqu'anaves botelhar?
En tombant sus sa mestressa,
Jan i englotís son panièr;
Mès l'amor fai la promessa
Que lèu ié l'arrondiriá.
Dins la vinha d'amoreta
Los faguèt ben vendemiar.
Amor ditz qu'una fìlheta
Perd son temps a botelhar.
Vautras que fasètz las fièras
Que risètz de ma cançon,
Mesprisetz pas las preguièras
D'un joine et brave garçon.
Autant qu'o podètz, filhetas,
Preissatz-vos de vendemiar.
quand seretz pas pus joinetas
Faretz pas que botelhar.
_____
Aplaudisson la cançoneta ;
E Loïs regarda Liseta,
Aquel còp d'uòlh es entendut,
E segur serà pas perdut.
Dessús sa carreta daurada
Fèbus vai finir sa jornada ;
Adonc reganhan sos ostaus.
Jutjatz s'en i anant fan los baugs.
Lòng dau camin se divertisson;
Mès a pena son arribats
Que se son totes ataulats.
Aquí prendriatz plesir de veire
Coma mòstran lo cuol dau veire ;
E coma dins dos o tres còps
Vos envalan sèt o uòch flòcs.
Puòi la joinessa deliada
Vai faire un torn de permenada.
S'assemblan dedins un pradet
Onte s'amusan un pauquet,
Non pas a culir de violetas
Mès a rire embé de filhetas.
Aicí se fòrma un gròs molon
Onte se jòga au cotelon,
A la man cauda, a pijon-vòla,
Au rat, a passa-passa-grotla.
Enfin chacun se rejoïs
E coma pòt se divertís.
Mès Loïs qu'es un joine dròlle
Fringant, alèrta, fach au mòtle,
Que vei que sa chèra Lison
S'entredormís sus lo gazon,
S'apròcha d'ela, la revelha,
E ié ditz tot bas a l'aurelha:
" Cossí! Liseta, dormissètz !
Ieu sabe pas coma podètz.
Liseta, s'èretz amorosa!....
Mès dormissètz, segatz urosa,
E laissatz-me dins lo torment! "
- A! mon còr, aqueste moment
Se m'as trobada que raivave
N'èra pas qu'a tus que pensave:
- S'aquò's vrai quinte es mon bonur!
Alòrs sa man..... chut, chut, ma sur
Es per aquí que nos vei faire.
E ben donc, ié ditz son fringaire,
Anem-nos-en un pauc pus bas,
Aquí serem pas tant geinats.
Doçament fai levar la bèla,
Que pensa, recula, chancèla;
Mès mitat fòrça, mitat grat,
La mena jusqu'au fons dau prat.
D'abòrd ié sarra la maneta,
E sus sa brutlanta boqueta
Ié manda un eissam de potons.
Adonc s'embraçan totes dos.
Liseta tòmba sus l'erbeta,
E Loïs tòmba sus Liseta.
L'amor los a lèu confonduts,
Lo dròlle se sentís pas pus,
S'estira, sarra sa mestressa,
La potoneja, la careça:
Ela s'abandona a Loïs,
Plora, trambla, s'estrementis,
Sospira..... et puòi ditz d'un èr tendre:
" L'amor m'a forçada a me rendre,
Loïs s'anaves me trompar!
" - A! Liseta, poiriás pensar...
Nò, nò; tus siás ben tròp polida!
Ieu t'aimarai tota ma vida.
Te jure".... n'a pas acabat;
Mila potons l'an empachat.
Tres fes la sensibla filheta
Sentís que lo Dieu d'amoreta.....
Ai! Loïset, nos oblidam;
Se s'apercebon que mancam
Jutjatz se faràn la cridada!
Mon Dieu! soi tota descoifada!
Alòr per cachar sas amors,
Sans trompetas et sans tamborns.
Van se glissar dedins la fola.
A la fin chacun degringola.
Mièg endormit, mièg revelhat;
Chacun tira de son costat.
E coma son sans embarrasses,
Totes, sans laguis, sans tracasses,
Dormisson jusqu'au lendeman,
Exceptat Lisa et son galant.
Desatalem ma carreta;
Ma jornada aicí finís,
A! s'aviái, Dieu de Ciprís,
Plasegut a ma Roseta!....
Chut; la vese que sorís.
Mon Dieu! quintes uòlhs coquins!
Bòn, bòn! ma pastoreleta !
T'an agradat los plesirs
De Loïs et de Liseta!
Suffit; bon soèr, mos amics!
Fin de las Vendémias de Pinhan.
Somari de las òbras de Rigaud (Edicion de 1845)