Gui Mathieu : Marquis de Sade : Contes de Provence et autres pays d'Oc (Ed l’Aucèu Libre 2015 [http://lauceulibre.com]) ; Gui Mathieu : Marquis de Sade : Convèrsa d’un prèire e d’un moribond  (Ed de la Rispa, 2017).

Lo marqués de Sade, « soudain un bloc d’Abîme », coma o diguèt Annie Le Brun, lo que dins l’escriure anèt mai luònh que tot çò que se pòt far, a d’annadas de lum detràs totes los interdiches… e se sap qu’estudièt lo provençau e que li venguèt la fantasiá de se sonar per escais « le troubadour provençal ». Lo provençau, aquò’s Millí de Rousset, una jove amiga, sa « presque sœur » que de verai l’afeccionava fòrça, que lo li ensenhava per correspondéncia. Millí, ço ditz Marie-Paule Farina[1] es probable la femna que conoguèt melhor Sada. Qu’entredesvistava los abismes esfraioses que s’esbadalhavan au fons de son arma mas jamai li quitèt son amistat. E quora èra empresonat a Vincennes li escriviá  de letras escarrabilhadas que li tornavan un pauc de gaug.

Podèm donc en legissent la correspondéncia en provençau de Millí e de Sada que nos es estada servada[2] imaginar a de qué auriá semblat aquela pròsa se lo « divin marqués » s’èra mes a escriure dins la lenga que començava d’estudiar jos lo govèrn d’aquela professora de tria. 

« Mon car de Sada, delícia de mon arma, lo nom de bòna amiga m’es degut, lo dementirai jamai. Me sembla de vos veire cercar vòstra frasa que rendretz puèi amb lo mai de gràcia que se pòt… ».

Malurosament Millí defuntèt en 1784 e las leiçons s’arrestèron aquí. Pas pus de provençau desenant. Lo safranós « trobador provençau », que de segur n’aviá pas pro aprés amb aquelas letras,  escriguèt solament en francés. Sos tèxtes mai famoses e mai esterlucants son d’aprèp aquela pontannada.

Robèrt Lafont, dins los prumièrs capítols de « La Festa », imagina un pastiche d’aquelas letras : Sada escrivent au Cavalier de Març dins la lenga d’aqueles escambis epistolaris. Lo pastiche es gostós. Per mai d’un escrivan occitan es temptant de s’annexar un pauc Sada, parisenc de naissença e de cultura mas felen d’una prestigiosa familha provençala, a las letras d’òc. Gui Matieu es anat encara mai luònh. Infatigable traductor, o sabèm, de tèxtes de tota mena, a tanben revirat en provençau, e en provençau de Leberon, d’unes tèxtes dau divin marqués.   

Las pichonas nòvas « de Provença », sens gaire d’orrors ni de sadisme dedins, que passan perfiechament a l’òc e son de lectura agradiva. E la famosa « Convèrsa d’un prèire e d’un moribond » ont jos una forma brèva Sada desvolopa son anticristianisme descabestrat, coma o farà dins mantun de sos libres màgers, dins « La Philosophie dans le Boudoir », dins « Juliette » e dins tota una tièira d’autres tèxtes. La furor que lo pren quora parla de la religion catolica es sempre la meteissa, es una de las fondamentas e de las constantas de l’òbra e de la vida d’aquel òme… deu correspondre a un traumatisme de joinessa màger, sabèm pas quana, d’unes de segur an imaginat que las delícias de Sodòma li siaguèron ensenhadas per un eclesiastic dau temps de son adolescéncia. Quau o poirà dire ? Antau es pas solament lo reget rasonat e tranquil de la fe, mas una asirança activa, que li fai trobar dins mantun endrech una dimension erotica a la profanacion e au blasfèma, ni qu’aiçò posquèsse semblar un pauc illogic per un autentic atèu.  

Lo plaser d’aquel provençau plen de saba reconstituit amb lifritge per Gui Matieu es grandaràs. Aquela lectura es un regal. Lo vam de l’escritura dau marqués, conjuguit amb la lenga ont s’atròba antau aclimatada, fai miranda. Me soi pausat la question de la sabor particulara d’aquelas reviradas. L’occitan es una lenga qu’a gardat sa dimension sauvatja e transgressiva e que pòt anar ont que siá sens entravas. E lo projècte d’escritura de Sada es justament de trompassar totas las entravas de convencions o de convenéncias. Lo provençau tot naturalament ven servir d’escrinh a aquela escritura que s’i atròba  completament au sieu. Las doas libertats, la dau tèxt originau e la de la lenga de traduccion, s’adicionan per donar un estonant dinamisme au tèxt. Aquelas traduccions, de segur, valon d’èsser legidas. E m’estonariá pas que nòstre amic leberonenc nos apreparèsse d’autras traduccions d’unes libres mai consequents dau « Lop Garon de Lacòsta », per acabar de li tornar balhar sa dimension provençala.

Retorn a la pagina de l'autor
Retorn a l'ensenhador de la literatura montpelhieirenca d'òc
Retorn a l'ensenhador de la literatura dau sègle XX-XXI
Retorn a l'ensenhador generau