P. Fornièr
cançon monarquista en l'onor dau prince Felip
Aquí una cançon de combat, d'un reialista acarnassit coma nòstres vilatges ne coneguèron de 1789 a 1914. Après 1914, roges e blancs qu'avián patit cotria dins las trencadas comprenguèron qu'èran fraires. Aquel Fornièr escriu abans aquela reconciliacion. Es pur e dur. Tròbe ges d'entresenhas sus lo personatge. Dins lo diccionari biografic de P. Clerc i a de Fornièrs magistrats, mètges e oficièrs d'infantariá dins las armadas dau Rei, demorant a Montpelhièr, au sègle XVIII. Podriá sai que èsser d'aquela parentèla, pro afeccionats per l'Ancian Regim dau fach de sa notabilitat d'alavetz.
Aquesta pèça en occitan pro francizat presenta dos interés. Primièr coma testimòni de l'istòria de las opinions. Per aquel P. Fornièr es clar: lo país es confiscat per los profitaires, e aquò fai lo malur dels pòbles, e la solucion es de restablir l'ancian regim, amb sus lo tròn lo felen d'Enric Quatre... De notar tanben la referéncia als jasiòus supausats confiscar lo país per son profièch. Sabèm ont aquela mitologia menarà. E sabèm tanben que perdura. Aquí la vesètz nàisser jos sa fòrma "modèrna"... Interés lingüistic puòi. Ni que Ròcaferrièr a bòn drech escriguèsse "La langue (...) est, d'ailleurs, entachée de gallicismes que le montpelliérain populaire n'accueillera pas de longtemps encore. Les signaler en détail nos entraînerait trop loin et n'aurait qu'une problématique utilité." s'i pèsca de belòrias, coma aquel: "avián paur qu'un gròs oratge / ié faguèsse sautar lo peu". Revirada dau francés: "ça décoiffe": fai sautar lo peu. Polit, non?
Trach dau "Felibrige Latin", 1896, VII (Octobre Novembre), pp 191-192. Presentacion per A. Roque-Ferrier qu'ajusta: "Nous devons cette pièce à l'obligeance de M. le docteur Sidoine Jeannel, qui a bien voulu la traduire en vers français pour l'Armanac Montpelhieirenc.".
Laissam la revirada de mon aimable confraire, que vau pas milhor literàriament que l'originau, ni que la lenga ne siá corrècta aqueste còp... Donam lo tèxt en grafia occitana sens corregir los francismes. Es l'occitan escrich de la pontannada 1800-1850. Viu, legit, present sus la scèna publica, mas arribat au darrièr gra de la decadéncia patesejaira. La lenga de Martin, August Tandon, Gaussinèl e de sos collègas. Maugrat d'esfòrces isolats coma aqueles de Fabre d'Olivet ou Touchy.
IX
Le Prince aime sa Patrie
Air: Le Rêve du Paysan.
Braves roialistas de França,
Sarrem los rengs, seguem units,
Vendrà lo jorn qu'aurem la chança
De deliurar nòstre país.
Alòr plaçarem sus lo tròne
Aval aquel paure mesquin,
Lo brave e valhant joine òme
Que plora sus nòstre destin.
França, ò bèla França,
Tombaràs pas en decadança,
Car Dieu prepara ton sotien:
Un rei pur, brave e bòn cretien,
Tres bòn cretien! (bis)
Lo prince aima nòstra patria;
Venguèt un jorn nos o provà;
Plen de vigor e d'energia
Diguèt: - " Ieu vòle èstre soldat,
Vòle à mon torn servir la França
Ieu soi conscrit e bòn Francés;
Dins lo país de mon enfança,
Vène per reclamar mos drechs!"
França, ò bèla França,
Tombaràs pas en decadança,
Car Dieu prepara ton sotien:
Un rei pur, brave e bòn cretien,
Tres bòn cretien! (bis)
Mès aquò portava tròp d'ombra.
Lo joine òme ié fasiá paur;
- "Se lo gardam, garra a la bomba,"
"Anam picar lo nas au sòu."
E sans faire tròp de tapatge,
Se'n delivrèron au pus lèu,
Car avián paur qu'un gròs oratge
ié faguèsse sautar lo peu.
França, ò bèla França,
Tombaràs pas en decadança,
Car Dieu prepara ton sotien:
Un rei pur, brave e bòn cretien,
Tres bòn cretien! (bis)
A tus, nòble enfant d'Enric quatre,
Garda totjorn ton sang francés.
Quand vendrà l'ora de combatre,
Tos òmes seràn totes drechs,
Ten-te prèste sus la frontièira.
E puòi, quand l'ora sonarà,
Jot los plecs de nòsta banièira,
Vendrem totes te delivrar.
França, ò bèla França,
Tombaràs pas en decadança,
Car Dieu prepara ton sotien:
Un rei pur, brave e bòn cretien,
Tres bòn cretien! (bis)
Lo valhant general Charrette,
Sabètz que n'a pas jamai paur,
El marcharà totjorn en tèsta
Per exterminar lo Jasiòu.
Alòr delivrarem la França
Dels òmes sans cur, sans onor;
Podrà resplandir ta puissança,
Seràs aclamat de pertot.
França, ò bèla França,
Tombaràs pas en decadança,
Car Dieu prepara ton sotien:
Un rei pur, brave e bòn cretien,
Tres bòn cretien! (bis)
Vendràs tirar de sa roïna
Nòstre país en desarroès;
Metràs la bòna disciplina
E pertot reinarà la pátz (*).
A ton drapèu serem fidèlas,
Nautres respectarem la lei;
Los que faràn tròp los rebèlas,
ié cridarem - " Respèct au Rei!"
Vène, Filipa, vène,
Una autra fes encara vène,
Vène faire nòstre bonur;
La França te reclama en cur.
Seràs vencur! (bis)
P. Fournier
(*) Nòta: per faire fronzir las ussas als lingüistas "occitanize" lo gallicisme "paix" en "pátz" vist qu'a Montpelhièr "á" se pronóncia "è". Vos prègue de me perdonar aquela espingada galejarèla. I tornarai pas. Era tròp fòrt aquí coma temptacion, vist que n'i a agut qu'an volgut me forçar a escriure "doás" e "páur" per "doas" e "paur" que se pronóncian "dòs" e "pòu"... e que me prenián per un ase tres còps bastat quand i disiái qu'èra impossible perqué se diriá "dwés" e "pèwr".
D'autras cançons reialistas de 1814, per Beneset Gaussinèl