Par José Luiz Bernardes Ribeiro, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=53959809

Endemans de fèstas

 

Après los jòcs Megalesians Roma s’èra despertada trebola e entrepresa. Una patz susarenca s’apodessava sus las carrièiras ont anavan e venián, risentas, bruchosas, las chormas guerrejairas de Clodius. Que fasián lusir dins la sorelhada l’acièr de sos cotèls e de sos glasis. Roma èra, causa pas jamai vista, governada per un solet consul. Lo Senat se recampava pas pus jot las vòutas de la Curia. E, cadun o vesiá, la ciutat s’atrobada liurada au poder de tres òmes : Cesar, Pompèu e Crassus. Que semblavan ara s’acordar coma los melhors amics de la tèrra, maudespièch de totas las contèstas qu’avián pogut aver antan.

 

Ciceron èra pas demorat longtemps a Tusculum. Aviá pres lo camin d’una autra de sas villàs, aquela d’Antium. En riba de la mar, a una jornada de chival de Roma. Aquí tanben gardava una rica bibliotèca. Los jòcs de la lutz sus la mar e la serenitat au mitan de sos libres. Coma a Tusculum, i passava d’oras. Se los fasiá legir per sos esclaus. Ne desrotlava los ròls a bèl èime per lo plaser de veire desfilar tant de paginas calligrafiadas en encre de sépia. Ensajava encara de legir lo tractat de geografia de Serapion, mas i capitava pas. Impossible. Li bailava las endormidoiras. Caucanha, passava a quicòm mai. De fina escritura atica, los darrièrs tractats de filosofia neoplatoniciana venguts d’Atenas, e que saborava a bèles paucs coma mangisca rica e requista.

 

Aquí, breçat per lo cançonejar dau ventolet dins la rama, somiava a l’anar dau mond. Amai se podiá pas reténer de pensar a Roma tot lo sant clame dau jorn. Escriviá e tornava escriure a Atticus, que sabiá qu’èra un amic car de Clodia e de sos fraires. Li demandava de nòvas de la ciutat e dels Claudii. De qué fasián, de qu’engimbravan ? De costuma èra lo revèrs d’aquò, èra Atticus, savi discípol d’Epicur, que s’atrobava luònh dins son iscla grèca, o dins son ostau d’Atenas, e que recebiá de Ciceron de lòngas letras plenas d’èime e d’ironia refinada que contavan la vida de Roma. Ara aquò èra Ciceron, filosòf retirat sus sas tèrras, que recebiá d’Atticus las nòvas detalhadas de çò que se debanava dins la capitala dau mond.

 

***

 

Antium en riba de la mar esbarluganta de rebats. Lo pòrt antic enrondat d’ostaus blanquinèls. La doça caranchona de las auretas. Los tres temples quilhant sas nautas colonadas ont jogavan los rais de sorelh dins l'embriaguesa de l'auba.

 

Dins la bibliotèca ont vanelosament espiava las èrsas marinas en son balèti cambiadís, Ciceron se laissava anar a la pigresa. Aviá pas pus gost a res. O escriviá a Atticus: « me soi laissat agantar per lo fenhantitge, de tant que pòde pas pus me'n despescar. Per passadas legisse, e aquò's mon bonur, vist qu'ai a Antium la pus requista bibliotèca dau mond. Tot còp fau lo compte de las èrsas sus la mar. Car lo temps es pas bòn per pescar. Lo trabalh me ven en òdi e aquò's un pretzfach demasiat aquel tractat de geografia que voliái far. »

 

Adonc anava passejar long de la mar e la mar fernissiá dins la lutz de la prima coma una pèl d'aimadoira alisada. Davant aquel miralh d'eternitat Ciceron soscava a la fugida dau temps. E tanben a son immobilitat escaluganta.

 

La originas d’aquela ciutat vòlsca se perdián dins la nèbla dels sègles, pro de temps abans que Romulus e Remus non aguèsson popat dins la cauna en riba de Tibre lo lach de la loba e non aguèsson establit a cima dau Palatin lo vilatjon qu'anava puòi se sonar Roma.  La capitala dau mond èra pas que palús e sèrras aboscassidas, dau temps que de naviris anavan e venián dins lo pòrt d'Antium. De mièg-dieus avián plantat bordon aquí, als temps treslusents de la legenda. Antiu, fiu de la divina Circé que cambiava los òmes en porcèls, e dau rusat Ulissi. Puòi Anquís, filh d'Enèu, que n'aviá fach una vertadièira vilòta. Un pòrt que comerciava amb tota Miegterranèa e qu'arrenguieirava fierament una flòta poderosa de galèras de combat.

 

Lo filh de Circé. Circé es un personatge de l'Odissèia qu'enfachinava tant e mai son amic Atticus. Anatz saupre perqué. I vesiá una allegoria de la femna, de tota femna, ni mai ni mens. Ne podiá discorejar a bèl esprèssi. N'aviá quitament escrich de vèrses, d'examètres grècs elegants e trebolants. Circé a cima de son estament de diva, tota poderosa, cambiant los òmes en porcèls. E pasmens doça, corala. E escapèt pas a la malediccion que fai cabussar las femnas de son pedestal de diva dins lo fangàs tristós de la condicion umana: l'aigardent sauvertosa de la carn mascla, que liga la femna dins las cadenas d'una esclavitud tragica. Que la trai indefugiblament dins lo malur. Malur que butèt a la mòrt, se ditz, la divina Safò, quora quitèt de s'enamorar de sas doças companhas perfumadas e subrebèlas e s'anèt estraviar dins lo desir d'un mascle rufe e maufidèu coma o son totes: Faon. E aquò l'aviá traguda a la mòrt, s'èra escampada dins l'aiga dempuòi la cima d'un bauç. Las Amazònas d'Esquitia avián una paur espectaclosa d'aquela descasuda qu'amenaça tota femna coma lo talh de l'espasa penjada subre lo cap de Damoclés. Lo mascle, èra per eles l'enemic cap e tot. Amòr qu'èra portaire d'aquel estranh verin que s'enfusava dins tota sa carn feme e i trasiá una rosegadura de desir de non jamai garir que las aflaquissiá e las trasiá en alhas a bas de son pedestal de divessas. E Ciceron, se remembrant de discutidas finament filosoficas e tanben risolièiras amb son car Atticus, soscava a aiçò en campejant sus la sabla d'Antium, davant los belucs viradisses de la mar d'Abriu.

 

La Circé imperiosa e doça, diusenca cap e tot, qu'es resconduda misteriosament dins la carn sublima de cada romana. E ne fai una sobeirana. Sus un pòble de porcèls bramaires qu'ela, a son reglet de diva, aborgalís. Mas la diva demòra a la mercé d'un Ulisses que passarà per aquí a l'azard de las navigacions de la vida, e la cambiarà de diva en femna amorosa, per son malur. Dins l'esperit vanelós de Ciceron passejant a ras de las èrsas cantairas, Circé preniá de visatges. Clodia, de segur. Cossí non somiar de Clodia, lo cimèl de la beutat e de l'elegància, de l'ausardiá, de l'intelligéncia, de la sensibilitat artistica. Que dins son escach de porcèls adomergits comptava lo valent e menèbre Metellus, l'afemelit Catul, lo lutrat Coelius Rufus, e quitament, se disiá, lo genial e irresistible C. Julius Caesar. Mas Ciceron en pensant a Circé pensava tanben Terentia, sa Terentia Tullii, sa molhèr, que reinava sus son ostau en sobeirana imperiosa, treslusent sorelh de carn bruna, fuòc sauvatge d'un agach de negrenuòch, perfums, sorires, bèbas de mesprés, rire coma una musica escaluganta venguda d'en quicòm mai. Terentia, son aligada dins la lucha de la vida. Amazòna reguèrga e sempre auturosa, e pasmens cossí prene la pagèla de çò que li deviá el de sos succèsses politics, de la capitada de son consulat passat. Terentia. E tanben d'autras femnas: Moecillia, Servilia, Pomponia. La divina Circé èra pas embarrada dins lo musiquejar dels vièlhs examètres omerics, èra viva, misteriosament, dins la carn fernissenta e dins l'èime dominator de las romanas. De tota femna benlèu, anatz saupre.

 

E Ciceron contunhava son camin. Anava remirar la blanca faciada dels temples, quilhats per d'aut de la mar sus los rocasses, alisats per lo vent, tremudats en carn viva per la mirgalhadura variadissa dels rebats sus la mar.

 

Lo temple de las Doas Sòrres, d'en primièr. Per d'aut lo pòrt ont se balancejavan dins sa sòm de claretat las galèras. Las Sòrres qu'èran las doas formas de la Fortuna, Fortunae Antiates. Doas estatuas grandosas e subrebèlas que se quilhavan aquí dempuòi de sègles sens nombre, benlèu dempuòi los temps de Circé e d'Enèu. Una de las Fortunas portava lo bonur, se sonava Felix Fortuna. La Fortuna urosa. L'autra representava l'astrada que te pren dins son rag de flume irresistible e despietadós e te pòt esbrigalhar coma un topin de terralha. Èra Fortis Fortuna. La Fortuna Poderosa. E se disiá qu'antan los Etruscs veneravan aquelas doas Fortunas jot un sol visatge, la diva de l'Astrada bòna o marrida, Nòrtia. E los fidèus que venián a tropeladas interrogar l'oracle de la dieussa èran dins aquel èime: per eles la dobla diva èra pas qu'un sol principi, capable de vos far conóisser la felicitat o lo malastre. Fortuna Antiat.

 

Ciceron dintrava pas dins lo temple de las doas Sòrres mas s'assetava sus lo davant, sus los degrases de marbre, per espiar longament la mar, ont legissiá l'incertesa e la vanitat de totas nòstras astradas omenencas melhor que dins l'enigma de ges d'oracle.

 

E puòi i aviá d'autres temples. Esculap, lo dieu qu'ensenha cossí sanar las las marranas e las rèbas. E mai luònh, a cima d'un rocàs batut per las èrsas, lo sobeiran de las mars semas o tempestosas, Neptun. Asorat per de tropeladas de fidèus dins un immens santuari de marbre qu'escandilhava amont dins lo fuòc de las sorelhadas.

 

E Ciceron ribejava lo pòrt, aquel pòrt qu'aviá tengut tèsta a Roma, dau temps que Coriolan aviá levat d'armadas contra sa quita ciutat. E somiava als naviris d'adés, que sos ròstres de proa, beluguejants d'orgulhança, n'èran estats destrencats a còps de manaira e carrejats en grand trionf de victòria fins au forum, per venir i asornar la tribuna ont los orators fasián restontir son bèu dire. Quant de còps Ciceron s'èra pas quilhat sus la tribuna dels Ròstres, fer i far clantir son vèrb miraclant? Los ròstres d'Antium lo sovenir gloriós de Coriolan vencit adés per Quintus Capitolinus. Lo pòrt semblava tan quietós pasmens. Tant de glòria e de furors passadas e ara la flatinga dau vent marin e la dança oblidosa de las èrsas.

 

Un moment d'encant èra per Ciceron d'anar puòi s'atardivar sus lo forum per i charrar amb lo mond de l'endrech. Qu'avián pro d'èime. Èran corals, risolièrs, raiants de doça gaug de viure. Ni que lo recòrd de las ancianas guèrras contra Roma laissèsse un sovenir amarejant que mai d’un còp recalivava. Antium se remembrava d'èsser estada ciutat sobeirana, quitament abans la fondacion de Roma, e d'aver tengut tèsta a sa poderosa vesina. Dau temps de Coriolan, de segur. Mas tanben vint-e-cinc ans aperabans, quora s'afrontavan los partidaris de Marius e aqueles de Sulla. Antium aviá sostengut Sulla e èra estada chaplada per Marius, despietadosament. E Ciceron aicí, lo mond lo vesián pas coma un roman d'a fons, ni que siá estat consul.  Èra d'Arpinum, aquela vilòta pròcha enfre tèrras quilhada sus un sèrre ribassut. Aquò los afrairava.

 

Alara nòstre orator s'assetava jot las colonadas dau forum, a quauques passes dau pòrt, e charrava d'oras amb lo mond d'aquí. I atrobava un agrat que non sai e o ditz longament a Atticus dins una letra.

 

« Aquò finís que sabe pas mai se plantarai pas bordon aquí a Antium e s’i passarai pas tot aquel temps de lanha. Aimariái melhor, o jure, èsser estat duumvir dins aqueste vilatge que consul a Roma. Tu coma siás mai savi que ieu te siás alestit un recatador a Butròta. Crei me pasmens, la diferéncia es pas tan granda entre ta vilòta e ma nòbla ciutat dels Antiats. T’imaginariás saique pas que tan pròche de Roma s’atròba de miliassas de mond qu’an pas jamai vist Vatinius…  Qu’aicí digús ven pas me ficar en caire e que totes m’afeccionan ? Aquò’s aquí, solid, que fariá bòn de far de politica. Enlai, o pòde pas pus. Amai non o vòle. »…

 

Pas pus far de politica, çò disiá. Un pauc coma l’ibronhàs que vos conta que beurà pas pus res que d’aiga. Per son malur, nosautres o sabèm, Ciceron contunharà de s’entrevar de la destinada de Roma. Fins au còp de glasi qu’acabèt sa destinada e ne copèt lo fiu.

 

Aitanben nòstre mèstre dau bèu dire subran s’atrobava una autra ocupacion, e i metiá tot son encant. Escriviá de retraches satirics canins.

 

« M‘entrevarai, mas aqueste còp serà pas que per tu solet, d’istorietas dins la manièira de Teopomp o mai  pebradas encara. Desenant redusisse ma politica pas qu’a aiçò : asire los maufarasses, los asire sens ges d’afiscament, mas pro per atrobar mon agrat a ne far la pintura… »

 

**

 

Los maufarasses, disiá. De nòvas d'aqueles, coma èra de bòn esperar, n’arribava de Roma de contunh, portadas per de joves esclaus escarrabilhats e ceremonioses. De nòvas que cremavan au lum, coma se ditz. Clodia, d’en primièr, amorosida coma pas jamai, que s’estorrelhava dins los delicis d’una passion brausenta amb son jove orator e galant dançaire, qu’aviá l’atge d’èstre son filh, Coelius Rufus. Bèla amor sorelhosa. Ciceron se congostava de saupre que son jove escolan levava de caçòla dins la mofla jacina de la divessa l’insolent versificaire transpadanenc G. Valerius Catullus, aquel jove galichon mausapiós que, ara qu’i tornava soscar, se mainava que l’estimava pas gaire. La safranosa Clodia, dicha per escais Boopís, èra un personatge que lo trebolava, e se despachava de dire que l’aviá en òdi per pas laissar s’engulhar dins sa carn una estranha fernison qu’èra tot lo contrari de l’òdi.

 

Mas de segur çò que fasiá venir mai de laguis a Ciceron, aquò’s Clodius. Aqueste, ara, se sentissiá pas pus dau tribunat que li escasiá porgit sus un platèl d’argent per los triumvirs. Clodius lo plebeian. Ciceron aviá de mau a o encapar. E de tot biais compreniá ben lo manipòli. Dau temps de son consulat, Cesar aviá un tribun de la plèba qu’èra a sa devocion, aquel amòrri que li disián Vatinius e que sosteniá d’a fons sa politica. Li permetent antau de se trufar dau Senat. Mas a comptar dau 9 de Decembre aquel Vatinius quitariá sas fonccions. Ara se sabiá qu’aquel que li succediriá seriá Clodius. Clodius seriá a Roma lo braç de Cesar mentre aqueste se n’aniriá en proconsulat luònh conquistar glòria militara e riquesas. Marrit afar per Ciceron, de segur. Clodius que l’asirava tant e mai li deviá alestir de marrits desaguicis de son biais, se sap pas quanes, mas se podiá comptar que serián pebrats. 

 

O escriviá a Atticus: "quana mena de tribun s’endevendrà nòstre prèire de la Bòna Diva? ". Prèire de la Bòna Diva, vejaquí un polit escais-nom per s'esforçar de rire de çò pus desagradós. Clodius,  "Sacerdos Bonae Deae", de verai, o èra estat d'un cèrt biais. Amai. Travestit en jogaira de flaüta, amb l'estigança de gostar dins la jacina de la quita femna de Cesar, Pomponia, las mai doças delícias. Mas aquò èra estat denonciat a bon drech coma sacrilègi abominable. E l'afar de fiu en cordura aviá vaugut a Ciceron l'òdi mortal dels Claudii. E subretot dau boleguiu Clodius que ara s'apreparava a téner dins sas mans la tribunicia potestas, la poténcia tribuniciana. Un poder immens. Lo tribun de la plèba se sap qu’es aparat per una lei sagrada (Lex Sacrata), que ne fai un personatge intocable (sacrosanctus). Quau s’endevenguèsse de li far de mau deu èsser aucit per cada ciutadan roman que lo crosarà sus son camin. Aquò’s un dever civic. Los consuls qu'an lo poder absolut, l'imperium, an l’obligacion absoluda d'aparar sa vida per totes los mejans. Dintre las muralhas de la ciutat, lo tribun de la plèba es lo mèstre. Quitament los consuls an ges d’autoritat sus el. E Clodius anava èstre aquò per l’annada avenidoira, a la seguida de Vatinius. Òc, quana mena de tribun s'endevendriá nòstre Sacerdos Bonae Deae, e subretot de qu'anava atrobar de bistòrt amai de verinós per tirar son revenge de son enemic Ciceron? De segur, amb sos fraires e sas sòrres, dins l'eleganta villa de Solonium ont se recampava gaujosament tota l'orgulhosa e bufalièira genòria dels Claudii, se deviá parlar dau fin discorejaire, e quasiment dins sa cabeça aiceste los ausissiá en imaginacion que s'escacalassavan de gaug en enzengant per avanças las marridas trapèlas ont l'anavan far cabussar. E aquò li trasiá las tressusors.

 

Aitanben asondava de letras anxiosas T Pomponius Atticus, qu'èra a l'encòp son amic mai segur e mai pròche e, o avèm vist, un pròche afeccionat dels Claudii amb quau aviá pas ges de contèsta. E subretot, o avèm vist, un familiar de la divina Clodia amb quala passava cap e cap de vespradas de fina discutida literària o filosofica, d'aitant mai deliciosas que s'i mesclava lo trebolum gostós d'una entenduda d'ancians aimadors. Qu'ara ne demorava pas qu'una amistat franca, destibada, tota teissada d'admiracion recipròca. E Clodia èra parlaira. E mai aviá enveja de parlar. Ara, de saupre se tot çò qu'escutlava ela a Atticus entre dos sorires complicis e tres guinhadas desaviantas de bleuja negror, cossí saupre s'èra vertat o messorgassa? Atticus analizava dau mai finament que podiá lo pus tèune ferniment de las parpèlas, la pus mendre de las inflexions de la votz melodiosa, per ensajar d'o revirar en informacion veraia.

 

Una prumièira causa que semblava relativament segura aquò's que Clodius, aquel mostre, ne fasiá bravament tròp. E qu'aquò acomençava de desagradar majament a Cesar meteis. De tant  qu'aiceste li aviá semondut una esposcada de prumièira borra. Ciceron ne tirava d'espèrs baugs. Se l'entenduda entre aqueles dos ambicioses desvergonhats èra ara rota, e que Cesar sens Clodius tant coma Clodius sens Cesar s'anavan atrobar d'ara enlà despoderats. Aquò laissariá benlèu los Optimates auborar lo cap tornarmai e de far targa als Populares. Òsca. Perspectiva agradosa que tirava un sorire a Ciceron dins son suau recatador enflorit d’Antium. Se s’afrontèsson, coma doas sèrps, aquel Clodius e aquel Cesar ? Mas caliá comptar amb l'intelligéncia dels dos. Es una causa que jamai farián pas. D’abòrd que comprenián ben cossí, aligats ensèms, èran mèstres de Roma e dau mond, mentre desseparats èran pas pus res.

 

Alara Clodius en disgràcia ? Cossí saber ? D’autres informators o escrivián tanben a Ciceron. Trebolanta interrogacion. Que l'astrada de Roma e mai escassament la sieuna èran suspendudas a sa respònsa.

 

Urosament arribavan tanben de Roma de nòvas galantas un pauc calhòlas que son pèbre las rendiá mai regaudissentas. Ni que darrièr se solfinèsse que i aviá quicòm mai. Quicòm, benlèu, que marcava mau per l'endevenidor. Mas cau ben rire de çò pus seriós.

 

**

 

E justament i aviá de qué rire. Tot un rebaladís. Atticus èra estat convidat encò dels Claudii, e i aviá vist, en mai de la desaubiranta divessa dels uòlhs de bauja nuòch, lo safranós Clodius. Qu’el tanben èra pas deslengat, e se carrava de contar cossí vesiá l'endevenidor de Roma, ont el, braç armat dels Populares, anava far miranda. E semblava veraia aquela informacion bistòrta que fins ara Ciceron i aviá pas cresegut qu'a mièjas, que los triumvirs s’aprestavan a mandar Clodius en embaissada au pus fons d'Asia, a la cort dau rei Tigran. Tigran que dempuòi que Pompèu aviá vencit Mitridat, èra lo principau monarc aligat dels Romans dins aquel luònh Orient. Òc, çò que se disiá dins las carrièiras èra verai. Clodius se n'aniriá enlai per de meses o d'annadas. O aviá dich a Atticus, qu'o aviá escrich aitanlèu a Ciceron. E Ciceron se carrava d'imaginar un dialòg amb Clodius en plen forum. Alisava ja las doas o tres frasas comolas de mortala ironia que li trairiá coma de sagetas a l'ombra dels Ròstres: "E perqué te siás fach òme de la plèba? Per anar en embaissada saludar Tigran? Diga-o! Ara los reis d'Armenia saludan pas pus los Patricians?"

 

E puòi èra pas pus segur que Clodius siá mandat enlai. I aviá d'autres fidèus dels triumvirs, Drusus, e tanben aquel maufaràs de Vatinius, que i serián mandats a sa plaça, sai que benlèu. E Ciceron poiriá pas traire en public au frairet de la subrebèla sas despietadosas sagetas.

 

Ciceron recebiá tanben de letras de Curion, aquel jove gal batalhaire que se quilhava ara en fàcia de Clodius son ancian companh de drilhança e li opausava dins las carrièiras d'escachets de jovenòmes armats e d'ancians gladiators. Curion èra ara un dels amics cars de Ciceron. E li mandava tanben de nòvas de son biais sus las causas que se fasián e se disián a Roma. Venguèt quitament a Antium ont Ciceron l'aculiguèt coma un filh sieu, lo prenguent a la braceta, lo convidant a un sopar requist.

 

La pus gostosa fin finala d'aquelas nòvas èra la dau noviatge de Pompèu, qu'esposava la belugueta Julia, filha de Cesar. Noviatge per sagelar una aligança, de segur, entre los triumvirs. Mas tanben aquela Julia, quane polit morsèl. Los Julii avián la diva Vènus per aujòla, o disián e o redisián, en i creseguent pas qu'a mièjas de segur, mas aquela jove Julia desondrava pas aquela parentèla celestiala. Se sabiá dempuòi de meses, un an benlèu, que Cesar e Pompèu avián calculat aquela aligança. Cesar aviá repudiada la safranosa Pompeia, filha dau conquistaire de l'Asia, que se viutava dins los braces dau bèu Clodius. En cambi bailava a Pompèu sa quita filha, tant asorada, per nòvia.

 

Dins aquela entremièja Ciceron aviá trobat un novèl escais de carnavalada per Pompèu, lo sonava Megabocchus, valent a dire lo grand bòchi, dins sas letras, e pas que d'escriure aquel nom ridicul s'estransinava de rire solet davant son escritòri. Lo legeire sap de qué jos-entend aquela metafòra animalièira que los romans utilisavan tant e mai dins sas trufarias, un bòchi estent aquel que lengueja lo mitan de las cabras e que sa boca ne garda lo perfum pesuc. Vièlh espos d’una joina carneta, de segur, Pompèu s’atirava aquela mena d’escornas…

 

E s'endeven qu'en passejant sus lo forum d'Antium, en charrant tant amistosament amb lo mond dau luòc, a quau s'acipèt pas nòstre celèbre orator? A Pompèu meteis, en porpora e coiraça d'aur esbrilhaudant, acompanhat de sa tan polida esposada. E subran tan content de rescontrar son amic Ciceron. Lo convidèt a sopar. Parlèron tant e mai. De Roma, dau mond, dels uòlhs de Clodia. De verai Pompèu èra un òme de guèrra, un vir militaris,  e n'aviá lo biais un pauc raspós. De verai èra un trace parlaire quora preniá la paraula en public sus lo forum. Mas èra un òme coral e amistós. E coma totes los òmes de poder, au fons de se, se vesiá badanta aquela plaga sens ges de fons, de jamai non garir: voliá èsser aimat, per el, per çò qu'èra, un òme solament. Pas lo generau en coiraça d'aur e porpora. Ni que sa coiraça e sa porpora se faguèsse pas manca de las estaloirar en public. Coma lo sovenir ausit mil còps de sas guèrras victoriosas.

 

Se rapelavan en risent lo sopar en cò de Lucullus l'an passat, l'incresabla riquesa dau servici, l'incresabla finesa de la mangisca.

 

- A regard d'aquò, mon car Marcus, ni per aver ieu tanben conquistat l'Asia e vencit Mitridat, es a un sopar de paures que t'ai convidat. Lo sopar dau legionari en campanha.

 

E risián de bòn còr. De l'autra man dau triclinium sus doas flaçadas de porpora Terentia e Julia parlavan tanben tant e mai, risián de lònga. Lo vin de Campania i ajudava. Elas parlavan pas de Roma, de campanhas luònhtas, ni dels tesaurs de Mitridat. Parlavan dels òmes e de cossí los cau manejar.

 

- Ton paire, cara Julia, vai partir per conquistar la Gàllia e puòi saique benlèu es Roma que conquistarà. Mas tu es ton òme que te cau adomergir.

 

E Terentia ensenhava a Julia cossí rendre son marit, lo fièr generau, domètge coma un cadèl. Se sabiá qu'èra conselh d'expèrta vist que Terentia menava Ciceron a la borgina qu'aquò èra passat en provèrbi. Aitanben la jove felena de Vènus mai polida que lo jorn escotava amb interés lo dire de son ainada tan lutrada. Mas Julia, sorelh esbleugissent de beutat e d'intelligéncia, aviá l'èime d'una romana dels temps ancians, e sens renegar res de sa familha, èra estacada còs e arma a son nòvi, qu'auriá pogut èsser son papeta, Gneius lo gloriós generau coronat de lausièrs, qu’èra tanben dins l'intimitat l'òme mai doç e aimable dau mond. Èra venguda Julia Pompeii, cap e tot. Vesprada corala en riba de la mar, dins la doçor d'Abriu.

 

Ciceron, au fiu de la discutida, n'apreniá. Per exemple que per aquela adopcion de Clodius dins la plèba aquò's Pompèu meteis qu'aviá complit los rits deguts, interrogant la volada dels aucèls e la tripalha dels buòus. E que de segur, ni qu'o diguèsse pas, aviá fach aquò en plen acòrdi amb Crassus e Cesar. Cesar qu'aviá per lo frairet de Lesbia de projèctes importants.

 

 

Joan-Frederic Brun

Tirat de "los Òrts de la Divessa", roman per paréisser.

 

(In Reclams 2014 N°830-31 p 35-44)   

Retorn a la pagina de l'autor
Retorn a l'ensenhador de la literatura montpelhieirenca d'òc
Retorn a l'ensenhador de la literatura dau sègle XX-XXI
Retorn a l'ensenhador generau