Lo sòmi de Peperelet
L'estiu èra subran caigut coma
una capa immensa de baujum. Aclapava la totalitat de las causas, n’esbeguent
tot vam. Res bolegava pas. Tot èra esbleugiment e brutladura.
Aviam levat los tibanèus en
riba de Buèja per i passar la nuòch. Buèja, lo riu eissit de las fonzors de la
tèrra, e sempre fresqueirós maudespièch dau caumanhàs. Èra vengut una mena de
tradicion ara. Dins lo prat dels fraires Valeta a Sant Joan passariam una
vesprada d'intrada d'estiu e diriái los contes tradicionaus en occitan.
Eran un grop de l’Associacion
dels Diabetics de l’Erau. S'èran mainats, mentre me coinissián desempuòi
d'annadas, qu'ère pas solament lo jove mètge qu'acompanhava sovent las
activitats esportivas de l'Associacion, mas tanben qu'ère afeccionat tant e mai
per la lenga d'òc. E s’endeven qu’a mai d’un aquela idèa li èra simpatica que
ben talament. Acomençavan de me dire de frasas en òc. E aquela nòva tissa
mieuna de donar a ausir los contes jot sa forma bruta reculida au sègle XIX lor
agradava. Un biais de retrobar l’encant oblidat de las velhadas d'antan, e de
far banhar lo mond dins un banh d'occitan idiomatic ont se mainavan qu'èran
dins un bèu país de sòmi accessible e coral.
Aqueste còp aviái pas agut lo
temps de dire gaire de còntes. Dissate 28 de Junh de 2008. Junh d'aquel an
s'acaba dins un enflambament escalugant de caumanhàs e de lutz. E puòi de
vèspre en riba dau riu lo temps es doç, podèm taulejar pro de temps. Temps
magic de la Sant Joan, las jornadas tan longas que jamai ne finís, la delícia
dau defòra a boca de nuòch. Avèm portat de Champagne, es l'anniversari de Bèu.
E amb la nuòch se sarra l'ora de dire los contes. Los resumisse en francés e
puòi los dise en òc. Pas de creacions, nani, los que se reculiguèron dau temps
de la tradicion orala, publicats dins la Revue
des Langues Romanes per Lambèrt e Montèl. Lo lop, lo rainal e lo boscatièr, lo reflechiment, lo pichon mas... E
puòi acabère amb la sorneta de Peperelet.
"Un
còp i aviá Peperelet. Èra tant pichòt
que lo vesián que totescàs. L'avián atrobat dins un caulet. La vièlha
que lo noirissiá ié donèt per breç una capucheta
d'agland. Un jorn lo mandèt per òrtas portar una fogasseta a son òme, que
maiencava.
Sus lo bòrd
dau camin i aviá un tropèl de vacas que paissián. N'i aviá una blanca, - n'i
aviá una negra, - n'i aviá una roja. En ié raubent la fogasseta, una d'aquelas
vacas envalèt Peperelet.
Alòr
Peperelet cridèt secors :
-
Socors ! Socors !
Son paire,
qu'entendiguèt lo crit, ié ditz:
- Peperelet, Peperelet, onte siás?
- Siái,
respondèt el, dins lo ventre de la vaca, que m'a manjat.
Aquel òme
ne fai pas una ni doas, pren la vaca blanca, la tua, - l'embolna - mès i
atrobèt pas Peperelet.
Peperelet
se meteguèt tornarmai a cridar. Son paire diguèt un autre còp:
- Peperelet, Peperelet, onte siás?
- Siái, ço
ditz, dins lo ventre de la vaca, que m'a manjat.
L'òme prend
la vaca negra, la tua, - l'embolna - mès i atrobèt pas Peperelet.
Peperelet
se remeteguèt a cridar. Son paire diguèt un autre còp:
- Peperelet, Peperelet, onte siás?
- Siái, ço
ditz, dins lo ventre de la vaca, que m'a manjat.
L'òme prend
la vaca roja, la tua, - l'embolna - mès i atrobèt pas Peperelet.
La vièlha
femna recaptèt la tripalha dins un banaston e se n'anèt a l'ostau. Lo lòng dau
camin, ausiguèt quauqu'un que disiá:
- Dança,
dança
vièlha
rança!
Cerquèt a
gaucha, cerquèt a drecha, cerquèt en aut, cerquèt en bas: veguèt pas digús. E
totjorn la votz que disiá:
- Dança,
dança
vièlha
rança!
Era
Peperelet rescondut dins una tripeta, que cantava. La vièlha, sans cercar mai,
anèt son camin.
A l'ostau
meteguèt las tripas dins un peiròu e las faguèt còire. Au prumièr bolh, la votz
se remeteguèt a retnar:
- Dança,
dança
vièlha
rança!
Era
Peperelet que se planhissiá d'èstre bolit.
Quand las
tripas siaguèron a taula, Peperelet sortiguèt e racontèt dau fiu a l'agulha ce
que li èra arribat.
Lo gal
cantèt
e la
sorneta finiguèt »
E puòi siaguèt ora d’anar se jaire, dins los
tibanbèus plantats au bas dau prat. Ras d’una muralheta en riba dau riu, dins
lo brusiment de l'aiga rajanta. Una musica qu'es d'esperèla fresquièira e doça
apasimada. Amb los aucèls dins la rama, tre los prumièrs rais dau matin,
encanant la naissença novèla dau mond, per nos despertar dins sa delicia.
E au dejunar dins lo cant de las cigalas, amb ja
la brutladura dau cèl que davalava, Geneviève me contèt son sòmi.
« Joan
Frederic, imaginatz vos que, anuòch, ai somiat de Peperelet. »
Insisitiguère per que me contèsse aquel sòmi.
Esitèt un brieu. E puòi i anèt.
- « Ère dins la
montanha e passejave amb mos tres pichons enfants. E Peperelet èra amb nautres.
Tot pichonet, tot pichonet. E
puòi lo perdiam. Sabiam
pas pus ont èra. Los manits èran desconsolats. Una pichona votz cridava dins
l'èrba nauta:
- Socors! Socors!
E los manits repetissián, coma un repic:
- Peperelet,
Peperelet onte siás?
E
lo retrobavan. Era aqui, jot un camparòl, jot una mata. Jogavan ensèms.
Peperelet, un companh requist. Se n’alassavan pas. Quana gaug… Mas puòi lo
tornavan pèrdre. Se sabiá pas pus, subran, ont èra passat. D’una votz escleta
s’ausissiá que cridava dins l'èrba nauta:
« Socors! Socors! » Mas
cossí saber s’èra a drecha o a gaucha ?
E totes repetissián:
- Peperelet, Peperelet onte siás?
E siaguèt antau tota la nuòch. Lo retrobàvem
e lo tornàvem pèrdre. »
Retorn a la pagina de l'autor
Retorn a l'ensenhador de la literatura
montpelhieirenca d'òc
Retorn a l'ensenhador de la literatura
dau sègle XX-XXI
Retorn
a
l'ensenhador generau