Lo sòmi de Peperelet


 

L'estiu èra subran caigut coma una capa immensa de baujum. Aclapava la totalitat de las causas, n’esbeguent tot vam. Res bolegava pas. Tot èra esbleugiment e brutladura.

 

Aviam levat los tibanèus en riba de Buèja per i passar la nuòch. Buèja, lo riu eissit de las fonzors de la tèrra, e sempre fresqueirós maudespièch dau caumanhàs. Èra vengut una mena de tradicion ara. Dins lo prat dels fraires Valeta a Sant Joan passariam una vesprada d'intrada d'estiu e diriái los contes tradicionaus en occitan.

 

Eran un grop de l’Associacion dels Diabetics de l’Erau. S'èran mainats, mentre me coinissián desempuòi d'annadas, qu'ère pas solament lo jove mètge qu'acompanhava sovent las activitats esportivas de l'Associacion, mas tanben qu'ère afeccionat tant e mai per la lenga d'òc. E s’endeven qu’a mai d’un aquela idèa li èra simpatica que ben talament. Acomençavan de me dire de frasas en òc. E aquela nòva tissa mieuna de donar a ausir los contes jot sa forma bruta reculida au sègle XIX lor agradava. Un biais de retrobar l’encant oblidat de las velhadas d'antan, e de far banhar lo mond dins un banh d'occitan idiomatic ont se mainavan qu'èran dins un bèu país de sòmi accessible e coral.

 

Aqueste còp aviái pas agut lo temps de dire gaire de còntes. Dissate 28 de Junh de 2008. Junh d'aquel an s'acaba dins un enflambament escalugant de caumanhàs e de lutz. E puòi de vèspre en riba dau riu lo temps es doç, podèm taulejar pro de temps. Temps magic de la Sant Joan, las jornadas tan longas que jamai ne finís, la delícia dau defòra a boca de nuòch. Avèm portat de Champagne, es l'anniversari de Bèu. E amb la nuòch se sarra l'ora de dire los contes. Los resumisse en francés e puòi los dise en òc. Pas de creacions, nani, los que se reculiguèron dau temps de la tradicion orala, publicats dins la Revue des Langues Romanes per Lambèrt e Montèl. Lo lop, lo rainal e lo boscatièr, lo reflechiment, lo pichon mas... E puòi acabère amb la sorneta de Peperelet.

 



"Un còp i aviá Peperelet. Èra tant pichòt  que lo vesián que totescàs. L'avián atrobat dins un caulet. La vièlha que lo noirissiá ié donèt per breç una capucheta d'agland. Un jorn lo mandèt per òrtas portar una fogasseta a son òme, que maiencava.

 

Sus lo bòrd dau camin i aviá un tropèl de vacas que paissián. N'i aviá una blanca, - n'i aviá una negra, - n'i aviá una roja. En ié raubent la fogasseta, una d'aquelas vacas envalèt Peperelet. 

 

Alòr Peperelet cridèt secors :

- Socors ! Socors ! 

 

Son paire, qu'entendiguèt lo crit, ié ditz:

- Peperelet, Peperelet, onte siás?

- Siái, respondèt el, dins lo ventre de la vaca, que m'a manjat.

 

Aquel òme ne fai pas una ni doas, pren la vaca blanca, la tua, - l'embolna - mès i atrobèt pas Peperelet.

 

Peperelet se meteguèt tornarmai a cridar. Son paire diguèt un autre còp:

- Peperelet, Peperelet, onte siás?

- Siái, ço ditz, dins lo ventre de la vaca, que m'a manjat.

L'òme prend la vaca negra, la tua, - l'embolna - mès i atrobèt pas Peperelet.

 

Peperelet se remeteguèt a cridar. Son paire diguèt un autre còp:

- Peperelet, Peperelet, onte siás?

- Siái, ço ditz, dins lo ventre de la vaca, que m'a manjat.

L'òme prend la vaca roja, la tua, - l'embolna - mès i atrobèt pas Peperelet.

 

La vièlha femna recaptèt la tripalha dins un banaston e se n'anèt a l'ostau. Lo lòng dau camin, ausiguèt quauqu'un que disiá:

- Dança, dança

vièlha rança!

 

Cerquèt a gaucha, cerquèt a drecha, cerquèt en aut, cerquèt en bas: veguèt pas digús. E totjorn la votz que disiá:

 

- Dança, dança

vièlha rança!

 

Era Peperelet rescondut dins una tripeta, que cantava. La vièlha, sans cercar mai, anèt son camin.

 

A l'ostau meteguèt las tripas dins un peiròu e las faguèt còire. Au prumièr bolh, la votz se remeteguèt a retnar:

- Dança, dança

vièlha rança!

Era Peperelet que se planhissiá d'èstre bolit.

 

Quand las tripas siaguèron a taula, Peperelet sortiguèt e racontèt dau fiu a l'agulha ce que li èra arribat.

 

Lo gal cantèt

e la sorneta finiguèt » 

 

E puòi siaguèt ora d’anar se jaire, dins los tibanbèus plantats au bas dau prat. Ras d’una muralheta en riba dau riu, dins lo brusiment de l'aiga rajanta. Una musica qu'es d'esperèla fresquièira e doça apasimada. Amb los aucèls dins la rama, tre los prumièrs rais dau matin, encanant la naissença novèla dau mond, per nos despertar dins sa delicia.

 

E au dejunar dins lo cant de las cigalas, amb ja la brutladura dau cèl que davalava, Geneviève me contèt son sòmi.

 

« Joan Frederic, imaginatz vos que, anuòch, ai somiat de Peperelet. »

 

Insisitiguère per que me contèsse aquel sòmi. Esitèt un brieu. E puòi i anèt.

 

- « Ère dins la montanha e passejave amb mos tres pichons enfants. E Peperelet èra amb nautres. Tot pichonet, tot pichonet. E puòi lo perdiam. Sabiam pas pus ont èra. Los manits èran desconsolats. Una pichona votz cridava dins l'èrba nauta:

- Socors! Socors!

 

E los manits repetissián, coma un repic:

- Peperelet, Peperelet onte siás?

 

E lo retrobavan. Era aqui, jot un camparòl, jot una mata. Jogavan ensèms. Peperelet, un companh requist. Se n’alassavan pas. Quana gaug… Mas puòi lo tornavan pèrdre. Se sabiá pas pus, subran, ont èra passat. D’una votz escleta s’ausissiá que cridava dins l'èrba nauta:  « Socors! Socors! »  Mas cossí saber s’èra a drecha o a gaucha ?

 

E totes repetissián:

- Peperelet, Peperelet onte siás?

 

E siaguèt antau tota la nuòch. Lo retrobàvem e lo tornàvem pèrdre. »


(trach de "Estraviatges", per paréisser, In Reclams 2011, 820-821, pp 35-38)   

Retorn a la pagina de l'autor
Retorn a l'ensenhador de la literatura montpelhieirenca d'òc
Retorn a l'ensenhador de la literatura dau sègle XX-XXI
Retorn a l'ensenhador generau