La presa dau coguol au bresc
cançon
Los aucèls de passatge
quand ven sur lo printemps
chacun emb son ramatge
gasolhan doçaments.
E lo banut,
chut, chut & chut,
vautres veiretz se la Chòta
non atrapa lo Cocut.
Benarrits e becassa,
ni perditz presa au laç
n'an pas la carn tant grassa
coma lo coguiolàs.
E lo banut, etc...
Sa carn es delicada
e lo milhor morsèl
es s'es ben aprestada
lo cuol d'aquel aucèl.
E lo banut, etc..
Venetz, venetz, chotaires
plantar lèu vòstre breç
messiurs sans qu'iste gaire
vos lo veiretz lèu pres.
E lo banut, etc...
Chotaire:
Garatz, garatz davant, messiurs,
fasètz me plaça,
non m'incomodetz pas a faire aquesta caça.
Car ben qu'aqueste ivèrn se rescòntre un pauc fresc,
ieu non restarai pas de far valer mon bresc.
Ma chòta languissiá aval dins sa demòra,
qu'es causa qu'aquest còp l'ai sortida defòra.
Mai puòi qu'ieu vese aicí tant de gròs aucelum
davant que m'entornar ben ne prendrai quauqu'un.
Quand ma chòta vos vei, enratja de colèra
de l'enveja qu'el a de faire bona chèra
que se pòt atrapar quauque bòn aucèl gris,
ben vòle convidar totes mos bòns amics.
Jamai ieu non ai vist dins una autra campanha
tant d'aucèls coma i a dins aquesta companha.
Se me creire escapar, vosautres vos trompatz,
s'un còp mon bresc vos ten, non m'escaparetz pas.
Lo chotaire ten son bresc.
Comencem a plantar, aicí i a una
plaça
fòrt pròpra per mon chòt a far venir la caça.
Cau ben qu'aqueste còp s'on soi pas malurós,
qu'avant de me'n tornar ne prenga mai de dos.
Lo chotaire entend cantar lo cocut.
Qué diable es tot aiçò, que la caça
non venga ?
Si fau-ti qué que siá que quauqu'un çai se prenga ?
Ieu me'n vau donc virar devèrs l'autre costat
que benlèu lo solelh l'i leva la clartat.
Tòrna entendre lo cocut.
M'auriá-ti bòn matin quauque vièlha
damnada
o quauque coguolàs, donat la maluolhada ?
Lo coguol vei la chòta
Qué çai ausisse ieu, qu'es tot aquest
çaganh ?
Qu'es aquò que pareis qu'ieu vese aicí davant ?
Ailàs, quinte malur a dins aquest campèstre
Per cinquanta escuts d'òr non çai volriá pas èstre
par ce qu'ieu vese aicí lo pus maudit aucèl
que se puòsca noirir sot la capa dau cèl.
Aquest es lo solet que blasona mas armas
e qu'es lo sol subjèct de tatas mas alarmas ;
la racionasion que me fai mon cervèl
es lo sol sovenir d'aquel maudit aucèl.
Ailàs, Messiurs, vesetz, regardatz son visatge,
e tot lo torn dau còl, son marquetat plomatge.
Regardatz-li son uòlh cossí diable lusís
d'agachar fixaments aquò vos ebloís.
Bordat tot a l'entorn d'una viva jaunissa
que tesmonha en effet qu'es tot plen de maliça
vos vesètz que son bec es talaments crocut
que se podiá tener quauque paure cocut,
aval encramponat emb sas grifas vilènas
sai que lo portariá juscas de delai Genas.
Avant qu'abandonar tant solaments la pèl
jutjatzdonc se non es un fòrt maudit aucèl,
non vesètz pas cossí d'abòrd que vos agacha
tot au torn de son uòlh releva la mostacha.
Coma fan au jorn d'uòi los cortisans pus fats,
qua quatre fes lo jorn vòlon èstre gofrats.
Vos vesètz a son cap que sembla qu'age enveja
de n'atrapar quauqu'un, mai cossí volateja.
Qu'es tot aquò d'aicí, i a ben quicòm mai
car de mon sovenir non l'i aviá vist jamai
que fogués estacat dessús una paleta,
amai de darrièrs el, a una cabaneta.
Que non se lòtge aquí quand lo jorn es vengut
certas s'ieu o sabiá, ben vòle èstre pendut,
s'on li botava fuòc totaras a sa plaça,
per non aver pus paur d'aquela òrra bestiassa.
Qué çai vese ieu mai ? Quauque esperit curiós
çai es vengut plantar aquestes dos bastons.
Aiçò non es pas fach sans quauque grand mistèri,
coma a menar los baugs aval vèrs Sant-Tubèri.
Lo cocut se pren
Ai, ai, quicòm m'a pres que me quicha
la man
ben me'n vau cridar'mòrt s'on me donas lo vam.
Caçaire
Coratge que deman manjarem de ma caça
quin diable d'aucelàs ! la vilèna bestiassa,
que s'es presa a mon bresc, non te cercava pas,
lo coguol d'aquest temps non se tròba pas gras.
E encara seriá dedins ma cabaneta,
sans crèire d'aver pres o mèrle o alauseta.
Coguol
Caçaire per pietat dòna m'un pauc lo
vam ;
car aqueste baston me vai copar la man.
E ieu te prometrai que jamai pus caçaire
non me veirà rodar a l'entorn d'un chotaire.
Caçaire
Ieu t'ai pro vist rodar au torn de mon
cachòt,
tu çau èras vengut per far paur a mon chòt.
Vosautres vesètz ben cossí mon chòt vos guèta,
e quand vos pòt tener se ne sap far desfeta.
Coguol
Chotaire, jamai pus ieu non i tornarai.
Caçaire
Aquò sabe ben ieu, non pas se non me
plai.
Avant que m'escapar ben cau qu'ieu te conosca.
Coguol
Vos reconoissètz ben qu'on soi pas una mosca.
Caçaire
Una mosca siás pas, òcbe'n autre animau.
Coguol
Au mens vos sabètz ben qu'on fau pas ges de mau.
Caçaire
Non pas ço dises tu que vas a la
nisada
au nis d'un autre aucèl sans i far la coada.
Encara fas ben mai que li manjas sos uòus,
e puòi li'n fas après, autres dos totes nòus,
sans li ajuda'a bastir solaments d'una palha
cepandant que dels uòus as desjà fach ripalha.
Amai digas après que tu non fas pas mau,
ieu te vòle tratar aquest còp coma cau.
Coguol
Chotaire au nom de Dieu dona m'un pauc de trèva.
Caçaire
Aquò vòle ben far, ieu crese que tu
revas
qu'ieu te dòne lo vam, tu poiriás b'enratjar.
Coguol
Quint profit auretz-vos de me faire
manjar,
ieu vos farai venir au gost de vòstra maissa
d'aucèls que vos veiretz que seràn d'autra graissa.
Caçaire
Non farai pas au mens que non sache ton nom.
Coguol
Mai qué ganharetz-vos a mon mauvès
renom ;
vos n'augmentaretz pas per aquò vòstra glòria
ni non cromparetz pas per aquò mas ni bòria.
Caçaire
Que siás persuasif, mai qu'as tu de
caquet.
Tu sabes belcòp mai qu'on pas lo parroquet.
Coguol
Lo parroquet o sap tot per
aprendissatge
e ieu parle sans fard mon naturèl lengatge.
Caçaire
Jamai non auriá dich que lo coguol parlés.
Coguol
Chotaire, excusatz-me que se me
permetètz
de me tirar d'aicí dau cru(d)èl esclavatge
ieu vos o dirai tot en mon comun ramatge.
Caçaire
Qué diable diràs-tu que puòsca
èstre novèl,
ieu non m'arrèste pas au caquet d'un aucèl.
Tu te volriás sauvar embé tas parauletas.
Coguol
Non fau pas verament, aquò son de
sornetas.
Ieu soi fòrt innocent & non somjarai pus,
que d'anar franchament sans fard & sans abús.
Ieu vos vòle provar que dau temps que renhavan
los Auturs pus sensats, que las bèstias parlavan,
Ovid' o a laissat per sos dòctes escrits,
e Esòp atanben lo rei dels bèls esprits.
Caçaire
Mai qué me dises-tu? Qué vòu dire ta glòsa ?
Coguol
Es que s'avètz legit dins la
metamorfòsa,
o se la legissètz, vos i remarcaretz,
qu'a las bèstias adonc non li mancava res.
Chacuna defendiá tot son fèt per paraulas,
tot parlava aladonc jusc'a las cagaraulas.
Despuòi, de paire en filh, ieu soi sortit d'aquís.
Caçaire
Ieu non o cresiá pas regardatz quand
òm ditz,
que despuòis aquel temps se siá tant conservada
la raça dels coguols jusqu'en d' aquesta annada
ieu soi cèrtas ravit de ton plasent discors.
Coguol
Ai, compaire, ont siás tu ? Vèni a mon secors.
Caçaire
Cossí a ton secors ! Garda que ton
compaire,
autant pla coma tu non siá près dau chotaire.
Compaire
Qu'entende ieu aicí, qu'es tot aquest
deduch ?
Ieu ai ausit de luònh, ço sembla, quauque bruch.
Qué volateja aquí, quauque aucèl de rapina ?
Quau es aquest d'aicí que me vira l'esquina ?
Ai, paureta de Dieu & aicí te siás pres ?
Qué çai veniás rodar a l'entorn d'aquest bresc ?
Coguol
E non sabes pas tu que la chòta es
estranja,
que quand nos pòt tener, la vilèna nos manja.
Compaire
Chotaire, se te plai, dòna li un pauc
lo vam,
car cèrta aquest d'aicí es un frt bòn enfant.
Caçaire
Lo vam, non farai pas, que fariá mon daumatge.
Compaire
Aiçò n'es pas aucèl d'un delicat
ramatge.
Oltra qu'obligaràs fòrça sòrta de gents,
car los trabalhadors, quand sèm sur lo printemps,
que l'ausisson cantar, dison, bòna siá l'ora.
Son cant recrèa tot : car aquel que labora,
adonc se sent segur dau bèl temps que joís,
e chacun que l'entend, de gaug se rejoís.
E de fèt après el, mila divèrs ramatges
s'ausisson dels aucèls que son sotz los fulhatges :
lo rossinhòl charmant n'assoblida pas res
de ce que la natura li a doctament après.
Caçaire
Ieu crese ben aquò, mai qué se pòt i
faire ?
Si fau-ti contentar la chòta & lo chotaire.
Qué me donaràs-tu que lo laisse enanar ?
Compaire
Compaire, digatz donc, qué li volètz donar ?
Coguol
E qué trovatz vos bòn que li done,
compaire ?
Ieu non ai pas aicí causa que valha gaire.
Compaire
Se li fau-ti quicòm per vos donar congé.
Coguol
Cèrtas ieu non ai res, tant me tròbe
leugièr.
Chotaire totas fes te vau donar mas plomas,
que valòn bèucòp mai quecent notablas somas.
Caçaire
Tas còrnas malurós que pòrtas sus lo
cap !
Bota las a cofir, qu'on te'n vòle pas cap,
pòrta las au bordèl, que las fèbres quartanas,
te tòmben dessús tu embé totas tas banas.
Compaire
Chotaire, permet me que ieu siá ta
caucion.
Ieu lo farai cavar per tot Substancion,
avant que non ajam per te far la contenta
virarem tot lo ròc jusc'a la fondamenta.
Caçaire
Tòca, l'afaire es fach, se trobam lo
tresòr,
au mens serai pagat tot emb de peças d'òr.
Compaire
Tot emb de peças d'òr. Se non vòls
de realas,
auràs de bèus ducats, quadruplas, jacondalas.
Pistòlas & saquins, & d'escuts au solelh,
non te mancaràn pas de la pesantor d'el.
Caçaire
E non me'n poiràs pas bailar una autra
espeça ?
D'òr dau pus espurat, dau pus fin que foguèssa ?
Que n'i a qu'an mai de rond que lo clòsc de la man
amai pus de larjor qu'un large massapan.
Compaire
Ieu vese que tu vòls d'aquelas grands
anticas
ò! que d'aquel costat n'intrarem pas en picas.
Las mendras que prendràs seràn coma un palet,
que n' i aurà per lo mens la carga d'un mulet.
Caçaire
òi, mai fagam milhor, puòi que vos
fau d'ajudas
fasetz que ieu i siá ; car mas mans que son rudas,
son d'aquelas que cau per virar, revirar,
tèrra, pèiras & ròc & tot çò qu'i serà
e puòi s'es de besonh que nos falha anar quèrre
aval au fons dau Les la pòrta qu'es de fèrre,
après aver tirat l'òr, l'argent, los lingòts,
qu'i foguèron cachats per los Gòts, Visigòts,
farem veire a chacun que nòstra diligença
surpassa la magia & tota sa sciença.
Compaire
E se l'i a de demons & d'esprits
infernaus,
que vengan, ieu non sai, troblar nòstre repaus,
qué faretz vos aquí ? Fau aver de bogia,
e quauque vièlh rotièr qu'entenda la magia,
que cerna coma fan, que faça de grands ronds
que diga en marmotant quauques imprecacions,
qu'age d'òsses de mòrt dau pus près cementèri.
Aiçò, digam o tot, se fa pas sans mistèri.
Caçaire
Ieu vese ben aquò, mai per aqueste
còp,
nos poiriam pas servir dau baston de Jacòb ?
Compaire
Fagam ce que volràs, & bana
còntra bana,
carguem au compairàs vitament la cabana,
sans anar tant parlar nicercar de reson.
Coguol
Compaire, qu'es aiçò ? Me metes en prison ?
Chotaire
Encara parlaràs, òrra bèstia banuda,
ieu non te vòle pas veire la tèsta nuda.
Compaire
Compaire, esta te suau, coratge, tot
vai ben,
puòi que d'un petit mau ne tiram un grand ben.
Coguol
Que de ben, que d'argent & quin
tresòr dels nècis !
Nautres n'aurem ben tant qu'on mancarà defècis.
retorn au somari de las òbras de Despuech-sage
literatura dels sègles xvii-xviii