Los escrivans occitans de Sant Andrieu de Sangònis
Dos escrivans d'aquel vilatge son dins lo diccionari dels autors occitans de Joan Fourié. Carles Còsta (1830-1887) medecin de familha nascut e mort a Sant Andrieu de Sangònis, autor de "una vouès dai vilage" (publicat a Montpelhièr en 1877, reeditat en 1879), e Aimat Agussòl (1875-1907). Aqueste darrièr, es amb Martin Teofila de Jonquièira, l'autor dau pichon reculh paregut en 1898, e titolat "las vieuletas d'Erau". Ne destosque un tresen dins l'Armanac Montpelhieirenc 1900: Oscar Còsta.
E Felip Gardi me'n manda un autre, autor de doas brocaduretas en vèrses (1864 e 1866) Dàrius Nogaret. Cronologicament es lo primadièr dels Sant-Andrivencs. Se'n sap pas res mai. Saluda l'engèni de Mistral. La Respelida es en camin.
Adonc, a bèles uòlhs vesents, lo parlar d'aquel vilatge se pòt glorificar d'èstre estat lo nis d'una vertadièira escòla poëtica. Modèsta, verai. Mas que nos a servat lo lengatge, un lengatge qu'ausiguère pro viu dins las annadas setanta e que se reconois cap e tot dins los tèxtes. En fin de sègle XIX, la viticultura a portat la prosperitat dins aqueles terraires, una classa mejana païsana a accedit a l'instruccion, e pòrta la lenga d'òc coma una bandièira, amb los accents de l'albigeïsme que seràn los dels "Felibres Roges"...
E tot aquò, après la guèrra de 14, s'es avalit... L'estrambòrd renaissentista d'un ramelet de joines òmes es estat dalhat. La lenga d'òc tòrna èsser un simple patoés. Lo raive mistralenc s'es negat dins la trencadas de Verdun. Amb "aquéli que pèr nautre an resta dins sa bòri / i fango de l'Uba", coma o escriurà Josèp d'Arbaud. Tota una generacion es escobada. Verai, Agussòl es estat dalhat abans, en 1907. Mas a pas precedit de gaire l'estramàs... Caudrà una autra generacion, dins las annadas 20, lo novèl Lengadòc, una autra istoria. Amb vint ans de perduts, e quant de raives...
Mès los tèxtes i son. Son pas de granda literatura mès son nòstre onor, e mai que mai l'onor dau "país dels pòrcs negres"...
Ara benlèu vos pausatz una question:
Perqué Sant Andrieu de Sangònis, país dels joves poètas oblidats e de las Violetas d'Erau, se ditz per escais lo país dels pòrcs negres?
Ai trobat la respònsa dins la "Campana de Magalona" N°32 dau 1e de Mai de 1893 jot la sinhatura de "Balin-Balan"...
LOS PòRCS NEGRES DE SANT ANDRIEU
Benlèu sabètz pas perdequé apèlan Pòrcs Negres las gents de Sant Andrieu?
Chaca país a son escais-nom e mai d'una fes lo monde de l'endrech aurián pro de pena a vos dire d'onte ié ven aquel escais-nom.
Se volètz, vos ne'n dirai quauques uns. Uòi vos parlarai dels Pòrcs Negres. Lo còp que ven direm un mot dels ases de Ginhac.
Escotatz: desempuòi pro de temps, lo monde de Sant Andrieu avián pas ges de cònses. Los majoraus de la comuna podián pas s'entendre per ne'n nommar un. Totes volián o èstre au còp, e coma èran dotze, se podiá pas nommar dotze cònses.
Un jorn que sortissián de la comuna, mèstre Bolidor, qu'èra viu coma la podra e ardent coma lo sorelh de Julhet, s'aprochèt d'eles e ié demandèt quau èra lo cònse.
- N'i a pas ges encara. Podèm pas nos mèstre d'acòrd.
- Tenetz, ié fai Bolidor, se volètz faire coma vos dirai, lo cònse serà lèu trobat.
- Vejam, de qué faretz?
Los fai metre totes en renga au fons de la plaça:
- Ara, restatz aquí. Vau traire una poma, i partiretz ensèmble totes après e lo que l'agantarà serà lo cònse.
Bolidor aviá encara un brave còp de braç. La poma endevenguèt un pòrc negre qu'èra perquinaquí. Lo pòrc l'agantèt e la mangèt. Seguèt lo cònse. Despuòi aquò, los Sant-Andrivencs son de Pòrcs-negres.
Aimat Agussòl (1875-1907).
Los escrivans de la Campana de Magalona
Retorn
a l'ensenhador de la literatura montpelhieirenca d'òc
Retorn
a l'ensenhador de la literatura dau sègle XIX
Retorn
a l'ensenhador generau