La dicha de Joan Fornèl:

Salude la memòria d'En Loïs-Xavièr de Ricard, majorau dau Felibritge, titulari de la Cigala de l'Orb. Salude la poëtica sovenença de Dulciorella, la genta femneta de Ricard, felibressa dau Les, de sas aigas, de sos ròcs e de sas flors.

Se vei pas sovent un coble uman tant ben assortit que lo bèu parèlh que venguèt bastir son nis, a Montpelhièr, en setanta-quatre. L'amor de l'art e de la poësia los aviá ligats l'un a l'autre, a París - e, tant lèu que seguèron maridats, çai venguèron aicí, que ié sembla que de viure, jota la capa dau sorelh de Montpelhièr, pròche de la mar latina, seriá, per eles dos un sorgent d'inspiracion. Ela, Lídia Wilson, s'escapava de las nèblas d'Anglatèrra, e aquò la fasiá trefolir de jòia de pensar qu'anava respirar l'aire blos onte son òme èra sonat - ela disiá per "des appels de sang et d'un long atavisme". Entre que Lídia ausiguèt clantir la parladura montpelhieirenca, e que Xavièr l'aguèt facha intrar dins lo rodelet de felibres qu'anava lèu devenir lo Paratge de Montpelhièr, seguèt per ela una revelacion. Sentiguèt son anma s'afrairar a l'anma dau pòble que trima en cantant las cançons de sos grands. Nòstra lenga, nòstres davancièrs, la volián clara, franca e naturala ; ela l'aprenguèt franca e naturala e la cantèt. Puòi faguèt ela-mèma sa cançon. Seguèt la Cançon dau Les frianda coma una manida quand sortís de l'aiga. De son costat, el, Xavièr, felibrejava embé Ròca-Ferrièr e mai que mai embé Forès e Gras. Acampava de cançons - e donava la volada a sa Lauseta. S'entanchava d'escriure sas idèas personalas sus lo Felibritge e, son òbra majorala " Le Fédéralisme ", aquel libre de doctrina que beaucoup ont pillé sans le nommer, nos ditz un de sos biografes. De fèt, çò que s'es escrich dempuòi sus n'aquel sujet de nauta politica s'atròba, en grana, dins lo libre ricardenc. Ricard, avant tot, èra jornalista, jornalista de nauta raça. Fai de jornals e tornar de jornals : la Commune libre, l'autonomie communale. Per assetar sas idèas de franquesas e de libertat dins la comuna, i'es facile d'atrobar dins nòsta famosa Charta montpelhieirenca de 1204, de trobar dins aquel encartament gloriós - que larguèt a nòstres aujòus Pèire II d'Aragon, sénher de Montpelhièr, a la demanda de sa molhèr, nòstra doça Maria - d'atrobar, dise, dins aquel encartament istoric, exemples sus exemples dau nòble esperit d'independéncia de nòstres paires - que nos fan comprendre coma se fai qu'un grand vent de libertat a sempre coflat l'estendard roge e blanc de nòstra ciutat... Seguèt pro de temps après la mòrt de Lídia qu'intrère dins la conoissença de Ricard. Albert Arnavielle, lo felibre raiòu, veniá de s'establir a Montpelhièr. Seguèt el que me presentèt a Ricard. Ere un cadèl a constat d'eles. Nos vesiam quasiment cada jorn e tant lèu arremarquère embé quante enavans e quanta drudessa d'idèa e de paraula Ricard aparava sa pensada. Vos dobtatz qu'a Ricard, lo roge, e Arnavielle, lo blanc, i'arribava sovent d'èstre en desacòrdi, amai de fes se carcanhavan ; Ricard landava coma una beluga, e l'Arabi partissiá coma lo lach sus lo fuòc. Mès, per los amaisar, aviái pas que tres mots a dire : Lenga d'Oc, Mistral, Montpelhièr ! Ricard, après Bringuièr e Mistral, e en mèma temps que Tortolon, devenguèt un dels propagandistas los mai enfuocats de la frairetat dels pòbles latins. Un còp de mai, es d'arremarcar qu'es sempre a Montpelhièr que florís la mistica de la Federacion latina. Puòi, un matin, Ricard s'enanèt de Montpelhièr, partiguèt per l'America latina e, fin finala per sabe pas pus onte.E pertot onte s'arrestava, nòstre romieu de l'idèa latina, fondava de grands jornals, que quauques-uns an pus tard endrudit los òmes d'afaires mès que ié laissavan pas gròs benefici a-n-el, Ricard, qu'aviá tròp d'ideau dins l'èime per reüssir. Pertot atrobava lo biais d'enaurar lo renom de Montpelhièr. Rintrèt en França. La mauparada l'acotissiá - e tanben lo michantitge dels òmes, qu'èra pasmens a certans que Ricard aviá luchat a costat d'eles sus un autre prat batalhièr - de se faire veire milhor sos amics. Amalautit, paure, venguèt se sorelhar en Provença. Era tròp tard per que se reviscolèsse. Quora vegèt que la fin se sarrava, s'adralhèt, mitat mòrt, dòrs Montpelhièr, qu'aviá tojorn dich que ié vendriá faire son darriér badalh. Anèrem l'esperar a la gara, M. Elia Cosin, ancian deputat, son amic, Arnavielle, Marsal, e ieu. Lo trin arribèt, mès nòstre Ricard, pecaire, l'avián davalat a Marselha. E ié moriguèt a l'espitau. Sos òsses son escampilhats dins la tèrra marselhesa. Nos rèsta a nautres qu'a tirar nòstre capèl dabans Ricard jacent dins la pèira d'aqueste monument. Dormís son darrièr sòm, tant pròche dau Les que se pòt dire en riba dau Les, jota l'asur de Montpelhièr, breçat per las cançons clapassièiras de sa Dulciorella.

Retorn a l'ensenhador de la literatura montpelhieirenca d'òc
Retorn a la pagina de Joan Fornèl
Retorn a la pagina de LX de Ricard
Retorn a l'ensenhador de la literatura dau sègle XX
Retorn a l'ensenhador generau