La legenda de la Clamosa
Tròbe sus un siti deliciós consagrat a Sant Guilhèm dau desèrt e a sas riquesas sosterranas una version en francés d'aquel cònte que me soi carrat de revirar en òc a mon biais. Trobaretz la version en francés sus lo siti indicat çai-dejós:
ara, aquí l'istòria:
Una paura païsana, abandonada per son marit, abalissiá sa nisada dau milhor que podiá. Fasiá venir quauques paures legums dins un òrt tot menudet. Quauques cabras, un parelh de bedigas, i donavan de lana.
Quora son ainat, lo pichon "Estevet", aguèt dètz ans de temps, lo loguèt per pastron sus lo Causse pus naut que la Vacariá, amont, dins lo país d'Alajon. Aqueles manits que fasián pastre per quasi pas res, una ponhada de castanhas, apelavan aquò, se ditz, de pilhards...
Un an puòi, lo pichon "Estevet" tornèt a sant Joan de Fòs. Dintrèt dins l'ostau de la maire. Pausèt per sòu l'argent que s'èra gasanhat. Contèt coma dejunava amb un morsèl de formatge dins la setmana e una lesca de cambajon lo Dimenge. E mai coma jogava amb un cotèl en gardant lo bestiau. Passant d'oras a escalprar de brancas verdas, qu'escampava puòi dins un "avenc" sens cap de fons, ont s'entendián bramar las aigas.
Sa maire i montrèt alavetz una branca escalprada qu'aviá atrobada dins lo pesquièr de la Fos de la calmosa en riba d'Erau.
Estevet la conoguèt. Era una qu'el aviá asornada amb son cotelon. E qu'aviá puòi traguda dins un calavenc esfraiós: l'avenc de Trencafèr. E la branca èra arribada aquí, a la Fos de la calmosa.
Calculèron a l'ostau que lo pichon Estevet podriá antau bailar de nòvas a sa maire e a sos frairets? Sufiriá que traguèsse dins lo calavenc un bason parièr. Aquò voldriá dire que tot anava ben. E
la maire, antau, visquèt urosa e sens lanha. En anent faire la bugada dins lo pesquièr de la Fos, recebiá, de quora en quora, un flòc de bòi escalprat. Que voliá dire: aquò vai ben, amont, sus lo causse, maire...
Mas vaquí quicòm mai. Una marrida febre prenguèt lo tropelon de la maire. totas las bèstias ne moriguèron. Relevant doas, magras, aganidas...
Estevet o saupeguèt: quane malastre. Mentre que son mèstre, amont, sus lo platèl, sabiá pas solament lo nombre vertadièr de sas fedas. Las polidas fedas grassas qu'Estevet fasiá patusclar tot l'an dins las baucas drudas dels pelencs e dels sòts... E la maire amb los frairets e las sorretas dins son paure ostalon escrancat patissián de la talent.
La talent: la conoissiá, Estevet. Se rapelava coma vos mordís la ventresca, coma vos fai lusir los uòlhs, coma vos rend trists, flacs e solitaris coma de sauvatginas nafradas. Nani, èra pas just que los sieus patiguèsson de la talent.
Alara aguèt una idèa, per son malastre: i mandariá, cada mes, un anhelon grasset. En lo traguent dins lo grand calavenc sens fons. E de verai, cada mes, au matin de la prumièira nuòch sens luna, la Fos de la Calmosa portava a la paura veusa un anhèl negat. Escampat per lo filh dins l'avenc de Trencafèr.
A jorn falit, a la chut chut, quora tot èra sorne e silenciós, l'ainat carrejava un bèl anhelon fins a la boca terribla de l'avenc, mai escura que la mai negra nuòch. E, per de camins misterioses, au travèrs de las venas escuras dau rocàs, la bèstia avencada n'arribava dins lo pesquièr de la Calmosa. Ont la maire, gaujosa, lo veniá amassar. N'avián per un parelh de setmanas de mangisca. Aquò i levava la talent, per part.
Mas n'èra pas pro. Estevet los imaginava a la fin dau mes, totes, amb la fam que i mordissiá tornarmai lo ventre, esperant que passèsson los jorns, fins a la nuòch sens luna que i portariá l'anhelon gras dau causse...
E cada mes, verai, l'anhèl èra mai gròs. La maire, aitanben, ne veniá gloriosa. Era desgordit, lo manit. Quand vendriá grand, auriá sai que pro de biais per se crompar un tropèl sieune e ne far viure un ostau. E un muòl, per laurar sas tèrras. E mai portar quand caudriá de faisses de rama d'eusa per los verdetaires de Lodèva o de Niana.
Aquel matin s'èra levada d'oras abans l'auba. Aviá enregat lo camin ferrat que passa a ras dau pònt dau Diable. Ont siblavan, entre las pèiras anticas, las auras de l'ivèrn. Se ditz qu'es lo diable meteis, aquí embarrat per sant Guilhèm, antan, que trai aquela bramadissa. Mai que mai la nuòches sens luna, coma aquesta.
Mas lo sorelh tardariá pas de rogejar sus la plana, aval, devèrs Niana e Ginhac. Aquí lo pesquièr. Dins l'escur s'i vei un còs que floteja dins l'aiga. Sai qu'un anhèl, lo de cada mes. Per noirir lo casau. E a l'èr gròs aqueste, mai que totes los autres. Aquel brave Estevet.
Amb una branca de bois tirèt lo còs que flotejava. E tot d'una un crit clantiguèt. Sens fin. Lo crit de la maire fòla de dolor e de desepèr que veniá de trobar son ainat aquí, negat.
Car aquesta nuòch l'anhèl, tròp garrut, aviá reguitnat. L'èrba èra tròp trempa, amont, sus lo causse cobèrt de nebla ivernenca. Lo jovent aviá resquilhat, lisat dins l'embut emplit de mofa e de feuse. Amb sas mans aviá ensajat d'agafar de raiç, de rama... Res que tenga. La granda boca negra de l'avenc l'aviá engolit. Digús per ausir son crit mentre casiá sens fin e mai rebordelava jos de vòutas rocassosas mai nautas que las de cap de catedrala, dins l'etèrna nuòch. Crit mandat de ressòns en ressòns dins lo ventre silent de la montanha coma una musica estranha e sauvatja.
E ara èra aquí. E sa maire s'escridassava sens fin. Tota la comba d'Erau ne ressontissiá. Lo matin se levèt, un matin glaçat e deseperat d'ivèrn.
E lo crit de la maire, venguda caluga, d'annadas e mai d'annadas l'anavan puòi entendre los carbonièrs , los cabrièrs, los caçaires. Cada matin abans que lo jorn ponchegèsse, veniá esperar las brancas escalpradas e los anhelons dins l'aiga freja dau pesquièr. E l'image dau manit negat i tornava. Alara se botava a cridar, a cridar, sens fin. D'aquí que l'alen i manquèsse cap e tot. E que s'agremoliguèsse au bòrd dau camin, jos la muralheta dau pesquièr, los uòlhs escarcalhats d'orror. Dins un silenci mai terrible que sa bramadissa.
Retorn a l'ensenhador de la
literatura montpelhieirenca d'òc
Retorn a la pagina dels còntes
Retorn a l'ensenhador de l'autor
Retorn a l'ensenhador generau