« LUÒNH », 

LO VIATGE IMMOBIL DE JOAN-FREDERIC BRUN

"Aquí la relacion dau pus luònh e dau pus desaviant de mos viatges”, ditz J.F. Brun quand comença lo libre. Es pas un roman, es pas de ficcion, e mai l’imaginari ne semble descabestrat. Es lo raconte de l’experiéncia la mai prigonda que se pòsca endevenir, la d’un òme que vei sa mòrt, que s’acara a la mòrt sieuna.

En agost 2003, l’annada de la canicula, Brun tomba d’un chival que reguitna, s’espeta los amalucs, la gangrena s’i met, e el cabussa dins una mena d’estat comatós, dins un centre de sonhs intensius, ont l’an menat per ensajar de combatre l’infeccion. Ié demòra una setmana en riba de la mòrt, e la vida buta sa resisténcia capuda e coma desesperada dins l’èime dau malaute jot morfina, congrèia de farfantèlas descabèstradas mas pas dessenadas, de deliris enfachinants tan poderoses que ié sembla la vida veraia, lo mena dins «de viatges calucs au fons de la terror e de l’embelinament, (...) dins de païses mirgalhats que son estats mieunes e que digus visitarà pas jamai »

Lo poder de la morfina a dòsi fòrta apondut a la proximitat de la mòrt van far pujar dins l’èime dau malaute un paroxisme de sentidas amb de vesions nascudas de la carn luchant contra la poiriment a l’òbra. « Tant vau dire qu’aquelas vesions, ni que passèsson totas las ficcions, son pas imaginàrias. Son ma vida, viscuda a de bòn. Amb ma susor, mas lagremas, mon sang ». Lo libre cònta aquel paroxisme, puòi sas derivacions en ondas concentricas. Dins un jòc de fòrças que recòrda, dins lo second Portulan de Pecout, la vesion dançanta dels dieus Pasibles e das dieus Encolerats sus las parets d’un monastèri ladakhi. Dins « Luònh » tanben las mirgalhaduras de las farfantèlas son pas que lo rebat dirècte de las fòrças vitalas acaradas a las fòrças de mòrt. Ne prenon una vigor e una autenticitat espectaclosa. La bastison literària de susfàcia conten mau las secotidas de las intensitats vitalas. Testimoniatge d’un qu’a frelhat la mòrt, qu’a vist tombar las masquetas, que vòl pas lo doblidar per el, ni que se doblide. Tot aquò dins una lenga requista, linda e rajanta que Brun n’es acostumat, amb son montpelhierenc plegadís que mestreja d’a fons.

Brun parla de « mesa en scena d’espavent » a prepaus de sas vesions. Coma en defòra d’el, son una mesa en scena da las desiranças escondudas, dels remembres, de la culpabilitat, de las paurs, de las ànsias,-dels gorgs interiors. E son mai qu’aquò, « impossibles sovenirs » e remembres dau passatge dins lo desconegut de l’enlai, sòrga de creacion poetica. De las prigondors de l’inconscient mòntan, bofiòlas crebant la susfàcia, de sovenirs d’enfancia doblidats, d’autres son inventats per la carn un temps apasimada entre de passadas de terror. Sovenirs de jovença, remembres de la vida professionala – Brun es medecin espitalièr, sa conoissença dirècta dau mecanisme d’un espitau dona pes e relèu au quadre material e uman dau racònte - , remembres de las passions afortidas de l’escrivan : arqueologia, espeleologia, bovina, recèrca scientifica, literatura occitana, viatge, s’entrevescan dins las vesions e las apasturan. Lo gaubi de la lenga dins la descripcion d’aquelas farfantèlas mirgalhadas, coma dau viatge dins d’universes parallèls, Brun l’a fargat dins la pratica ja anciana de la sciència-ficcion (Lo retrach dau dieu negre, 1987) coma de la poesia. Aquò dòna d’ulhauçadas quasiment poeticas, coma aquelas descripcions pivelantas d’una vila ufanosa entre palun e palaisses gigants. Las butadas de las desiranças escondudas – jot lo signe d’un erotisme safic afortit -, las ànsias de la temporada – jihad d’una nòva religion desconeguda -, borrolan tota aquela trama de la vida vidanta. Porgisson a las vesions una carga poderosa de meravilhós o d’espavent, a l’òbra per descriure los viatges immobils dins l’espaci-temps. Un temps incèrt : de còps que i a temps aplantat dins l’eternitat de l’extasi, temps d’enfància ont Brun retròba « lo desir descabestrat de saupre, de descubrir, sens relambi », d’autres còps temps que s’estira, amplificat, bategant, entre la paur d’un futur grimacejant e la cabussada dins una foliá a cara de vertat, una vertat que « m’aviá cremat las cervèlas, rabinat las sentidas. Tròp poderosa aigardent ». Cabussada perilhosa. Esconjurada per l’escritura : « çò qu’ai escrich a escafat lo remembre, l’a civilizat, l’a amansit. L’a esbegut de son verin ».

 Tot viatge es un pauc mesa a nus de las forças prigondas. Aquel d’aquí a las raras de la mòrt l’es d’autant mai. Un libre mèstre que s’ameritaria la revirada en d’autras lengas.

Joan-Guilhem Roqueta

(critica pareguda dins "La Setmana", Junh de 2006).

Retorn a la pagina de l'autor JFBrun

Retorn a l'ensenhador de la literatura dau sègle XX-XXI
Retorn a l'ensenhador generau