Lunèu l'Occitana
Lunèu, d'en primièr, a l'edat mejana, tèrra aimada dels trobadors: lo poëta satiric e mistic Folquet de Lunèl... e lo grand Guilhèm Montanhagòl qu'escriguèt per la plasenta Jausseranda de Lunèl d'estròfas deliciosament refinadas coma aicesta: "A Lunel lutz una luna luzens/ Qe dona lum sobre totas lugors!". Montanhagòl se restaca pas a Lunèu e Montpelhièr que per aquesta estranha luna... Aitanben aqueste fin e misteriós poëta de la resisténcia, quilhat sus la cima de la civilisacion dau trobar au moment que se n'anóncia l'estramàs, me soi permés de l'integrar aicí...
E au sègle XIX, lo canton de Lunèu es un fogau actiu de la renaissença poëtica e sabenta que se deslarga en riba drecha de Ròse. Amb l'egrègi Carles de Tortolon (1836-1913), qu'èra de Valèrgas. Antòni Ros de Lunèl Vièlh. E lo mèstre: Alexandre Langlada, de Lansargues, lo "Vergèli Lengadocian".
Lunèu e son relarg, per de rasons qu'analisarem mai fons, quitèron dins las annadas 30 d'escriure en lengadocian, maugrat la capitada de Langlada. Lo provençau i venguèt la forma oficiala unenca de la lenga d'òc escricha...
Amb d'autors que faguèron aquela transicion: Amfòs Arnaud, Loïs Abric, Loïs Formaud. Lo mond camarguenc se congreava un espaci culturau, influenciat per Baroncelli e d'Arbaud. Ont la lenga provençala èra la lenga oficiala, tant importanta coma los chivaus e los buòus. Caudria citar los poètas gardians lengadocians que seguiguèron. Jan dis Engano (1910-1975), d'Elly (1908-1959), Eugèni Claret e Reinièr Thérond, de Mauguiò, e fins au jove Frederi de Petrusso, de Mauguiò tanben...
E aquò contunhèt fins a uòi, a boca de sègle XXI. Entre Vidorle e Les la lenga d'òc es viventa, mas a estranhament renegat sas raices lengadocianas localas, pasments drudas. Es venguda provençala... Frederi de Petrusso, o explica dins lo prefaci de son reculh.
Retorn a l'ensenhador de la literatura montpelhieirenca
d'òc
Retorn a l'ensenhador
de la literatura dau sègle XX